"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 31. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/575 E., 2023/668 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/78 E., 2022/407 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... Çalışma Genel Müdürlüğünün 16.02.2022 tarihli ve 95620 sayılı olumlu yetki tespit yazısının mevzuata aykırı düzenlendiğini, yetki tespiti yazısında yetki kapsamına giren işyeri veya işyerlerinin eksik belirtildiğini, davacının işletmesine dâhil olması gereken işyerlerinin tam olarak belirtilmediğini, ilgili yazı incelendiğinde Bakanlıkça sadece davacı Şirketin Deri Organize Sanayi Sitesindeki merkez işyeri için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numarasının belirtildiğini, davacı Şirketin 4 ayrı işyerinin bulunduğunu, tüm bu işyerlerinin davacı Şirkete ait olup davacı tarafından yönetildiğini, organizasyon, yönetim ve amaç tekliği var olduğunu, tüm şubelerin davacının sahibi bulunduğu Albek Endüstriyel İmalat Sanayi ve Ticaret AŞ (Albek AŞ) ve Elleti Dış Ticaret AŞ'nin (Elleti AŞ) davacı Şirkete bağlı bir organizasyon ile faaliyet gösterdiğini ve aynı amaçla yönetim birliği altında örgütlendiğini, bu itibarla yetkili sendikanın tespiti yapılırken hangi işyerleri için yapıldığının da yetki tespit yazısında açıkça belirtilmesi ve SGK işyeri sicil numarasının yazılması gerektiğini, bazı yetki tespit yazılarında işverenin birden fazla işyeri olması nedeniyle yetki tespit yazısı ekiyle yetkiye konu olan işyeri sicil numaralarının Bakanlıkça bildirildiğinin görüldüğünü, ancak ... bu davaya konu yetki tespiti yazısında böyle bir ek olmadığını, dolayısıyla hangi işyerleri için ... Metal Sendikasına toplu ... sözleşme yapma yetkisi verildiğinin belirlenemediğini, bunun yanında tüm işletmelerdeki işçi sayısına itibarla Sendikanın yeterli çoğunluğu sağlayamadığının açık olduğunu, işletme toplu ... sözleşmeleri için işyerlerinin bir bütün olarak dikkate alındığını ve %40 çoğunluğun buna göre hesaplandığını, davacı işletme işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısının 179 olup Sendikanın %40 üzerinden 71 üye sayısına ulaşması gerektiğini, hâlbuki yetki tespitinden anlaşılacağı üzere Sendikanın 68 üyesi olduğunun dava konusu yapılan yetki tespiti yazısında bildirildiğini, davacı Şirkete ve Şirkete bağlı olarak çalışan işyerlerinin işletme olarak değerlendirilerek yetki tespitinin işletme esasına göre tespit edilmesi gerektiğini, davacının sadece merkez ve ... şube işyerindeki çalışan sayılarını eksik dikkate alarak yetkili sendikanın belirlenmesinin doğru olmadığını, burada işletmeye dâhil olan tüm işyerlerinin tespiti ile buradaki çalışan sayıları dikkate alınarak yetkili sendikanın belirlenmesi gerektiğini, davacı işyerinde bulunan bazı işçilerin sendika üyeliği konusunda iradesinin fesada uğratıldığını, davacıya müracaat eden bazı çalışanlardan ücret artışına itiraz için dilekçeye imza istendiğini ve daha sonra da bunun yeterli olmadığını, e-Devlet üzerinden sendika üyeliği yapılması gerektiğinin söylendiğini, işçilerin tamamen ücret artışını temin etmek maksadıyla yaptıkları bu ... sonucu dava konusu tespit yazısının düzenlendiğini, davacıya müracaat eden işçilerin maksadının sendika üyeliği olmadığı sadece ücret artışı talebi olduğunu ifade ederek sendika üyeliğinden istifa ettiklerine dair noter ihtarnamelerinin bir suretini davacıya teslim ettiklerini, sendika üyeliği işçilerin fesada uğratılması suretiyle yapıldığı için bir çok çalışanın da sendika üyeliğinden istifa ettiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; işverenin 