"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesinin kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı ve davalı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davalı vekili tarafından temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait ...’da bulunan işyerinde 2004-2012 yılları arasında şantiye şefi mimar olarak çalıştığını, ... sözleşmesinin davalı tarafından hiçbir neden gösterilmeden feshedildiğini, davacının haftanın yedi günü dinî ve millî bayramlar dâhil çalıştığını, son ... ücretinin 5.000,00 USD olduğunu, fazla çalışma ücretinin ödenmediğini ... sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti ile ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacının davalıya ait işyerinde aralıklı olarak çalıştığını, son ücretinin 2.872,00 USD olduğunu, ... sözleşmesinin ... bitimi nedeniyle sona erdiğini, işverenin davacı tarafından imzalanan ibranameye göre ibra edildiğini, davacının fazla çalışma, dinî ve millî ... çalışmalarına ilişkin ücretlerinin ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 05.12.2017 tarihli ve 2016/705 Esas, 2017/688 Karar sayılı kararıyla; dosya kapsamı, toplanan deliller ve alınan bilirkişi raporuna göre davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesinin 22.10.2020 tarihli ve 2018/1278 Esas, 2020/2010 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden yerinde olduğu gerekçesi ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 16.02.2021 tarihli ve 2020/8697 Esas, 2021/3888 Karar sayılı ilâmı ile davacının aylık ücret miktarının bordroda belirtildiği gibi 2.872,00 USD olarak kabul edilmesi gerektiği, davacının sigortalılık durumu açıklığa kavuşturularak brüt ve ... ücretin belirlenmesi gerektiği, imzasız bordrolarda görünen fazla çalışma ücreti ile ... ... ve genel tatil ücretinin davacıya ödendiğinin tespiti hâlinde ödenen ücret miktarının hesaplanan alacaklardan mahsup edilmek suretiyle sonuca gidilmesi gerektiği gerekçeleri ile kararın bozulmasına ve dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Dairemizin bozma ilâmına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde; sosyal yardımların 150,00 USD olarak kabul edilmesinin hatalı olduğunu, yıllık izin belgelerine itiraz etmelerine rağmen itibar edilmesinin hukuk aykırı olduğunu, davacının ücretinin 2.872,00 USD olarak kabulünün hukuka aykırı olduğunu, davalı tarafından sunulan bordroların sembolik tahakkuklar içerdiğini, ... ve brüt ücrete yönelik değerlendirmelerin hatalı olduğunu ... sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı vekili temyiz dilekçesinde; ... sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermediğini, davacı işçiye 150,00-USD yan hak sağlanmış olmasının hayatın olağan akışına açıkça aykırı olduğunu, husumetli tanık beyanları doğrultusunda yapılan hesaplamaların kabulünün mümkün olmadığını, davacı lehine tesis edilen vekâlet ücret alacağının ve hesaplanan harç tutarının hatalı olduğunu ... sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacıya ödenen aylık brüt ücretin tespiti, fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ücretlerinin hesabı, bozma ile oluşan usuli kazanılmış hak ilkesine uyulup uyulmadığı ve ayrıca yıllık izin ücretinin hesabı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu'nun ilgili hükümleri.
2. Dairemizin 29.....2022 tarihli ve 2022/7746 Esas, 2022/8494 Karar sayılı ilâmında usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin yerleşik ilke şu şekilde vurgulanmıştır:
" ...Bilindiği üzere; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda (keza mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda) "usuli kazanılmış hak" kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri haline gelmiştir. Anlam itibariyle, bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan ... ifade etmektedir.
Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir. (Yargıtay İBK 9.5.1960 tarih 21/9, RG. 28.6.1960-10537) Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usulü kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK).
..."3. Değerlendirme
1. Uyulan bozma kararı gereğince tesis edilmiş İlk Derece Mahkemesi kararında hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik olmamasına, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmamasına göre davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, bozma ilâmından önce verilen ilk kararda davacının brüt ücretine yemek ve barınma yardımı olarak 200,00 USD ilave edilmiş, bu husus bozma kapsamı dışında bırakılmakla davacı yararına usuli kazanılmış hak oluşmuştur. Bozma ilâmı sonrasında İlk Derece Mahkemesince, davacı lehine oluşan usuli kazanılmış hak ilkesi ihlal edilecek şekilde yemek ve barınma yardımının 150,00 USD olduğu kabul edilerek karar verilmesi hatalıdır.
3. Yıllık izinlerin kullandırıldığı noktasında ispat yükü, işverene aittir. İşveren yıllık izinlerin kullandırıldığını imzalı izin defteri veya eşdeğer bir belge ile ispatlamalıdır. Bu konuda ispat yükü üzerinde olan işveren, işçiye yemin teklif edebilir.
4. Bozma ilâmı sonrasında davalı vekilinin sunduğu 2006 Mayıs ve 2007 Mart ayı imzasız ücret bordrolarında yer alan izin tahakkukları yıllık izin ücreti hesabında mahsup edilmiş, İlk Derece Mahkemesince de yıllık izin ücreti talebinin reddine karar verilmiştir. Ancak, söz konusu ücret bordrolarının davalı işveren tarafından ... taraflı olarak düzenlendiği, işçinin imzası taşımadığı ve yıllık izin talep formu ile gibi başkaca delillerle desteklenmediği dikkate alındığında yıllık izin ücreti hesabında ücret bordrolarındaki izin tahakkuklarına değer verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
5. İlk Derece Mahkemesince yeni kurulacak hükümde, vekâlet ücreti ve yargılama giderlerinin, yabancı para cinsinden alacaklarda yabancı paranın karar tarihindeki ... Cumhuriyeti Merkez Bankasınca belirlenen efektif satış kuru esas alınarak ... Lirası karşılığı üzerinden hesaplanması gerektiği de gözden kaçırılmamalıdır.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
14.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.