"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2021/679 E., 2023/72 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Davalılar vekilleri
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 16.12.2005-22.07.2014 tarihleri arasında davalı Şirketlerin Rusya şantiyelerinde çalıştığını, ücretinin 1.400,00 USD olduğunu, ücretin bir kısmının elden avans olarak bakiyesinin banka aracılığıyla ödendiğini, üç aylık ücretinin ise ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile ücret, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Rec Uluslararası İnş. Yat. San. ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; husumet itirazları bulunduğunu, davacının çalıştığını iddia ettiği tarihlerde davalı Şirketin mevcut olmadığını, Şirketin 02.04.2008 tarihinde kurulduğunu, davacının aldığını iddia ettiği ücretin fahiş olduğunu, alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Construction ... vekili cevap dilekçesinde; davacının belirli süreli ... sözleşmesi kapsamında istihdam edildiğini, davacının ... sözleşmesinin proje bitimi nedeniyle kendiliğinden sona erdiğini, imzalı ücret bordroları doğrultusunda davacının ödenmeyen ücret alacağının bulunmadığını, son ücret iddiasının gerçeği yansıtmadığını, alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 09.10.2018 tarihli ve 2016/1440 Esas, 2018/460 Karar sayılı kararıyla; dosya kapsamı, toplanan deliller ve alınan bilirkişi raporuna göre davalı işverenlerce feshin haklı nedenle yapıldığının ispatlanamadığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili ve katılma yolu ile davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 05.04.2021 tarihli ve 2019/404 Esas, 2021/873 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesi ile taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili ve katılma yolu ile davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 22.09.2021 tarihli ve 2021/8434 Esas, 2021/12581 Karar sayılı ilâmı ile; davalılar tarafından temyiz dilekçesi ile birlikte 2014 yılı Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ayları ile 2013 yılı Ekim, ... ve Aralık aylarına ait davacı işçi imzalı puantaj içerir ücret bordrolarının sunulduğu görüldüğünden bu belgelere karşı davacıdan diyeceklerinin sorulması, belgelerdeki tahakkuklar ile davacının aldığı kabul edilen ücret miktarı birlikte değerlendirilerek fazla çalışma, hafta tatili ve ücret alacakları hakkında sonucuna ve tüm dosya kapsamına göre mahsup konusunda bir karar verilmesi gerektiği, bilirkişi raporu alındıktan sonra ... belgeler sunmak suretiyle davanın uzamasına ve davada gider yapılmasına sebep ... olan davalı taraflar yönünden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 327 nci maddesi dikkate alınarak sonuca gidilmesi gerektiği gerekçesi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda davacı asılın dinlendiği, alınan bilirkişi raporunun dosya içeriğine uygun olduğu, davacının fesih iddiasının aksini ispata elverişli delil sunulmadığı, hesaplanan alacakların ödendiğine ilişkin herhangi bir ödeme belgesi sunulmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Rec Uluslararası İnş. Yat. San. ve Tic. AŞ vekili; husumet itirazları bulunduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının ücret bordrolarındaki saat tahakkuklarının değerlendirildiği ancak ödemeler ile davacının görünen ücretinin dikkate alınmadığını, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını, hizmet süresinin hatalı belirlendiğini, brütleştirmenin hatalı olduğunu, davacının bakiye ücret, fazla çalışma ve hafta tatili alacağı olduğu kabulü ile yapılan hesaplamaların hukuka aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Construction ... vekili; hafta tatili alacağında talepten fazlasında hükmedildiğini, ücret bordrolarının dikkate alınmadığını, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını, hizmet süresinin hatalı belirlendiğini, brütleştirmenin hatalı olduğunu, davacının bakiye ücret, fazla çalışma ve hafta tatili alacağı olduğu kabulü ile yapılan hesaplamaların hukuka aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; fazla çalışma, hafta tatili ve ücret alacaklarının hesaplanması ve bozma ilâmı ile oluşan usuli kazanılmış hak ilkesinin ihlal edilip edilmediği noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 26 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 32, 41, 46 ve 63 üncü maddeleri.
