"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/278 E., 2023/388 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 26. ... Mahkemesi
SAYISI : 2019/322 E., 2022/383 K.
BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ : ... 26. ... Mahkemesi
SAYISI : 2019/332 E., 2019/632 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın asıl ve birleşen dava bakımından davacı ... Organizasyon Temizlik Spor Hizmetleri İnşaat Gıda Sanayi ve Ticaret AŞ (... Şirketi) vekili ve davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ... Şirketi vekili ve davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı ... Şirketi vekili dava dilekçesinde; davalı ... tarafından 31.08.2019 tarihli ve 30874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2019/100 Karar numaralı işkolu tespitinde; Sarıyer Belediyesine ait bir belediye şirketi olan ... Şirketinin 1268548.034 sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda; diğer tüm işyerlerinin ise İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, yapılan bu tespitin mevzuata aykırı olduğunu, zira müvekiline ait işyerlerinde farklı farklı işlerin yerine getirildiğini, tüm işlerin genel işler işkolunda girmesinin mümkün olmadığını, her bir işyerinde yapılan işin niteliği ve türünün ayrı ayrı incelenerek işkolunun tespitinin gerektiğini, işyerinde yapılan asıl işin niteliğinin, yapılan işlerin ağırlık ortalamalarının belirlenmesi gerektiğini, müvekkiline ait işyerlerinde konusunda uzman heyetçe yapılacak keşif neticesinde davacıya ait işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer almadığının anlaşılacağını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 31.08.2019 tarihli ve 30874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2019/100 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptaline, müvekkiline ait işyerlerinin girdiği işkollarının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davacı ...-... Sendikası vekili dava dilekçesinde; davalı ... tarafından 31.08.2019 tarihli ve 30874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2019/100 Karar numaralı işkolu tespitinde; Sarıyer Belediyesinin iştiraki olan ... Şirketinin 1268548.034 sicil numaralı işyeri dışındaki işyerlerinde yürütülen işlerin tamamının İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğine dair tespit yapıldığını, 1268548.034 sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda yer aldığına dair tespitin 5393 sayılı Belediye Kanunu (5393 sayılı Kanun), 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu (6356 sayılı Kanun) ve yerleşik Yargıtay içtihadına uygun olmadığını, işkolu tespitine konu işyerlerinde yapılan işin hangi işkoluna girdiğinin belirlenebilmesi için belediyenin görev ve sorumlulukları arasında bulunup bulunmadığına bakılması gerektiğini, işkolu tespitine konu ... Şirketinin belediye hizmetlerini yürütmek için kurulduğunu, Şirketin yönetim ve denetim yetkisinin Sarıyer Belediyesine ait olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı ... Bakanlığının 31.08.2019 tarihli ve 30874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2019/100 Karar numaralı tespit kararında 1268548.034 sicil numaralı işyerinde yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda olduğu yönündeki kısımının iptaline, 1268548.034 sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili asıl ve birleşen davaya cevap dilekçelerinde; müvekkili Bakanlıkça yapılan incelemede; ... Şirketinin Sarıyer Belediyesine ait bir Şirket olduğu, işverenliğe bağlı 1268548.034 sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda; diğer tüm işyerlerinin ise İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, inceleme raporunda; söz konusu işverenliğe bağlı tüm işyerlerinin ... ... incelendiğini, her birinde yapılan işlere dair ayrı ayrı belirleme ve açıklamalar yapıldığını, işyerlerinde gerçekleştirilen .../işlem ve faaliyetlerin 1268548.034 sicil numaralı işyeri dışında Sarıyer Belediyesi tarafından gerçekleştirilen belediye hizmetleri kapsamında yürütüldüğünü, ...... sicil numaralı işyerinde ise yapılan işin özel güvenlik faaliyeti olması ve bu faaliyetin ayrı bir işkolunda tanımlanmış olması sebebiyle bu işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolu kapsamına girdiğinin tespit edildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davaların reddini istemiştir.
2. Davalı ...-... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davacının yalnızca Bakanlığı ve müvekkili Sendikayı davalı olarak göstermesinin usule aykırı olduğunu, davacı ... Şirketinin Sarıyer Belediyesine ait bir belediye iktisadi teşekkülü olduğunu, sadece Sarıyer Belediyesinin hizmetlerini yerine getirdiğini, davacının dava konusu işyerlerinde gösterilen faaliyetlerin farklı olduğu iddiasının hukuki bir temeli olmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
3. Birleşen davada davalı ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde olmadığını, ... tarafından 31.08.2019 tarihli ve 30874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2019/100 Karar numaralı işkolu tespitinin mevzuata aykırı olduğunu, zira müvekiline ait işyerlerinde farklı işlerin yerine getirildiğini, tüm işlerin genel işler işkoluna girmesinin mümkün olmadığını, her bir işyerinde yapılan işin niteliği ve türünün ayrı ayrı incelenerek işkolunun tespiti gerektiğini, işyerinde yapılan asıl işin niteliğinin yapılan işlerin ağırlık ortalamalarının belirlenmesi gerektiğini, müvekkiline ait işyerlerinde konusunda uzman heyetçe yapılacak keşif neticesinde davacıya ait işyerlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer almadığının anlaşılacağını belirterek 31.08.2019 tarihli ve 30874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2019/100 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptaline, müvekkiline ait işyerlerinin girdiği işkollarının tespitine karar verilmesini istemiştir.