12 No.lu metal işkolunda bulunan iki işyerinin de yetki tespit yazısında yer almakta olduğunu, dava dilekçesinde ileri sürülen 1432522.034 SGK sicil numaralı işyeri Elleti AŞ'nin ve 1201207.034 SGK sicil numaralı işyeri Albek AŞ'nin sahibinin davacı Şirket olmasının yetki tespitine dâhil edilecekleri anlamını taşımadığını, çünkü işkolu, unvan, vergi numarası gibi farklılıkların mevcut olduğunu, davacı vekilinin işletme esasına göre yetki tespitinde bulunulması gerektiği iddiasında bulunduğunu, yetki tespitinin hâlihazırda iki işyeri üzerinden işletme esası gözetilerek hesaplanan çoğunluğa göre verildiğini, yetki tespitinin işletmenin bütününü kapsadığını, toplu ... sözleşmesinden nasıl faydalanılacağı hususunun da 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nda (6356 sayılı Kanun) açıkça belirtildiğini, davacı vekilinin sendika üyeliklerinin usulsüz gerçekleştirildiğini belirttiğini, çalışan ve sendika üyesi çalışan sayısının hesaplamasında sendika yetki sistemi üzerinden anlık paylaşılan verilere göre işlem yapıldığını savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın 6356 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesindeki süre ve şartlarda açılıp açılmadığının araştırılmasını, aksi hâlde davanın öncelikle bu husustan reddine karar verilmesi gerektiğini, dava dilekçesinde yer ... tüm iddiaların yasal dayanaktan yoksun olup davacının taleplerinin tümü ile reddi gerektiğini, Bakanlığın yaptığı incelemenin 6356 sayılı Kanun'un aradığı koşullarda ve tümü ile resmî kayıtlar üzerinden yapılmış olduğunu, verilen çoğunluk tespit yazısı kanuna usule uygun ve yerinde olduğunu, davacının unvanı altında faaliyet gösteren sadece 2 işyeri bulunduğunu, 4 ayrı işyeri olduğu iddiasının ... dışı olduğunu, davacı işverenliğe ait her iki işyerinin de hem davalı Sendika tarafından yapılmış başvuruda hem de Bakanlık yetki tespit yazısında mevcut olduğunu, bu itibarla toplu ... sözleşmesinin işletme olarak belirlenmiş olup davacı işverenliğin hangi işyerlerini kapsadığının belirtildiğini, dava dilekçesinde de diğer Şirketlerden birinin unvanının Elleti AŞ diğerinin de Albek AŞ olduğunun davacı tarafından belirtildiğini, dolayısı ile ayrı iki ticari unvan altında ayrı iki tüzel kişilik olarak faaliyet gösteren bu işyerlerinin davaya konu yetki tespiti kapsamında olmasının yasal dayanaktan yoksun olduğunu, davacı işyerinin çalışan sayısına ilişkin iddialarının gerçeklikten uzak olduğunu savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava dilekçesinde yetki tespiti yapılan işyerleri dışında, 1432522.034 SGK işyeri sicil numaralı Elleti AŞ ve 1201207.034 SGK işyeri sicil numaralı Albek AŞ unvanlı işyerlerinin de aynı işverene ait olduğunun iddia edildiği, Şirket unvanları farklı bu 2 işyerinin ... kodlarının ve tasnif edildikleri işkollarının ise Elleti AŞ'nin ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolu, Albek AŞ'nin ise metal işkolu olduğunun tesbit edildiği, işkolları farklı olan işyerlerinde toplu ... sözleşmesi düzeyinin işletme olarak belirlenemeyeceği, ...'da bulunan şubede imalatı yapılan elektrikli ev aletlerinin perakende satışının (... 