"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 48. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki istatistiklere itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu (6356 sayılı Kanun) gereğince 25.07.2014 tarihli ve 29071 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan işkollarındaki işçi sayıları ile sendika üye sayılarına ilişkin 2014 Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ ile davacı Sendikanın toplu ... sözleşmesi ehliyetini yitirdiğini, işkolu barajı bakımından öngörülen kademeli geçişten işkolu birleştirilmesi sebebiyle davacı Sendikanın yararlanamadığını, kademeli olarak öngörülen işkolu barajının 98 sayılı ve 87 sayılı ILO sözleşmelerinin hükümlerine aykırı olduğunu, tebliğ ve tebliğe esas 6356 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri ile çeşitli uluslararası antlaşmalarda aynı konuda farklı hükümler söz konusu olup 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası'nın (Anayasa) 90 ıncı maddesi uyarınca bu antlaşmaların esas alınması gerektiğini, tebliğ ve tebliğe esas 6356 sayılı Kanun'un ilgili maddeleri, Birleşmiş Milletler Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi'nin 7 nci ve 8 inci maddeleri, Birleşmiş Milletler Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi'nin 8 inci maddesi, Avrupa Sosyal Şartı'nın 1 inci bölüm 5 inci ve 6 ncı maddeleri ile 2 nci bölüm 5 inci ve 6 ncı maddeleri aynı konuda farklı hükümler içerdiğinden Anayasa'nın 90 ıncı maddesi gereği davacı Sendikanın toplu ... sözleşmesi ehliyetini ortadan kaldıran 2014 yılı Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'in 5 No.lu işkolunda çalışan işçi sayısı ve davacı Sendikanın üye sayısının iptal edilmesi gerektiğini, ayrıca tebliğde davacı Sendika üye sayısının da hatalı olarak tespit edildiğini, ... Cumhuriyeti kimlik numarası olmayan üye kayıt fişlerinin dikkate alınmadığını, oysa bu zorunluluğun 2008 yılından itibaren getirildiğini, yine işyerinden yaşlılık aylığı ya da toptan ödeme alarak ayrılıp da çalışmaya devam edenlerin sendika üyeliklerinin devam edip etmediği araştırılmaksızın tespit yapıldığını, bir kısım işyerlerindeki üyelerinin sayıya dâhil edilmediğini, Bakanlığın istatistikleri hazırlarken Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarına dayanırken gerekli inceleme ile düzeltmeleri yapmadığını, bunun da hatalı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davacı Sendikanın kurulu bulunduğu 5 No.lu dokuma, hazır giyim ve deri işkolunda çalışan toplam işçi sayısı ve davacı Sendikanın üye sayısına ilişkin 25.07.2014 tarihli ve 29071 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan işkollarındaki işçi sayıları ile sendika üye sayılarına ilişkin 2014 yılı Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'in iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; 6356 sayılı Kanun'un 41 inci maddesinin yedinci fıkrası gereğince yetkili sendikanın belirlenmesinde ve istatistiklerin düzenlenmesinde kendilerine gönderilen üyelik ve üyelikten çekilme bildirimleri ile SGK'ya yapılan işçi bidirimlerinin esas alındığını, üyelik bildirimlerinin sendikalar tarafından Bakanlığa sunulduğunu, Bakanlığa verilen üyelik bildirimlerinin kayıtlarda görünmemesinin olası olmadığını, 98 sayılı ve 87 sayılı ILO sözleşmelerinde işkolu barajı olamayacağına dair bir düzenleme olmadığını savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Tekstil Örme Giyim ve Deri Sanayi İşcileri Sendikası vekili cevap dilekçesinde; Sendika ile Bakanlığın kayıtlarının uyumlu olduğunu, üye kayıtlarının gerçeği yansıttığını savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
3. Diğer davalılar, davaya cevap vermemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının kurulu olduğu işkoluna ilişkin olarak 26.01.2013 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2013 yılı Ocak Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'in 5 No.lu işkolunda çalışan işçi sayısının gerçeği yansıtmadığından istatistiğin iptali için açılan davanın ... 12. ... Mahkemesinin 2013/1501 Esas sayılı dosyası ile görüldüğü, yapılan yargılama neticesinde ... 