"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 3. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : Çanakkale ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesi gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait işyerinde 15.04.2015 tarihinde idari uzman olarak işe başladığını, 04.04.2018 tarihinde ... akdini feshettiğini, 6722 sayılı ... Silâhlı Kuvvetleri Personel Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun gereğince müvekkilinin ilave tediye ödemesine ilişkin yasal şartları taşımasına rağmen davalı işveren tarafından bu kalemde bir ödeme yapılmadığını, müvekkilinin davalı Kurumda ... sözleşmesi ile çalışan işçi statüsünde olduğunu, davalı Kurumun ilave tediye ücreti ödeme yükümlülüğü olan kamu Kurum ve kuruluşlarından olduğunu, Kanunda ilave tediyenin ücrete dahil olduğuna dair herhangi bir düzenlemenin yer olmadığını iddia ederek ilave tediye ücretinin davalıdan tahsilini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin Kültür ve Turizm Bakanlığının ilgili kuruluşu olan kamu kurum ve kuruluşlarından olduğunu, personelinin ... mevzuatına göre istihdam edilen personelden olduğunu, personelin ücretlerinin ve diğer mali haklarının üst sınırının Bakanlar Kurulu tarafından belirlendiğini, ücret ve mali haklarının 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı Hakkında Bazı Düzenlemeler Yapılmasına Dair Kanun ve bu Kanun'un verdiği yetkiye dayanarak belirlenen yönetmelik çerçevesinde uygulandığını, 05.01.2015 tarihli ve 2015/7178 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki karar da davalı Kurumda istihdam edilen personelin ücret ile ilave tediye dahil her ne ad altında olursa olsun her türlü mali ve sosyal haklar kapsamında yapılacak ödemelerin toplamanın aylık ortalamalarının belirtildiğini, kararda belirtilen ücret tavanlarının her yılın birinci ve ikinci 6 aylık dönemlerinde kamu görevlilerinin mali haklarına uygun artış oranı veya miktarı kadar personel ücretlerinde arttırım yapıldığını, aynı kararın 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında davalı Başkanlıkta istihdam edilen personel ile yapılacak bireysel ... sözleşmelerinde 04.07.1956 tarihli ve 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 sayılı Kanunla 6212 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin kaldırılması hakkında Kanun (6772 sayılı Kanun) gereğince ödenebilecek ilave tediyeler haricinde ikramiye adı altında ilave ödeme yapılmasını gerektirecek hükümlerin kurulamayacağının hüküm altına alındığını, davacı ile imzalanan bireysel ... sözleşmesinin ücret ile ilgili düzenlemesinde "ücrete 6772 sayılı Kanunu gereğince ödenebilecek ilave tediyeler dahildir" şeklinde hüküm bulunduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"Davaya konu olan yasal ilave tediye ücreti niteliği gereği 6772 Sayılı Kanun Kapsamında çalışanların ne zaman ve hangi miktarda ödeneceği önceden öngörülebilen ve hesaplanabilen, hesap unsurları bilinen bir işçilik alacağı türüdür. Dolayısıyla fazla mesai ücreti veya haftalık tatil yada genel tatil ücretleri gibi sayısı, günü, saati, bedeli önceden belirlenemeyen ve buna bağlı olarak da önceden hesaplanması mümkün olmayabilen alacak türlerinden değildir. Her ne kadar yerleşik içtihatlarda fazla mesai, hafta tatili ve genel tatil ücretleri gibi alacak kalemlerinin ücrete dahil olduğuna ilişkin önceden yapılan sözleşmelerin geçersiz olduğu belirtilmiş ise de; davaya konu yasal ilave tediye ücreti bu tür alacaklardan olmayıp önceden hesaplanabilirliği olan alacak türüdür. Bu nedenle taraflar arasında imzalanmış olan sözleşmelerde yasal ilave tediye ücretinin zaten asgari ücretin yaklaşık 5 katı oranında belirlenmiş ücrete dahil olduğuna ilişkin sözleşme hükmünün geçerli ve taraflarını bağlayıcı olduğu değerlendirilmiştir. Kaldı ki 6098 Sayılı ... Borçlar Kanununun hizmet sözleşmelerini düzenleyen 393 ve devamı maddeleri ile özellikle 401. Maddesindeki ücret başlığını taşıyan hükmünde ücretin asgari ücretin altında olmamak kaydıyla taraflar arasında serbestçe belirlenebileceği belirtilmiştir. 6098 Sayılı Yasa'nın yürürlüğe girmesiyle birlikte ... hukukunun yarı nispi nitelikte emredici hükümler içeren mevzuat türünden olduğu, dolayısıyla işçi aleyhine sözleşmenin uygulanması sırasında emredici hükümlere aykırı değişiklik yapılmadığı sürece sözleşme serbestisinin geçerli olduğu ve davanın tarafları arasında da ücretin asgari ücretin altında olmayacak şekilde yüksek oranda serbestçe belirlendiği, davacının da işe girerken ödenecek ücreti ve yasal ilave tediyenin ücrete dahil olduğuna yönelik sözleşme hükmünü imzalayarak işe başladığı hususları bir bütün olarak değenlendirildiğinde sözleşme hükmünün geçersiz olmadığı aksine taraflarını bağladığı anlaşılmıştır.
