"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : İŞKOLU TESPİTİNE İTİRAZ
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili ile davalılar ..., ..., ... ve ... vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti
Davacı vekili dava dilekçesinde; işkolu tespitini isteyen sendikanın hukuki menfaatinin bulunmadığını, işyerinde görülen işlerin iyi incelenmediğini, hatalı değerlendirmeler yapıldığını, Şirketin iştigal mevzuunun fiilen taşımacılık yapmak olmadığını, uluslararası ...+... Şirketler Grubunun ...’deki şirketi olan müvekkili Şirketin ana faaliyet konularının, 6102 sayılı ... Ticaret Kanunu’nun (6102 sayılı Kanun) 917 nci ve devamı maddelerinde düzenlenen taşıma işleri komisyonculuğu ile yine 6102 sayılı Kanun'un 102 nci ve devamı maddelerinde düzenlenen acentelik ve ayrıca antrepoculuk faaliyeti olduğunu, müvekkili Şirkette kesinlikle fiili taşımacılık işleri yapılmadığını, müvekkili Şirketin kendisine ait herhangi bir taşıma aracı (kara-...-hava-demiryolu taşıma aracı), personeli ve organizasyonu bulunmadığını, müvekkilinin sadece komisyonculuk, aracılık, organizatörlük ve acentelik işleri ile iştigal ettiğini, bu organizasyon faaliyetlerini de sahada değil masa başında yaptığını, Bakanlık tespitinde müvekkili Şirketin tâbi olduğunun belirtildiği İşkolları Yönetmeliği’nin 14 ve 15 sıra numaralarında yer alan işler incelendiğinde, bunların tamamının fiili taşıma işlerine ilişkin olduğunun görüldüğünü; müvekkil Şirketin ... bir işyeri bütünlüğü oluşturduğunu, müvekkili Şirkete ait işyerlerinin parçalanarak farklı işkolu tespitlerine konu yapılmasının hukuken mümkün olmadığını, “İkitelli ... ... ... Bul. 17. Cad. No: 2 .../...” adresinde kurulu bulunan işyerinin Şirket merkezi olduğunu, Şirket merkezinde Şirket amacını gerçekleştirmeye ilişkin tüm yönetim, mali işler ve finans, insan kaynakları, hukuk, ticaret, pazarlama ve sair bu faaliyetlere destek işleri yapıldığını, müvekkili Şirketin tüm işyerlerinde görülen işlerin merkezden bağımsız bir yönetime sahip ayrı teknik amaçları bulunan yerler değil, aynı teknik amaca yönelmiş bulunan işyerleri olduğunu, aynı ... organizasyonu altında yer alan birimler olduğunu, bu nedenle bu işyerlerinin birbirinden ayrılmasının mümkün olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı ... Bakanlığının yapmış bulunduğu hatalı işkolu tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespitine itiraz davasının yerinde olmadığını, dava konusu işyerinde keşif yapılması hâlinde olayın netlik kazanacağını, işverenin işkolu tespiti yapılması için yaptığı başvuru üzerine tüm verilere ve ilgili kanun ve yönetmeliğe uygun olarak düzenlenen müfettiş raporunun da davacının iddiasının yerinde olmadığını gösteren resmî belge olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
Davalı ... Dok Gemi ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Sendikanın anılan işyerinde üyesi bulunmadığını, davanın müvekkili Sendikaya yöneltilmesinde hukuki yararın söz konusu olmadığını, bilirkişi raporu sonrasında ayrıntılı cevap verme haklarını saklı tuttuklarını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
Davalı ... ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; işyerleriyle ilgili davalı ... Bakanlığının yapmış olduğu işkolu tespitinin hukuka ve uygulamaya uyarlı bir karar olduğunu, davacının iddiasının aksine müvekkili Sendikanın işkolu tespiti istemesinde direk hukuki menfaati olduğu gibi Kanun'un ve Sendika Tüzüğü'nün önüne koyduğu bir hak olduğu kadar bir ödev de olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
Diğer davalılar, davaya cevap vermemiştir.
Mahkeme Kararının Özeti
Mahkemece, davanın ... ... mahkemelerinde görülmesi gerektiği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
Bozma ve Bozmadan Sonraki Yargılama Süreci
Kararın davacı vekilince temyizi üzerine Dairemizin 15.....2015 tarihli ilâmıyla;
"...
