"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2457 E., 2022/1926 K.
DAVA TARİHİ : 08.07.2020
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/269 E., 2022/250 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılardan ..., ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler San. Tic. AŞ vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılardan ..., ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler San. Tic. AŞ vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Sendikanın başvurusu üzerine davalı Bakanlığın 01.07.2020 tarihli ve 31172 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/71 Karar No.lu işkolu tespiti kararında, ... iştiraki olan davalı Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler San. Tic. AŞ'ye ait 1074652.021 ve 1074624.021 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil No.lu işyerlerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda, 1074788.021 ve 1074906.021 SGK sicil No.lu işyerlerinde yapılan işlerin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda faaliyet yürüttükleri yönünde tespitte bulunulduğunu, söz konusu Belediye Şirketine ait işyerlerinin Belediye hizmetlerini yürütmek için kurulduğunu, Şirketin yönetim ve denetiminin Belediyede olduğunu, davalı Şirketin hisselerinin tamamının Belediyeye ait olduğunu, Kanun gereği asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin işkolundan sayılması gerektiğini iddia ederek davalı Şirkete ait 1074652.021, 1074624.021, 1074788.021 ve 1074906.021 SGK sicil No.lu işyerlerine ilişkin Bakanlığın işkolu tespiti kararının iptaline ve söz konusu işyerlerinde yürütülen faaliyetin İşkolları Yönetmeliği'nde 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... (Güvenlik-...) vekili cevap dilekçesinde; bir şirkette birden fazla işkoluna girebilecek işyerlerinin olabileceği, özel güvenlik hizmetinin kendi mevzuatı gereği ayrı bir işyeri olarak gerçekleştirilebileceği, özel güvenlik işinin yapıldığı işyerinde özel güvenlik kimlik kartı olmayan başka bir işçinin çalıştırılamayacağının açık olduğu, davanın işçilerin sendikal haklarını kullanmalarının önüne geçme ve toplu ... sözleşme sürecini uzatma amacı taşıyan, hukuki dayanaktan yoksun ve haksız olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... (Özgüven-Sen) vekili cevap dilekçesinde; bağımsız işyeri niteliğindeki 1074652 ve 1074624 SGK numaralı işyerlerinde yapılan işin, özel güvenlik hizmeti verilmesi olup işveren Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler AŞ'nin diğer işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin ve işverenin diğer işyerlerinin dâhil olduğu işkolunun her hangi bir etkisi veya önemi bulunmadığını ve bağımsız nitelikteki işbu işyerlerinin asıl ... yardımcı ... kapsamında değerlendirilemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
3. ... vekili cevap dilekçesinde; davalı Şirketin 1074652.021 ve 1074624.021 SGK sicil No.lu işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin savunma ve güvenlik işkolunda yer aldığını, Belediyeye ait binaların özel güvenlik işlerini yürütmenin niteliği itibarıyla asıl işten farklı bir hizmeti meydana getirdiğini, bir işyerinde birden fazla asıl ... ve işkolu esasını engelleyecek bir düzenlemenin bulunmadığını, davalı Şirket ile ... arasında yapılan sözleşmeye göre Belediyeye ait hizmet binalarının özel güvenlik faaliyetlerinin davalı Şirket tarafından yerine getirildiğini ve bu faaliyetin Belediye hizmeti olarak kabul edilemeyeceğini, özel güvenlik faaliyetinin Belediye tarafından doğrudan yürütülen bir faaliyet olmadığını, özelliği gereği teknolojik uzmanlık gerektirdiğini ve bu nedenle yardımcı ... sayılamayacağını, denetim ve yönetim yetkisinin Belediyede olmasının Şirkette özel güvenlik faaliyeti yürütüldüğü gerçeğini değiştirmediğini savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ... ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; aleyhe iddiaları kabul etmediklerini belirterek davanın reddini istemiştir.
5. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın hak düşürücü sürede açılmadığını, Bakanlığın tespitinin hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı Şirketin 5393 sayılı Belediye Kanunu (5393 sayılı Kanun) ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu (5216 sayılı Kanun) kapsamında Belediyenin hizmetlerinin bir bölümünü yürütmek adına faaliyet gösterdiği, her ne kadar Bakanlık tarafından 1074652.021 ve 1074624.021 sayılı işyerlerinde görülen faaliyetin savunma ve güvenlik işkoluna girdiği, 1074788.021 ve 1074906.021 sayılı işyerlerindeki faaliyetin ise ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar ... koluna girdiğine dair tespit yapılmış ise de bahse konu işlerin Belediyeye ait işyerlerinde ve 5393 sayılı Kanun kapsamında kurulan Şirket tarafından icra edilen ... dâhilinde icra edildiği, emsal yargı kararları nazara alındığında bahse konu işlerin genel işler işkolundan sayılması gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ..., ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler San. Tic. AŞ vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; işkolu tespiti davası için mevzuatta öngörülen sürenin geçtiğini, Bakanlıklarınca yapılan inceleme sonucunda gerekli tespitlerin yapılarak 2020/71 sayılı işkolu tespit kararının 01.07.2020 tarihli ve 31172 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandığını, usul ve hukuka uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemin iptalini gerektirecek bir husus bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Şirket vekili; işkolu tespit davalarında her işverenin işyerinin bağımsız işyeri olarak kabul edilip o ... yerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyla işkolu tespiti gerektiğini, alt işverenin işkolu tespitinin asıl işverenin yaptığı işe göre belirlenmeyeceğini, bilirkişi raporunun işbu davanın haksızlığını destekler nitelikte olduğunu, bir şirkette birden fazla işkoluna girebilecek ... yerlerinin olabileceğini, Ülkemiz mevzuatı ve yerleşik uygulama gereği işkolu tespiti yapılırken birim olarak işyerinin esas alınması gerekeceğini, belediyenin veya bağlı şirketlerinin yaptığı her işin belediye hizmeti olarak kabul edilemeyeceğini, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin asıl işin girdiği işkolundan sayılması için işyeri kapsamında değerlendirme yapılması gerektiğinin açık olduğunu, dolayısıyla Bakanlık tarafından 01.07.2020 tarihli ve 31172 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/71 No.lu işkolu tespiti kararında herhangi bir hukuka aykırılık bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... Belediye Başkanlığı vekili; müvekkili İdarenin söz konusu dava ile bir ilgisi bulunmadığından müvekkili yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesinin gerektiği, ayrıca dava dilekçesinin taraflarına tebliğ edilmediğini ve savunma haklarının kısıtlandığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile belediyeler ile büyükşehir belediyelerinin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerlerinin gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerektiği, dava dilekçesinin ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına 04.09.2020 tarihinde usulüne uygun şekilde tebliğ edilmiş olduğu, bu husustaki istinaf itirazının da yerinde olmadığı gerekçesiyle istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ..., ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler San. Tic. AŞ vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; usul ve hukuka uygun olarak tesis edilen, dava konusu işlemin iptalini gerektirecek bir husus bulunmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Şirket vekili; bilirkişi raporunun işbu davanın haksızlığını destekler nitelikte olduğunu, bilirkişi tarafından yapılan inceleme ve tespitten de anlaşılacağı üzere bir şirkette birden fazla işkoluna girebilecek işyerlerinin olabileceğini, Ülkemiz mevzuatı ve yerleşik uygulama gereği işkolu tespiti yapılırken birim olarak işyerinin esas alınması gerekeceğini, belediyenin veya bağlı şirketlerinin yaptığı her işin belediye hizmeti olarak kabul edilemeyeceğini, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin asıl işin girdiği işkolundan sayılması için işyeri kapsamında değerlendirme yapılması gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davaya dâhil edilen ... vekili; müvekkili İdarenin söz konusu dava ile bir ilgisinin bulunmadığını, husumet yokluğu nedeniyle müvekkili İdare yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası aşağıda yazılı şekildedir:
“ Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre ... ile Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler San. Tic. AŞ'nin tüm, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesine göre işkolu tespitine karşı ilgililer ve sendikalar, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Buna göre işkolu tespitini, işveren veya üyesi olduğu işveren sendikası, işyerinde faaliyet gösteren veya göstermeyi amaçlayan işçi sendikaları ve işyerinde çalışan işçiler talep edebilir. Görüldüğü gibi işkolu tespitine itirazda, işveren ve işkolunda faaliyet gösteren sendikalar ile birlikte işkolu tespit işlemini yapan Bakanlığın taraf olarak gösterilmesi zorunludur. Dava konusu şey üzerinde kim veya kimler hak sahibi ise davanın da bu hakka uymakla yükümlü olan kişilere karşı açılması gereklidir. Bir kimsenin davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı tıpkı hakkın mevcut olup olmadığının tayininde olduğu gibi maddi hukuka göre belirlenir.
3. Somut uyuşmazlıkta; itiraza konu işyerleri Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler San. Tic. AŞ'ye ait olup işveren olarak sadece bu Şirketin taraf olarak gösterilmesi gereklidir. Dolayısıyla ... Başkanlığının davaya dâhil edilerek hakkında hüküm kurulması hukuken isabetsizdir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. ... ve Med Kentsel ve Sosyal Hizmetler San. Tic. AŞ'nin tüm, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasında yer alan "Davacının davasının kabulü ile;" ibaresinin çıkartılarak yerine "Davanın ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı yönünden husumetten reddine, diğer davalılar yönünden kabulüne;" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalı ... Belediye Başkanlığına iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.