"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/524 E., 2023/920 K.
DAVACILAR :Müteveffa ... mirasçıları
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
SAYISI : 2022/200 E., 2022/516 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 31.10.2019 tarihli kararı ile davanın kabulüne verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 11.11.2020 tarihli kararı ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (4) üncü alt bendi gereğince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Kaldırma kararı üzerine yeniden yapılan yargılama sonucunda İlk Derece Mahkemesinin 19.04.2021 tarihli kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 01.03.2022 tarihli kararı ile 6100 sayılı Kanun'un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (6) ncı alt bendi gereğince kararın kaldırılmasına ve dosyanın ikinci kez Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Kaldırma kararı üzerine İlk Derece Mahkemesince yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 18.05.1995 tarihinden itibaren dava dışı Tekebaşı Belediyesinde çalışırken Disk-Genel ... Sendikasına üye olduğunu, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (6360 sayılı Kanun) gereği belde belediyelerinin kapatılarak merkez belediyelere bağlandığını, davacının ... sözleşmesinin tüm hak ve borçları ile birlikte Kanun gereği ... Belediyesine devrolduğunu, davacının 14.01.2015 tarihine kadar burada çalıştıktan sonra istihdam fazlası personel olarak aynı Kanun kapsamında ... Millî Eğitim Müdürlüğüne nakil olduğunu, 22.01.2015 tarihinde Koop ... Sendikasına üye olduğunu, daha önce açmış olduğu dava ile davalı ... Millî Eğitim Müdürlüğüne nakil olduğu tarihte ... Belediyesi ile Disk Genel ... Sendikası arasında imzalanan ve 01.01.2015 tarihinde yürürlüğe giren 01.01.2015-31.12.2015 tarihleri arasındaki toplu ... sözleşmesinden yaralanması gerektiğinin tespitine karar verildiğini ve 31.12.2015 tarihi itibarı ile ücretinin günlük brüt 117,40 TL olarak tespit edildiğini ve bu kararın kesinleştiğini; ancak bu karara rağmen davalı tarafça devir yevmiyesi düzeltilmediğinden fark alacaklarının doğduğunu belirterek 31.12.2015 tarihindeki yevmiyesinin günlük brüt 117,40 TL olduğunun tespiti ile davalı işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesi hükümlerinin bu ücrete uygulanarak toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan fark ücret alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini ve davacının emekli olması nedeniyle emeklilik işlemlerinin artan oranlardaki son devir yevmiyesi üzerinden yapılması gerektiğinin tespiti ile davalı işverence bordroların yeniden düzenlenerek Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; uyuşmazlık konusu dönemde davalı işyerinde yürürlükte olan toplu ... sözleşmesinin 15.01.2015 tarihinde imzalandığını, davacının da 14.01.2014 tarihinde dava dışı ... Belediyesindeki işinden ayrılış yaparak 15.01.2015 tarihinde davalı işyerinde çalışmaya başladığını, 6360 sayılı Kanun kapsamında devri gerçekleşen davacının Kanun hükmü gereğince ücret ve mali haklarının yenisi düzenleninceye kadar devirden önce tâbi olduğu toplu ... sözleşmesi hükmüne göre belirleneceği ve ödeneceği hükmü bulunduğundan davacıya bu hüküm doğrultusunda ödemelerinin yapıldığını, davacının ödenmeyen ücret alacağı bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yargılamanın devamı esnasında vefat eden davacının mirasçılarının tamamının davaya katılımının sağlanarak davaya devam olunduğu, dava dilekçesindeki talepler arasında yer alan davacının emekli olması nedeniyle emeklilik işlemlerinin artan oranlardaki son devir yevmiyesi üzerinden yapılması gerektiğinin tespitine ve davalı işverence bordroların yeniden düzenlenerek Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi talebinin Mahkemenin görev alanına girmemesi nedeniyle işbu talepler yönünden davanın tefrik edilerek ayrı bir esasa kaydedildiği, davacının toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarla ilgili zorunlu arabuluculuk yoluna başvurmadığından bu alacak kalemleri yönünden dava şartı yokluğu sebebiyle davanın usulden reddine karar verildiği, tespit talebi ile ilgili olarak ise davacının daha önce açmış olduğu ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 2017/3414 Esas ve 2017/2804 Karar sayılı kararı ile kesinleşen hükme göre davacının dava dışı ... Belediyesinden ayrılırken henüz toplu ... sözleşmesi imzalanmamış olduğundan devir ücretinin günlük brüt 81,60 TL olarak bildirildiği ancak toplu ... sözleşmesinin yürürlük