4754) yapıldığı, işyerinde yapılan işe göre işkolu ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar gözükse de hukuki bağlılık, amaçta ... ve yönetimde ... olması sebebiyle bağlı işyeri niteliğinde olduğundan asıl işin girdiği metal işkolunda örgütlenilebileceği, ancak bu hâlde işletme toplu ... sözleşmesi için gerekli olan aynı tüzel kişiye ait aynı işkolunda iki bağımsız işyeri değil de aynı tüzel kişiye ait işyeri ve bağlı işyeri söz konusu olacağından toplu ... sözleşmesi düzeyinin ancak işyeri düzeyinde yapılabileceği, buna göre sendika üyelik yeterlilik sayısının da yarıdan fazlaya göre belirlenmesi gerektiği bu hâlde de sendikanın işyeri toplu ... sözleşmesi için yeterli çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava dilekçesinde belirttiği sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı vekili tarafından Elleti AŞ ve Albek AŞ unvanlı işyerlerinin de aynı işverene ait olduğunun, ...'da bulunan merkez ve fabrikada elektrikli ev aletlerinin imalatının, ...'da bulunan şubede ise imalatı yapılan elektrikli ev aletlerinin perakende satışının yapıldığının, işletmeye dâhil olan tüm işyerlerinin tespiti ile buradaki çalışan sayıları dikkate alınarak yetkili sendikanın belirlenmesi gerektiğinin, tüm işletmelerdeki işçi sayısına itibar edilmesi hâlinde davalı sendikanın yeterli çoğunluğu sağlayamadığının açık olduğunun iddia edildiği, İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sırasında oluşturulan bilirkişiler kurulundan rapor alındıktan sonra davanın reddine karar verildiği, yapılan istinaf incelemesinde iddiaya konu işyerlerinin davacı Şirkete ait ve aynı işkolunda kurulu olsalar da birbirinden tamamen bağımsız bir organizasyon yapılanmasının söz konusu olduğunun, yönetim birliği ya da bağlı işyeri durumunun bulunmadığının anlaşıldığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 41 ... ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 ... maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şu şekildedir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını ... işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 266 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Öncelikle belirtmek gerekir ki somut uyuşmazlık hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi gereken nitelikte olduğundan 6100 sayılı Kanun’un 266 ncı maddesine aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince bilirkişi raporu alınması hatalı ise de bu durum sonuca etkili görülmediğinden eleştiri ile yetinilmiştir.
3. Bölge Adliye Mahkemesince, iddiaya konu işyerleri davacı Şirkete ait ve aynı işkolunda kurulu olsalar da birbirinden tamamen bağımsız bir organizasyon yapılanmasının söz konusu olduğu ve yönetim birliği ya da bağlı işyeri durumunun bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusu reddedilmiş ise de; davacı işveren tarafından yetki tespitinde dikkate alınması gerektiği ileri sürülen işyerlerinin Elleti AŞ ve Albek AŞ isimli iki farklı tüzel kişi işverene ait olduğu, farklı işverenlere ait işyerlerinin yetki tespitinde dikkate alınmasının mümkün olmadığı, bu anlamda hangi işkolunda yer aldıklarının da bir önem arz etmediği, işveren tarafından ileri sürülen bu itirazın dikkate alınamayacağı gözetildiğinde Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesi hatalıdır. Bununla birlikte karar sonucu itibarıyla isabetli olduğundan bu yönden de eleştiri ile yetinilmiştir.
4. Bölge Adliye Mahkemesince kararın miktar itibarıyla kesin olarak verildiği belirtilmiş ise de 6356 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası gereğince temyiz yolu açık olduğundan, söz konusu ibare mahallinde düzeltilebilir maddi yazım hatası niteliğinde görülmüştür.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre ve özellikle (3) numaralı paragrafta açıklanan ilave gerekçeye göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiş; kararın, (3) numaralı paragrafta belirtilen ilave gerekçe ile onanmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.