"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 5. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 19. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalı işyerinde 20.11.2017-07.01.2019 tarihleri arasında inşaat mühendisi kontrol kadrosunda belirli süreli ... sözleşmesiyle çalıştığını, ücretlerinin süresinde ve ... seferde ödenmemesi üzerine ... sözleşmesini 07.01.2019 tarihinde haklı nedenle feshettiğini ... sürerek kıdem tazminatı, fazla çalışma ücreti, bakiye süre ücreti ile ücretlerin geç ödenmesinden kaynaklanan faiz alacağının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; faiz alacağına ilişkin istemin arabuluculuk başvurusuna konu edilmeyerek dava açıldığından dava şartı yokluğundan davanın reddi gerektiğini, dava konusu alacaklarının zamanaşımına uğradığını, ... sözleşmesi davacı tarafından haklı neden olmaksızın feshedildiğinden kıdem tazminatı alacağının söz konusu olmayacağını, Mahkemece haklı nedenle fesih kabul edilse dahi feshin süresinde yapılmadığını, davacının bakiye ücret ve fazla çalışma alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Davacıya ait ... ve işyeri şahsi sicil dosyası, tanık anlatımları, mahkememizce aldırılan 25/11/2019 havale tarihli bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamından; ücretlerinin süresinde ödenmemesi üzerine davacı tarafından haklı nedenle ... akdine son verildiği; bu bağlamda kıdem tazminatına hak kazandığı, davacı ... akdine son vermiş olduğundan bakiye ücret alacağı talebinin yerinde olmadığı, üstelik davacının yaptığı ... uzmanlık gerektiren bir ... olmadığından taraflar arasında düzenlenen sözleşmenin belirli süreli sözleşme olarak nitelendirilmesinin mümkün olmadığı; taraflar arasında düzenlenen sözleşme gereği ücret içerisinde bulunan yılda 195 saatlik çalışmayı aşan fazla çalışmasının bulunmadığı; faiz alacağı ile ilgili olarak ara bulucuya başvuru esnasında talepte bulunulmadığı, öte yandan ücrete ilişkin asıl alacağın tahsili esnasında fazlaya ilişkin hakların saklı tutulmadığı, bu bağlamda faiz alacağı talebinin reddi gerektiği kanaatine varılmakla, aşağıda belirtilen şekilde karar verildi.
..." gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde; Mahkemece taraflar arasında imzalanan sözleşmenin yanlış nitelendirildiğini, taraflar arasında imzalanan sözleşmenin belirli süreli olduğunu ve belirli süreli ... sözleşmesinin haklı nedenle feshinde de bakiye ücretin ödenmesine karar verilmesi gerektiğini, fazla çalışmanın aylık ücret içinde değerlendirilmesinin mümkün olmadığını, fazla çalışma ücretinin kabulü gerektiğini, Mahkeme kararında bilirkişi raporuna neden itibar edilmediğinin gerekçelendirilmediğini ... sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalı vekili istinaf dilekçesinde; Mahkemece taraflar arasında imzalanan sözleşmenin yanlış nitelendirildiğini, müvekkil ile davacı arasında belirli süreli ... sözleşmesi yapıldığını, davacının ... sözleşmesini haklı bir neden göstermeksizin feshettiğini, bu nedenle kıdem tazminatı alacağına hak kazanamayacağını ... sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Tarafların belirli süreli sözleşmeye dayanarak hak ve iddialarını sundukları davada mahkemece objektif nedenlerin yokluğunun re’sen dikkate alınması ... Kanunun amacına aykırılık teşkil edecektir. Yargıtay HGK 2017/2903 E. 2021/837 K. Sayılı 24.....2021 tarihli ilamında da bu husus vurgulanmıştır.
Somut uyuşmazlıkta taraflar arasında sözleşmenin belirli süreli olduğu hususunda uyuşmazlık bulunmadığından mahkemece gerekçeli kararda, davacının uzmanlık gerektiren bir ... yapmadığı gerekçesi ile sözleşmenin belirsiz süreli olduğu yönünde ki kabulü hatalıdır. Ancak mahkemece ayrıca ... akdinin davacı tarafından feshedildiği gerekçesi ile bakiye süre alacağına hak kazanamayacağı belirtilmiş olup, ... Borçlar Kanunu'nun 438. Maddesinde bakiye süre ücretine işverenin haksız feshi halinde hak kazanılabileceği düzenlendiğinden davacı bakiye süre ücretine hak kazanamamış olup mahkeme kararı bu yönüyle yerindedir.
Taraflar arasında ki bir diğer uyuşmazlık davacının kıdem tazminatına hak kazanıp kazanamadığı noktasındadır. Kıdem tazminatına düzenleyen 1475 sayılı ... Kanununun 14. Maddesinde "Bu kanununa tabi işçilerin hizmet akitlerinin… " cümlesi ile ... sözleşmesinin belirli ya da belirsiz süreli olmasının kıdem tazminatına hak kazanma açısında önemli olmadığı belirtilmiştir. Burada önemli olan fesih iradesinin kim tarafından ortaya konulduğu ve kıdem tazminatına hak kazanma koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğidir. Belirli ya da belirsiz süreli ... sözleşmesini 4857 sayılı ... Kanunun 24. Maddesi uyarınca haklı nedenle fesheden işçi bir yıllık kıdem koşulu gerçekleştiği takdirde kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
Somut uyuşmazlıkta, davalı işveren tarafından ücret ödemelerinin sözleşme de belirtilen tarihten sonra ödendiği görülmekle, davacının bu nedenle ... akdinin feshinin haklı nedene dayandığının kabulü ile kıdem tazminatı alacağının hüküm altına alınmasında isabetsizlik bulunmamaktadır.