süresinin 01.01.2015 tarihinden itibaren olması nedeniyle toplu ... sözleşmesindeki zamlar uygulanarak davacının devir tarihindeki ücretinin günlük brüt 117,40 TL olduğu ve davalı işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesi hükümleri uygulanarak 01.01.2016 tarihi itibarı ile günlük brüt ücretinin 120,92 TL olduğunun tespit edildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı istinaf dilekçesinde; davacının yararlanmak istediği toplu ... sözleşmesinin imza tarihinin 15.01.2015 olduğunu ancak bu tarihte davacının davalı bünyesinde çalışmaya başladığını ve bu tarih itibarı ile daha önce üye olduğu Disk Genel ... Sendikası üyeliği kendiliğinden sona erdiğinden devren gelen davacı işçinin toplu ... sözleşmesinden yararlanmasının mümkün olmadığı şeklinde yazı cevabı geldiğini, daha önce açılan dava nedeniyle de 01.01.2015-31.12.2015 tarihleri aralığına ilişkin toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarının ödendiğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmek üzere kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafından davalı aleyhine açılan ... 24. ... Mahkemesinin 2016/770 Esas sayılı dosyasında verilen ret kararının istinaf edilmesi üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 07.11.2017 tarihli ve 2017/3414 Esas, 2017/2804 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi tarafından verilen ret kararının kaldırılarak davanın kabul edildiği ve davacının ... Belediyesi ile Disk Genel ... Sendikası arasında imzalanan ve 01.01.2015 tarihinde yürürlüğe giren 01.01.2015-31.12.2015 dönemini kapsayan Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinden davalı işyerine nakil geldiği tarihte faydalandığı ve bu itibarla davalı işyerine devir tarihindeki ücretinin 117,40 TL olarak belirlenmesinin yerinde olduğu ve bu ücret seviyesi dikkate alınarak davacının Koop ... Sendikası üyesi olarak 31.12.2015 tarihinden itibaren davalı işyerinde yürürlükte olan toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlandırılarak ücretinin tespit edilmesinde usul ve kanuna aykırı bir yön bulunmadığı gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının devir tarihindeki ücretinin tespiti ve buna bağlı fark alacaklarının tahsili istemine ilişkin davada alacak taleplerinin dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmesi üzerine ücret tespiti isteminde güncel hukuki yararı bulunup bulunmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 114 üncü ve 115 inci maddeleri, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6100 sayılı Kanun'un "Tespit davası" kenar başlıklı 106 ncı maddesi şu şekildedir:
"1) Tespit davası yoluyla, mahkemeden, bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun yahut bir belgenin sahte olup olmadığının belirlenmesi talep edilir.
(2) Tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır.
(3) Maddi vakıalar, ... başlarına tespit davasının konusunu oluşturamaz."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacı dava dilekçesinde ücret tespiti ile buna bağlı olarak oluşan fark alacak talebinde bulunmuş, İlk Derece Mahkemesince fark alacaklara ilişkin talep bakımından dava şartı kapsamında dava şartı arabuluculuğa başvuru yapılmadığı gerekçesi ile dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmiştir. Böylece somut olayda davacının alacağa ilişkin bir talebinin kalmadığı; ancak İlk Derece Mahkemesince tespit istemi yönünden karar verildiği anlaşılmaktadır.
3. Her eda davası aynı zamanda tespit talebini de içinde barındırmaktadır. 6100 sayılı Kanun'un 106 ncı maddesine göre tespit istemi hukuken korunmaya değer güncel bir yararı gerektirir. Davacı tarafça alacak davası ile birlikte açılan tespit davasında davanın açıldığı tarih itibarıyla hukuki yararın bulunduğu sabittir. Ancak davacının fark alacakların tahsiline ilişkin isteminin dava şartı yokluğu nedeniyle reddi dolayısıyla artık davacının tespit talebinde de hukuki yararının kalmadığı anlaşılmaktadır.
4. Zira dava şartları, dava açılmasından hükmün verilmesine kadar var olmalıdır. 6100 sayılı Kanun'un 115 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca davanın açıldığı sırada var olan bir dava şartı daha sonra ortadan kalkarsa bu durumda davanın usulden reddi gerekmektedir.
5. Belirtilen sebeplerle; dava şartı yokluğu nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan ücret farkı alacakları bakımından dava şartı yokluğu yokluğu sebebi ile davanın usulden reddine, ücret tespiti talebi yönünden ise davanın kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.