"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/136 E., 2023/888 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
TEMYİZ EDENLER : Taraf vekilleri
SAYISI : 2022/55 E., 2022/726 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda gereği düşünüldü:
Somut uyuşmazlıkta 696 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında 02.04.2018 tarihinde sürekli işçi kadrosuna geçen davacının ücretinin eksik ödendiği iddiasına bağlı fark alacak taleplerinin reddine karar verildiği, hüküm altına alınan alacakların ise davalı bakımından kesinlik sınırını aşacak mahiyette ileriye yönelik bir etkisinin bulunmadığı anlaşılmıştır.
Bölge Adliye Mahkemesi tarafından hüküm altına alınan ve davalı tarafça temyize konu edilen miktarın, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince karar tarihi itibarıyla bölge adliye mahkemeleri tarafından verilen kararların kesinlik sınırı olan 238.730,00 TL'nin altında kaldığı anlaşılmakla; davalı vekilinin temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı vekilinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... (Bakanlık) ile dava dışı alt işverenler arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesi kapsamında davacının alt işveren işçisi olarak davalı Bakanlığa ait işyerinde belirsiz süreli ... sözleşmesi ile çalışırken 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, sürekli işçi kadrosuna geçirildikten sonra ücretinin düşürüldüğünü, bundan dolayı ücret farkı, ikramiye farkı, ilave tediye farkı alacaklarının bulunduğunu, ayrıca davacının pandemi döneminde davalı Bakanlık tarafından yayımlanan Genelge çerçevesinde 7, 10 ve 15'er günlük nöbetler ile gece gündüz yirmi dört saat kapalı sistem çalıştığını, bu çalışma şeklinde fazla çalışma yaptığını ve ... bayram ve genel tatil günleri ile hafta tatili günlerinde çalıştığını, gece çalışması da yaptığını; ancak bu çalışmalara ilişkin zamlı ücretlerin ödenmediğini ileri sürerek fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacakları ile fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil, hafta tatili ve gece zammı ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının ücretinin sürekli işçi kadrosuna geçirildikten sonra da ilgili düzenlemeler uyarınca eksiksiz ödendiğini, davacının ücret farkı ile buna bağlı ilave tediye, ikramiye alacağının ve fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ... bayram ve genel tatil ücreti, gece çalışması ücreti alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının sürekli işçi kadrosuna geçiş sürecinde imzalanan sözleşmede asgari ücretin belirli bir oran fazlasına yönelik bir düzenleme bulunmadığı ve puantaj kaydına göre davacının çalışma gün ve saatlerinin tespit edilemediği bu nedenle fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil ücret alacaklarının ispat edilemediği, puantaj kaydında gece çalışması olarak belirtilen süreler dikkate alınarak gece zammı alacağının kabulü gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davacının çalışmalarının günde 11 saati, gece 7,5 saati ve yılda 270 saati geçtiğini ancak bu çalışmalarının karşılığının ödenmediğini, aralıksız olarak işyerinde bir hafta, sonra on beş gün daha sonra ise on gün çalışması bulunan davacının hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil ücretlerinin de ödenmediğini, gerek pandemi dönemi, gerek pandemi öncesi ve sonrası dönemde de davalı işverenin keyfi uygulamasını devam ettirdiğini, kadroya geçmeden önce ihale şartnamesinde yazılı olduğu üzere asgari ücretin % fazlası ile çalışmakta iken kadroya geçirildikten sonra da aynı koşullarda, ihale sözleşmesindeki oran üzerinden en ufak farkılık olmadan kadroya geçtiğinin açık olduğunu bu nedenle işverence ... taraflı olarak ücretinin düşürüldüğünü ileri sürerek davanın kabulüne karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; hükme esas alınan bilirkişi raporunun çelişkili olup yapılan hesaplamaların hatalı olduğunu, fazla çalışma ücretinin tahakkuk ettirilerek ilgili ayın ücret bordrolarına yansıtıldığını, gece çalışmalarına ilişkin ücretlendirmelerin toplu ... sözleşmesi hükümlerine istinaden 01.04.2018-31.10.2020 tarihleri arasında zamlı olarak hesaplandığını ve ilgili ayın ücret bordrolarına yansıtıldığını, iddia edildiği gibi 24 saat çalışma