Yukarıda ayrıntılı olarak izah edildiği üzere, işkolu tespitine itiraz davalarının, işyerinin bulunduğu yer ... mahkemesinde görülmesi gerekir. Mahkemece, yetkisiz olunan işyerleri yönünden davanın ayrılarak, her bir işyerinin adresi itibariyle yetkili ... mahkemesine gönderilmesi ve bundan sonra işin esasının incelenmesi gerekmektedir.
3- Dava işkolu tespitine itiraz davası olup tespiti yapılan ... kolunda yer alan sendikaların dava sonucundan etkilenecek olmaları sebebiyle davaya dahil edilmesi gereklidir. Mahkemece tespit kararından etkilenecek işyerlerinde örgütlenmiş veya işkolu tespit kararında işyerinin girdiği işkolu olarak gösterilen sendikaların davaya dahil edilerek göstereceği deliller ve karşı deliller toplanıp birlikte bir değerlendirme yapılmalıdır. Davanın sadece bakanlığa karşı görülmesi hatalıdır." gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
Bozmaya uyan Mahkemece bozma doğrultusunda ilgili sendikalar davaya dâhil edilmiş ve davanın kabulü ile;
“1- Davacı ...+... NAKLİYAT LİMİTED ŞİRKETİ'ne İlişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 21/12/2014 tarih ve 29212 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2014/90 Karar nolu ... kolu tespit kararının İPTALİNE,
2- Davacı işverenin faaliyette olan;
A) İkitelli ... ... ... Bulvarı 17. Cad. No:2 .../... adresindeki şirket merkezinde, (karar tarihindeki),
B) ... Cad. ... Plaza 7/44 ... adresindeki işyerinde,
C) ... ... Bul. No: 74 ... Kredi ... Merkezi A Blok Kat: 4 ... adresindeki işyerinde,
D) ... Mah. Akademi Cad. ... ... Merkezi No: 10 C Blok D: 30 ... adresindeki işyerinde,
E) Fener Mah. ... ... Bul. ... Duke ... Merkezi No: 195/13 ... adresindeki işyerinde,
yürütülen işlerin ... kolları yönetmeliğinin 10 sıra numaralı "Ticaret, Büro, Eğitim ve ... Sanatlar" ... kolunda yer alan işlerden olduğunun TESPİTİNE,
3- Davacı işverenin faaliyette olan;
A) ... ... Alanı 3200 Sok No: 3204 .../... adresindeki işyerinde,
B) ... ... Mimar ... Cad. No:2 .../... adresindeki işyerinde,
yürütülen işlerin ... kolları yönetmeliğinin 16 sıra numaralı " Gemi yapımı ve ... Taşımacılığı, Ardiye ve Antrepoculuk " ... kolunda yer alan işlerden olduğunun TESPİTİNE...”
karar verilmiştir.
Temyiz
Kararı davacı vekili ile davalılar ... vekili, ... vekili, ... vekili ve ... vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe
Dava, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
İşkolu, toplu ... hukukumuzun en önemli kavramlarındandır. 6356 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. Bu anlamda toplu ... hukukumuzda işkolu esasına göre sendikalaşma ilkesinin kabul edildiği ve işkolu kavramı ile sendikaların hukuki olarak faaliyet sınırının belirlendiği ifade edilebilir.
6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre, işkolları, Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasına göre ise bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağının, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşkolu tespiti ve bu tespite karşı dava açma hakkının düzenlendiği 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrası “Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ... içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017- 7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ... içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ... içinde kesin olarak karara bağlar.” şeklindedir.
İşkolu kavramı ile çalışma yaşamında benzer nitelikte olan faaliyet türleri gruplandırılmak suretiyle tasnif edilmektedir. Hukukumuzda, bu suretle oluşturulan işkolu sayısı yirmi olarak belirlenmiştir.