Her ne kadar davacı vekili 4857 Sayılı Kanunun 22. Maddesine dayanarak davacı işçi aleyhine sözleşme koşullarında esaslı değişiklik olduğunu, bu değişikliğin davacıyı bağlamayacağını iddia ederek davacının yasal ilave tediye hakkı bulunduğunu iddia etmişse de Kanunun 22. Maddesi sözleşmenin devamı ve uygulanması sırasında işçi aleyhine olabilecek ... şartlarında değişikliğin işçinin muvafakatı olmadığı sürece işçiyi bağılamayacağı hükmüne amirdir. Oysa davacının ücreti asgari ücretin oldukça üstünde belirlenmiş, ödeme zamanı ve yasal ilave tediye ücretinin dahil olduğu belirtilmiş, feshe kadar takip eden aylarda da ücretinde eksilme değil aksine artışı yapılarak ödendiği görülmüştür. Sözleşmenin uygulanması sırasında davacının çalışma koşullarında ve ücretinde bir azalma meydana getirilmediğine göre davacı vekilinin ... şartlarında davacı aleyhine esaslı değişiklik yapıldığı yönündeki iddialarına itibar edilmemesi gerekmiştir." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davacının davalı işyerinde idari uzman olarak çalıştığını, davalı Kurumca 6772 sayılı Kanun gereğince ilave tediye ücreti ödemesine ilişkin tüm yasal koşullar oluşmasına rağmen bu kaleme ilişkin ödeme yapılmadığını, davacının ilave tediye ücreti almaya hak kazanmış olmasına rağmen bunun aylık ücrete dâhil edilmiş şekilde ödendiğinin kabul edilmesinin hatalı olduğunu, ilave tediye ücretinin ek olarak ödenmesi gereken bir ücret olduğunu, böyle bir durum olmuş olsa dahi ücret bordrosunda tahakkukunun yapılmış olması gerektiğini, ibraz edilen Yüksek Hakem Kurulu Kararında da ilave tediye ücreti ödemesi yapılmasına dair düzenlemeye yer verildiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile
"...
Somut olayda; davalı kurum çalışanlarına yapılacak ücret ve mali haklarla ilgili olarak, 05/01/2015 tarihli 2015/7178 sayılı Bakanlar Kurulu kararname ekinde, Başkanlıkta istihdam edilen personelin, ücret ve ilave tediye ücreti dahil, her ne ad olursa olsun her türlü mali ve sosyal haklar kapsamında, 2015 yılı içerisinde yapılacak ödemeler toplamının, aylık ortalamalarının belirtildiği, ikinci fıkrasında ise 6772 sayılı Kanun gereğince personelin ... sözleşmelerinde ödenebilecek ilave tediye ücreti haricinde ikramiye gibi ücrete ek olarak bir ödeme yapılamayacağının belirtildiği, yine taraflar arasında düzenlenen 15/05/2015, 15/09/2015 ve 04/01/2016 tarihli sözleşmelerin 7. Maddesinde "Ücrete 6772 Sayılı Kanun gereğince ödenebilecek ilave tediyelerin dahil" olduğu hükmünün yer aldığı anlaşılmıştır.
Sonuç olarak, davalı kurumun 6772 sayılı kanun kapsamında yer aldığı, davacının işçi statüsünde olup ilave tediye ücreti ödenebileceklerden olduğu ancak davacı ile davalı arasında akdedilen ... sözleşmelerinde belirlenen ücretin 6772 sayılı Yasa kapsamında ödenebilecek tüm ilave tediye ödemelerini de kapsayacak şekilde belirlendiği ve Bakanlar Kurulu Kararına uygun tahakkuk ve ödemeler olduğu için ilk derece mahkemesince davanın reddine dair verilen karar yerinde görülmüştür. Davacı vekilinin buna yönelik istinaf talebinin reddine karar verilmiştir.
..." gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekilince, istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... sözleşmesinde yer alan ilave tediye ücretinin ücrete dâhil olduğuna dair hükmün geçerli olup olmadığı, davacının ilave tediye ücretine hak kazanıp kazanmadığı noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu'nun ilgili hükümleri, 6772 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2.Somut uyuşmazlıkta; taraflar arasında imzalanan 04.01.2016 tarihli bireysel ... sözleşmesinde davacının ilave tediye ücreti ücret alacağına dâhil olacak şekilde düzenlenmiş ve davacıya aylık ücret dışında bir ödeme yapılmamıştır. Bireysel ... sözleşmesinde, 6772 sayılı Kanun gereği davacıya ödenmesi gereken ve ödeme zamanı Cumhurbaşkanı tarafından belirlenen ilave tediye ücretinin aylık ücret içinde olacak şekilde düzenlenme yapılması mümkün değildir. Davacının ilave tediye alacağı talebinin esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile davanın reddine karar verilmesi hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgilisine iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
31.10.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.