usulünün Bakanlığın hiçbir kuruluşunda yer almadığını, işbu iddianın da hayatın olağan akışına da aykırı olacağını, tüm işçilere, hafta sonları veya ... bayram ve genel tatil ücretlerinin ödendiğini, davacının bu kalemler yönünden de alacağı bulunmadığını, işçilere yapılan tüm ödemelerin kayıtlarla sabit olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının sürekli işçi kadrosuna geçiş sürecinde imzalanan sözleşmede asgari ücretin belirli oran fazlasına yönelik bir düzenleme bulunmaması sebebiyle fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının reddine karar verilmesinin yerinde olduğu, denkleştirme usulü de dikkate alınarak, puantaj ve dosyadaki kayıtların değerlendirilmesi ile davacının ödenmeyen gece zammı alacağının bulunduğu kabulü ile ve ödendiği anlaşılan diğer alacak taleplerinin reddinde hata bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçinin, kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli ... sözleşmesi hükümlerine göre ücretinin tespiti ile talep edilen fark alacaklarının bulunup bulunmadığı ve fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil, hafta tatili ve gece zammı ücreti alacaklarının ispatı hususundadır
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 696 sayılı KHK ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen geçici 23 üncü madde, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 22, 32, 41, 42, 44, 46, 47 ve 68 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
3. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
4. İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazı kaydının bulunması hâlinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı hâlde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda ise işçinin ihtirazı kayıt ileri sürmesi beklenemeyeceğinden, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının her türlü delil ile ispatı mümkündür.
5. Aynı ilkeler ... bayram ve genel tatil ücreti ile hafta tatili ücreti yönünden de geçerlidir.
6. Somut olayda, davacı davalı ... yerinde bakım görevlisi olarak çalışmıştır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda puantaj kayıtlarında davacının çalışma süresinin belirlenmediği, bunun yanında çalıştığı günlerin açık bir şekilde belirtilmediği, puantaj kayıtlarında davacının çalışma gün ve süresinin her türlü şüpheden uzak somut bir şekilde belirtilmemesi sebebiyle haftalık çalışma gün ve süresinin tespit edilemediği, bu hususta tanık da dinlenmediği gerekçesiyle fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil ücreti hesaplanmamış, İlk Derece Mahkemesince de aynı gerekçeyle taleplerin reddine karar verilmiştir.
7. Dosya içeriğinde yer alan puantaj kayıtları incelendiğinde çalışılan günlerin, hafta tatillerinin, genel tatil günlerinin ve raporlu veya izinli olunan günler ile diğer günlere ilişkin çalışmaların belirli harflerle gösterildiği (M, X3, Dİ, Yİ, HT, GT, GTÇ, ATÇ, R1 gibi) ancak hangi harfin hangi anlama geldiğinin açıkça belirtilmediği, çalışma saatlerinin yazılı olmadığı ve bazı puantaj kayıtlarının silik veya çok küçük puntolarla yazılı olduğundan tam okunamadığı görülmüştür. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda puantaj kaydına göre hesaplama yapılamadığı belirtildiğinden yargılama esnasında davacı vekilince hem sözlü hem yazılı beyan dilekçesi ile davacının çalışma saatlerini de gösterir şekilde puantaj kaydı ve nöbet listelerinin davalıdan yeniden istenmesinin talep edilmesi üzerine Mahkemece talebin reddine karar verildiği ve mevcut hâliyle dosyanın karara çıkartıldığı anlaşılmıştır. Mahkemece davalı Bakanlıktan bahsi geçtiği şekliyle puantaj kayıtlarında yer alan harflerin neyi temsil ettiği ile davacının çalışma saatlerinin sorularak ve varsa bu hususların yazılı olduğu ve okunaklı kayıtların celbi ile gerekirse bilirkişi vasıtasıyla tüm kayıtlar üzerinde detaylı inceleme yaptırılarak fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil ile hafta tatili ücret taleplerinin değerlendirilmesi gerekirken eksik inceleme ile taleplerin reddine karar verilmiş olması bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davalı Temyizi Yönünden
Davalı vekilinin temyiz dilekçesinin miktardan REDDİNE,
B. Davacı Temyizi Yönünden
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.