12. ... Mahkemesinin 17.01.2020 tarihli ve 2020/15 Karar sayılı ilâmı ile davanın reddine karar verildiği, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 17.09.2020 tarihli ve 2020/5273 Esas, 2020/8388 Karar sayılı ilâmı ile söz konusu kararın onandığı ve 2013 yılı Ocak Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'in 5 No.lu işkolu yönünden kesinleştiği, davacının sunmuş olduğu belge ve bilgilerden davacının ülke barajını aştığının ispat olunamadığı, 2013 yılı Ocak Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'deki üye sayısının 1.804 olarak kesinleştiği, davacının 2014 yılı Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'de üye sayısının 2.267 olarak tespit edilmesinde bir uyumsuzluk bulunmadığı, dosya kapsamına sunulan mevcut delillere göre 2014 yılı Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'de davacı sendikanın kurulu bulunduğu 05 No.lu dokuma, hazır giyim ve deri işkolundaki çalışan toplam işçi sayısı ve Sendika üye sayısına ilişkin hukuka ve gerçeğe aykırılık tespit olunamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; hükme dayanak teşkil eden raporun denetime açık ve hüküm kurmaya elverişli olmadığını, İlk Derece Mahkemesince verilen kararın aksine yüzde birlik işkolu barajının Anayasa'nın ölçülülük ilkesi ile uluslararası sözleşmelere aykırı olduğunu, 6356 sayılı Kanun'un toplu ... sözleşmesi ehliyet ve yetkisine dair geçiş hükümlerinin öngörüldüğü geçici 6 ncı maddesinin, Anayasa'nın 10 uncu ve 13 üncü maddeleri, 4721 sayılı ... Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 2 nci maddesi ile ...’nin taraf olduğu ILO’nun 87 ve 98 sayılı Sözleşmelerine aykırı olduğundan iptali için Anayasa Mahkemesine itiraz konusu yapılması gerektiğini, davacının kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçi sayısı ve sendika üye sayısı konusunda herhangi bir inceleme yapılmaksızın, davanın tarafı ve davalı konumunda bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca CD ortamında dosyaya gönderilen ve bilirkişi tarafından aynen kabul edilerek düzenlenen raporun, hukuka ve somut olaya açıkça aykırı olup denetime açık ve hüküm kurmaya elverişli bir rapor olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; yargı denetiminden geçerek kesinleşen 2013 yılı Ocak Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'de davacı Sendikanın işkolu barajının altında kaldığı ve toplu ... sözleşmesi ehliyetine sahip olmadığı, dosyaya sunulan kayıt ve belgeler ile tüm dosya kapsamına göre 2014 yılı Temmuz Ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ' de 05 No.lu dokuma, hazır giyim ve deri işkolunda çalışan işçi sayısı ve davacı Sendikanın üye sayısına ilişkin sayısal verilerin aksinin ispatlanamadığı, İlk Derece Mahkemesince verilen davanın reddi yönündeki kararın yerinde olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 41 inci maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları kapsamında ... tarafından yayımlanan bir işkolundaki işçi sayıları ile sendika üye sayılarına ilişkin istatistiklere itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin ilgili kısımları şöyledir:
“...
(1) Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.
...
(5) Bir işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinin tespitinde Bakanlıkça her yıl ocak ve temmuz aylarında yayımlanan istatistikler esas alınır. Bu istatistiklerde her bir işkolundaki toplam işçi sayısı ile işkollarındaki sendikaların üye sayıları yer alır. Yayımlanan istatistik, toplu ... sözleşmesi ve diğer işlemler için yeni istatistik yayımlanıncaya kadar geçerlidir. Yetki belgesi almak üzere başvuran veya yetki belgesi alan işçi sendikasının yetkisini daha sonra yayımlanacak istatistikler etkilemez.
(6) Yayımından itibaren on beş gün içinde itiraz edilmeyen istatistik kesinleşir. İstatistiğin gerçeğe uymadığı gerekçesiyle bu süre içinde ... ... Mahkemesine başvurulabilir. Mahkeme bu itirazı on beş gün içinde sonuçlandırır. (Değişik iki cümle: 12/10/2017-7036/33 md.) Mahkemece verilen karar hakkında, ilgililerce veya Bakanlıkça istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, temyiz talebini bir ay içinde kesin olarak karara bağlar...”
2. 6356 sayılı Kanun’un 41 inci maddesinin gerekçesi şu şekildedir:
“... Maddenin ilk fıkrasında işçi sendikasının toplu ... sözleşmesi yapabilmesi için ülke barajı ve işyeri barajı olarak adlandırılacak oran düzenlenmiştir. Buna göre işçi sendikasının yetkili olabilmesi için öncelikle kurulu bulunduğu veya toplu ... sözleşmesi yapılacak işyerinin girdiği işkolunda başvuru tarihinde çalışan toplam işçilerin en az yüzde üçünü üye kaydetmiş olması gerekir. Dolayısıyla toplu ... sözleşmesi yetkisi için ülke barajında “yüzde üç” gibi sembolik bir oran belirlenmiştir. ...Ülke barajını geçemeyen sendikaların o işyeri veya işyerlerindeki üye sayılarına bakılmaksızın toplu ... sözleşmesi yapma yetkisi yoktur.”
3. 4721 sayılı Kanun'un “İspat yükü” kenar başlıklı 6 ncı maddesi ise şöyledir:
“Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.”
4. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) “İspat yükü” kenar başlıklı 190 ıncı maddesinin birinci fıkrası da şu şekildedir:
“İspat yükü, kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran tarafa aittir.”
5. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.