4. Davalı ...-... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davanın süre yönünden usulden reddi gerektiğini, 1268548.034 sicil numaralı işyerinde Sarıyer Belediyesi ile yapılan sözleşme gereğince Belediyeye ait binaların özel güvenlik faaliyetinin yürütüldüğünü, bu işin niteliği itibarıyla asıl işten farklı olduğunu, belediye hizmeti kapsamında olmadığını, Şirketin denetim ve yönetim yetkisinin Sarıyer Belediyesine ait olmasının, Şirkette özel güvenlik faaliyetinin yürütüldüğünü ve bu faaliyete ilişkin ayrı bir işkolu olduğu ve söz konusu somut olayda güvenlik faaliyetinin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolu kapsamında olduğu gerçeğini değiştirmeyeceğini belirterek birleşen davanın reddini istemiştir.
5. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; ikame edilen davada aleyhlerine olan iddiaları kabul etmediklerini belirterek davanın reddi ile yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin karşı tarafa yüklenmesine karar verilmesini istemiştir.
6. Diğer davalılar, asıl ve birleşen davaya cevap vermemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tespit konusu işyerlerinin ... Şirketine ait olduğu, ... Şirketinin 5393 sayılı Kanun'un 70 inci maddesi kapsamında belediye şirketi olduğu, ... Şirketinin faaliyet konusunun işleme ve diğer idari danışmanlık faaliyetleri (bir organizasyonun stratejik, mali pazarlama, üretim, ... süreçleri, proje vb. yönetim hizmetleri ile ticari marka ve imtiyaz konularında danışmanlık) olduğu, ... Şirketinin sicil kaydında Şirketin amaçlarının başlık olarak il özel idareleri, belediyeler ile bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri ve belediye bağlı kuruluşlarında işçi statüsünde istihdam sağlamaya yönelik faaliyet gösterme, gıda, organizasyon, temizlik, spor faaliyetleri, inşaat, danışmanlık, gayrimenkul yönetimi, araç alım satım kiralama şeklinde belirtilmiş olduğu, ... Şirketinde 30.09.2019 tarihi itibarıyla çalışan işçi sayısının 1.872 kişi olduğu, ... Şirketine ait tüm işyerlerinde Sarıyer Belediyesine hizmet verildiği, Sarıyer Belediyesine verilen hizmet dışında başka bir faaliyeti bulunmadığı, 5393 sayılı Kanun'un 70 inci maddesi ile İşkolları Yönetmeliği'ne göre belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda yer alacağı, tespit konusu 1268548.034 sicil numaralı işyerinde çalışan özel güvenlik görevlilerin sadece Sarıyer Belediyesine ait bina ve tesislerin güvenlik hizmetlerini yerine getirdikleri, Sarıyer Belediyesi dışında başkaca bir işyerine hizmet verilmediği, 1268548.034 sicil numaralı işyerinde yürütülen faaliyetlerin niteliği itibarıyla asıl işe yardımcı ... olarak değerlendirilmesi gerektiği gerekçe gösterilerek asıl ve birleşen davanın kabulü ile Bakanlığın 31.08.2019 tarih ve 30874 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/100 Karar sayılı işkolu tespit kararının; 1268548.034 sicil numaralı işyerlerinde, Sarıyer Belediyesine ait özel güvenlik faaliyetlerinin yürütüldüğü, bu nedenle yapılan bu işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda yer aldığı yönündeki kısımlarının iptaline, 1268548.034 sicil numaralı işyerinde yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde ... Şirketi vekili ve davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı ... Şirketi istinaf dilekçesinde; dava dilekçesinde belirttiği hususları ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde; istinaf konusu kararın somut olay yönünden yerinde bulunmadığını, Bakanlıkça usul ve hukuka uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemin iptalini gerektirecek bir husus bulunmadığından haksız ve mesnetsiz kararın kaldırılması ve yeniden yapılacak inceleme sonucunda davanın reddi yönünde karar verilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... tarafından verilen ve 31.08.2019 tarih ve 30874 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2019/100 Karar sayılı işkolu tespit kararında; ... Şirketinin Sarıyer Belediyesine ait bir şirket olduğu, işverenliğe bağlı 1268548.034 sicil numaralı işyerinde özel güvenlik faaliyetleri işinin yürütüldüğü, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda, ... Şirketinin özel güvenlik faaliyetlerinin yürütüldüğü işyerinin dışındaki diğer işyerlerinde görülen hizmetlerin asıl ... olan belediye hizmetleri kapsamında yürütülen işler olduğu, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespit edildiği, 5393 sayılı Kanun'un 70 inci maddesi ile İşkolları Yönetmeliği'ne göre belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda yer alacağı, tespit konusu 1268548.034 sicil numaralı işyerinde çalışan özel güvenlik görevlilerinin sadece Sarıyer Belediyesine ait bina ve tesislerin güvenlik hizmetlerini yerine getirdikleri, Sarıyer Belediyesi dışında başkaca bir işyerine hizmet verilmediği, 1268548.034 sicil numaralı işyerinde yürütülen faaliyetlerin niteliği itibarıyla asıl işe yardımcı ... olarak değerlendirilmesi gerektiğinden bahisle İlk Derece Mahkemesi kararının isabetli olduğu gerekçe gösterilerek istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde ... Şirketi vekili ve davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı Şirket vekili, istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili, istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur..
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“... Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şu şekildedir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı Şirket ve davalı Bakanlık vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davacı-karşı davalı ... Organizasyon Temizlik Spor Hizmetleri İnşaat Gıda Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.