3. Dairemizin 29.....2022 tarihli ve 2022/7746 Esas, 2022/8494 Karar sayılı ilâmında usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin yerleşik ilke şu şekilde vurgulanmıştır:
" ...
Bilindiği üzere; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda (keza mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda) "usuli kazanılmış hak" kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri haline gelmiştir. Anlam itibariyle, bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir.
Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir. (Yargıtay İBK 9.5.1960 tarih 21/9, RG. 28.6.1960-10537) Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usulü kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 ... ve 13/5 sayılı YİBK).
..."
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. ... olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse kanuni şekilde uymuş olan mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Bozma ilâmına uyulduğunda, bozma kararı lehine olan taraf için usuli kazanılmış hak oluşturduğundan, mahkemece bozma gereklerinin yerine getirilerek karar verilmesi zorunludur.
3. Bozma öncesinde davacı tarafından dava ve ıslah dilekçeleri ile birlikte hafta tatili ücreti olarak 196,00 USD talep edilmesi karşısında İlk Derece Mahkemesince bozma sonrasında 280,00 USD hafta tatili ücretinin hüküm altına alınması taleple bağlılık kuralına aykırıdır.
4. Bozma öncesinde fazla çalışma ve hafta tatili ücretleri 24.10.2013-29.12.2013 tarihleri arası için hesaplanmış ve buna göre alacaklar hüküm altına alınmıştır. Bozma ilâmında 2013 yılı Ekim, ... ve Aralık aylarına ait davacı işçi imzalı puantaj içerir ücret bordrolarının sunulduğu belirtilerek bu belgelere karşı davacıdan diyeceklerinin sorulması, belgelerdeki tahakkuklar ile davacının aldığı kabul edilen ücret miktarı birlikte değerlendirilerek sözü edilen alacaklar yönünden mahsup konusunda karar verilmesi gerektiği açıklanmıştır. Bozma sonrasında dinlenen davacı asıl, ücret bordrolarındaki imzaya karşı bir itirazda bulunmamış, aksine ücret bordrolarında yer ... ödemeleri kabul ederek gerçekte daha fazla alacağı olduğunu beyan etmiştir. O hâlde bozma ilâmının gereği olarak fazla çalışma ve hafta tatili ücretlerinde hesaplama dönemine ait imzalı puantaj içerir ücret bordrolarındaki ödemelerin mahsup edilmesi gerekirken, söz konusu ödemelerin ücret alacağı içinde yapılan ödemelerden mahsup edildiğini belirterek mahsup işlemi yapmayan hatalı bilirkişi raporuna göre yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.
5. Bozma öncesi verilen ilk kararda 927,73 USD fazla çalışma ücreti ile 196,00 USD hafta tatili ücreti hüküm altına alınmış, bozma ilâmında davacının tüm temyiz itirazları reddedilerek karar davalılar lehine bozulmuştur. Bozma sonrasında İlk Derece Mahkemesince 989,33 USD fazla çalışma ücreti ile 280,00 USD hafta tatili ücretinin hüküm altına alınması, bozma ilâmına uyulmakla davalılar lehine oluşan usuli kazanılmış hak ilkesine aykırıdır.
6. Bozma öncesinde, davacı tarafından son üç aylık ücret alacağının ödenmediği iddia edildiğinden taleple bağlı kalarak üç aylık ücret alacağı hesabı yapan bilirkişi raporuna göre alacak hüküm altına alınmıştır. Bozma sonrasında ise bozma ilâmına konu alacak kalemlerinden olan ücret alacağı yönünden talep konusu dönemi kapsayan ve imzası inkâr edilmeyen 2014 yılı puantaj içerir ücret bordroları hiç dikkate alınmamış ve ücret alacağı hakkında ... bir değerlendirme yapılmamıştır. Bozma ilâmına uyulmasına karar verildiği hâlde bozma kapsamı yerine getirilmeksizin karar verilmesi hatalıdır.
7. 6100 sayılı Kanun'da resen yemin teklif edilmesine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiş olması karşısında, İlk Derece Mahkemesince davacı asıla resen yemin yaptırılması da ayrıca hatalıdır.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
21.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.