İşkolu tespitinde ... olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 2 nci maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir ... olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında işyerine bağlı yerler ile eklentiler ve araçların bir ... kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması hâlinde bunların ... işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda amaçta birlik, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile yönetimde birlik, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşyeri kavramının unsurları da nazara alındığında, teknik amaç doğrultusunda yapılan işin niteliğine göre işkolunun belirlenmesi gerektiği ifade edilebilir. Bununla birlikte, aynı işyerinde farklı nitelikte mal veya hizmet üretimlerinin söz konusu olması durumunda, birden fazla teknik amaç mevcut olabilir. Bu ihtimalde, işyerinde yürütülen faaliyet kapsamındaki ağırlıklı işin niteliğine göre işkolunun tespit edilmesi gerekmektedir ( ... Şahlanan, Toplu ... Hukuku, ..., 2020, s.50; A. ... ..., ... ... ..., Toplu ... Hukuku, ..., 2019, s.50).
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazları değerlendirildiğinde;
1-Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2-Somut uyuşmazlıkta; ... tarafından 21.12.2014 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2014/90 sayılı işkolu tespit kararına göre; “... ... Nakliyat Ltd Şti.’nde Bakanlığımızca yapılan incelemede; İkitelli ... ... ... Bul. 17. Cad. No: 2 .../..., ... Cad. ... Plaza 7/44 ..., ... ... Alanı 3200 Sok. No: 3204 .../..., ... ... Mimar ... Cad. No: 2 .../..., Fener Mah. ... ... Bul. ... Duke ... Merkezi No: 195/13 ... adreslerinde bulunan işyerlerinde alt işverenlik sözleşmesi ile müşteriler ile yapılan anlaşmalar çerçevesinde kara ve hava taşıma hizmetlerinin yürütüldüğü, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 15 sıra numaralı taşımacılık işkolunda, ... ... Bul. No: 74 ... Kredi ... Merkezi A Blok Kat: 4 ..., ... Mah. Akademi Cad. ... ... Merkezi No: 10 C Blok D: 30 ... adreslerinde bulunan işyerlerinde alt işverenlik sözleşmesi ile müşteriler ile yapılan anlaşmalar çerçevesinde ... taşıma hizmetlerinin yürütüldüğü, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 16 sıra numaralı “Gemi yapımı ve ... taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk” işkolunda, yer aldıkları" tespit edilmiştir.
Mahkemece verilen karar sair yönlerden isabetli ise de (1066414) sicil numaralı “... ... Alanı 3200 Sok No: 3204 .../...” adresindeki işyeri ile (1090709) sicil numaralı “... ... Mimar ... Cad. No:2 .../...” adresindeki işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 16 sıra numaralı gemi yapımı ve ... taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk işkolunda yer aldığının tespitine dair verilen karar dosya içeriğine uygun düşmemektedir.
Dosya kapsamı, tespite esas ... müfettişi raporu, bilirkişi raporları ve işyerlerinde yapılan işlerin niteliği dikkate alındığında, (1066414) sicil numaralı işyeri ile (1090709) sicil numaralı işyerinde yapılan ağırlıklı işin taşıma işleri komisyonculuğu olduğu anlaşıldığından belirtilen işyerleri de İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda yer almaktadır. Bu itibarla belirtilen işyerleri bakımından Mahkemece verilen karar isabetsizdir.
Son olarak belirtmek gerekir ki Mahkemece, 667 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi ile kapatılan ... ile ... Taşıma İşçileri Sendikasının gerekçeli karar başlığında davalı olarak belirtilmesi doğru değil ise de bu husus mahallinde düzeltilebilir yazım hatası niteliğinde görülmüştür.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM
Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1. Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. Davanın KABULÜ ile ... tarafından 21.12.2014 tarihli ve 29212 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2014/90 sayılı işkolu tespit kararının İPTALİNE,
3. ... ... Nakliyat Ltd. Şti. işverenine ait (0092599.034), (1010058.006), (1066414.041), (1090709.041), (1207083.007), (0217976.035) ve (1033236.016) sicil numaralı işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı “Ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar” işkolunda yer aldığının TESPİTİNE,
4. Karar tarihi itibarıyla alınması gerekli 80,70 TL harçtan, peşin alınan 27,70 TL harcın mahsubuyla bakiye 53,00 TL harcın davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak Hazineye gelir kaydına,
5. Davacının yatırmış olduğu 27,70 TL peşin harcın davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
6. Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan Tarifeye göre 9.200,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine,
7. Davacı tarafından yapılan 20.256,80 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine, davalıların yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
8. Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgilere iadesine,
14.12.2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.