...
Dosya kapsamından, taraflar arasında akdedilen sözlemenin 14. Maddesi gereği yıllık 195 saate kadar fazla çalışmalar ücrete dahildir. Davacının ücret miktarı dikkate alındığında bu hükmün geçerli olduğu sabittir. Dinlenen tanık beyanlarından davacının nöbete kaldığı haftalar fazla mesai yaptığı anlaşılmakta ise de, bu çalışmalar karşılığı serbest zaman kullandırıldığı, kalan fazla mesai saatlerinin sözleşme kapsamında belirlenen yıllık 195 saati bulmadığı anlaşılmakla fazla mesai talebinin reddi de yerindedir.
..." gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ... sürülen gerekçelerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; belirli süreli ... sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi nedeniyle bakiye süre ücreti talebinin yerinde olup olmadığı ve davacının fazla çalışma ücretine kazanıp kazanmadığı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 11, 24, 32, 41 ve 63 üncü maddeleri.
2. 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) "a. Haklı sebeple fesihte" kenar başlıklı 437 inci maddesi şu şekildedir:
"Haklı fesih sebepleri, taraflardan birinin sözleşmeye uymamasından doğmuşsa o taraf, sebep olduğu zararı, hizmet ilişkisine dayanan bütün haklar göz önünde tutularak, tamamen gidermekle yükümlüdür.
Diğer durumlarda hâkim, bütün durum ve koşulları göz önünde tutarak haklı sebeple feshin maddi sonuçlarını serbestçe değerlendirir."
3. 6098 sayılı Kanun'un "b. Haklı sebebe dayanmayan fesihte" kenar başlıklı 438 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkrası şu şekildedir:
"İşveren, haklı sebep olmaksızın hizmet sözleşmesini derhâl feshederse işçi, belirsiz süreli sözleşmelerde, fesih bildirim süresine; belirli süreli sözleşmelerde ise, sözleşme süresine uyulmaması durumunda, bu sürelere uyulmuş olsaydı kazanabileceği miktarı, tazminat olarak isteyebilir.
Belirli süreli hizmet sözleşmesinde işçinin hizmet sözleşmesinin sona ermesi yüzünden tasarruf ettiği miktar ile başka bir işten elde ettiği veya bilerek elde etmekten kaçındığı gelir, tazminattan indirilir.
..."
4. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 26.04.2022 tarihli ve 2022/4457 Esas, 2022/5293 Karar sayılı ilâmı.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, taraflar arasındaki ... sözleşmesinin belirli süreli olduğu ve davacı işçinin sözleşmeyi haklı nedenle feshettiği uyuşmazlık dışıdır.
3. Bir olaya uygulanacak hukuk kuralının belirlenmesinde yetki, o davaya bakan hâkime aittir. Kanun, hâkime ... hukukunu resen uygulama yetkisi tanıdığına göre belirli süreli ... sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçinin bakiye süre ücreti olarak talep ettiği alacağın Kanun’un ilgili hükmü uyarınca tahsil edilebilme imkânı mevcut olduğu takdirde, anılan Kanun hükmü çerçevesinde değerlendirme yapıldıktan sonra oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerektiğinde tereddüt olmamalıdır.
4. 6098 sayılı Kanun’un 437 nci maddesindeki “...sebep olduğu zararı, hizmet ilişkisine dayanan bütün haklar göz önüne tutularak, tamamen gidermekle yükümlüdür.” şeklindeki hüküm, aynı Kanun’un 438 inci maddesindeki “belirli süreli sözleşmelerde ise, sözleşme süresine uyulmaması durumunda, bu sürelere uyulmuş olsaydı kazanabileceği miktarı, tazminat olarak isteyebilir” hükmüne nazaran daha geniş bir tazmin sorumluluğunu düzenlemektedir. Hâl böyle olunca, belirli süreli ... sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçinin sözleşme devam etseydi elde edeceği maddi menfaatin karşılığını bakiye süre ücreti adı altında talep edebilmesine kanuni bir engel bulunmamaktadır. Diğer taraftan buradaki talebin dayanağı 6098 sayılı Kanun’un 438 inci maddesi değil, 437 nci maddesi olduğundan bakiye süre ücreti olarak talep edilen tazminat 437 nci maddedeki esaslara göre belirlenerek hüküm altına alınmalıdır. Şunu da belirtmek gerekir ki; ... sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi hâlinde mahkemece, doğrudan 438 inci maddeye göre bakiye süre ücretinin tazminine karar verilemez. Kanun’un iki ayrı hükmü iki ayrı tazminatı öngörmekte olup tazminatın belirlenmesinde esas alınacak kriterler benzerlik gösterse de özellikle ispat ve tazminatın kapsamı bakımından ayniyet söz konusu değildir. Kanun’un 437 nci maddesindeki tazminat ya da mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun yürürlükte olduğu dönemde ifade edilen şekliyle muhik tazminat işçinin ... sözleşmesi feshedilmeseydi elde edeceği geliri de kapsayan bir tazminattır. Bu açıdan bakıldığında Mahkemece, davacının sözleşmenin kalan süresine ait ücret talebinin bu tazminat kapsamında değerlendirilmesi ve Kanun’un 437 nci maddesindeki esaslara göre bu tazminat miktarının takdir edilerek sonuca ulaşılması gerekmektedir.
4. Yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgulara göre davacının bakiye süre ücreti tutarındaki tazminat talebinin 6098 sayılı Kanun'un 437 inci maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile talebin reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.