"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurularının kabulü ile davanın kısmen kabulü
SAYISI : 2016/459 E., 2020/466 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 10.03.2015 tarihinde davalı Şirketin ... ... inşaatı işinde 2.750,00 USD aylık ücretle kaynakçı ustası olarak işe başladığını, işyerinde üç öğün yemek, servis ve barınma imkânının olduğunu, işyerinde çalışmanın 12’şer saatlik iki vardiya hâlinde yapıldığını, ....30-19.00 arasında çalıştığını, barındığı yerin işyerine uzaklığı nedeni ile günde 1,5 saat yolda geçirdiğini, işyerinde cuma günleri tatil olmasına rağmen ayda 2 hafta tatilinde çalıştığını, yine millî ve dinî bayramlarda da çalışmasına rağmen yapılan bu çalışmaların karşılıklarının ödenmediğini, çalışma şartlarının çok ağır olması, iyileştirilmemesi ve yasal haklarının ödenmemesi nedeni ile ... sözleşmesini zorunlu olarak 01.04.2016 tarihinde feshettiğini, davacının ... sözleşmesini haklı nedenle fesih ettiği hâlde kıdem tazminatı ve diğer işçilik ücret alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının ....03.2015 tarihi itibarıyla davalı Şirketin taahhüdü altında bulunan ve ...’da yürütülen ... projesi kapsamında, davalı ile davacı arasında imzalanan yurt dışı ... sözleşmesi uyarınca 3.604,50 TL aylık ücret ile kaynakçı olarak çalışmaya başladığını, 30.03.2016 tarihinde ... sözleşmesine son verdiğini, şantiyede gündüz vardiyasının ....30-18.30 ve gece vardiyasının ise 18.30-....30 saatleri arasında olduğunu, 12 saatlik vardiyaların içerisinde 1 saatlik yemek molasının ve vardiyaya göre vakit namazları için 30’ar dakikalık iki molanın olduğunu, davacıya barınma için tahsis edilen yerin şantiye alanına 17 km uzaklıkta bulunduğunu, 20-30 dakikada şantiyeye ulaşıldığını, servis aracı ile ulaşımın sağlandığını, davacının aylık ücretinin ... sınırları içerisinde bulanan bankaya yatırıldığını, davacının yaptığı tüm fazla çalışma ve hafta tatili çalışmalarının karşılığının davacıya ödendiğini, dinî ve resmî bayramlarda personelin kabulü durumunda çalışma yapıldığını ve karşılığının ödendiğini, davacının ... sözleşmesini eşinin rahatsızlığı sebebi ile feshettiğini, fesih tarihinden fiili olarak işten ayrıldığı güne kadar olan ücretlerinin ve diğer alacaklarının kendisine ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosyaya sunulu davacının imzasını içermeyen bordrolarda fazla çalışma ve hafta tatili tahakkukları bulunmakta ise de bunun davacının aylık temel ücret tutarı olduğu anlaşılan net 2.750,00 USD’nin bölünmesi suretiyle gösterilen tutarlardan ibaret olduğu, tanık beyanları doğrultusunda davacının çalıştığı dönemde bilirkişi raporunda belirlenen fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil çalışmalarının mevcut bulunduğu; ancak karşılıklarının ödendiğinin davalı işverence ispatlanamadığı, davacının ... sözleşmesini eşinin rahatsızlığı özel nedenini bildirerek istifa suretiyle sona erdirdiği, yanı sıra iradesinin fesada uğratıldığı, baskı altında kaldığı yönünde de bir iddia ileri sürmediği gerekçeleriyle ve 11.03.2020 tarihli bilirkişi ek raporundaki hesaplamalara dayanılarak davacının kıdem tazminatı talebinin reddi ile fazla çalışma, hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarına ilişkin taleplerinin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; davacı asılın ... sözleşmesini çalışma koşullarının ağırlığı sebebiyle haklı nedenle sona erdirmesine karşın işverenin, istifa dilekçesine kişisel nedenlerle istifa edildiği yazılmadığı takdirde dilekçenin işleme konulmayacağı ve ülkesine dönemeyeceği yönünde yaptığı baskı nedeniyle istifa dilekçesinde kişisel nedenlerden bahsedildiğini, bilirkişi kök raporunda belirlenen çalışma saatlerine itiraz edilmediği hâlde ek raporda çalışma saatlerinin aleyhe değiştirilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; davacının 2.750,00 USD ücret aldığı yönündeki iddiasına karşın net ücretinin 3.604,50 TL olduğunu, 2.750,00 USD’ye denk gelen banka ödemelerinin fazla çalışma ve hafta tatili ödemelerini de kapsadığını, ... sözleşmesi ve bordrolardaki tahakkuklar dikkate alınmaksızın çelişkili tanık beyanlarına göre değerlendirme yapılmasının hatalı olduğunu, davacıya fazla çalışmaları dâhil aylık ücret ödendiğinden yerleşik içtihatlar gereğince yıllık 270 saate kadar fazla çalışmaların mahsup edilmesi gerektiğini, davacının hesaplamalara esas alınacak asıl ücretinin fazla çalışma olarak ödenen kısım dışlanarak belirlenmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava dilekçesinde fazla çalışma ve hafta tatili ücretlerinin ödenmemesinden dolayı ... sözleşmesinin haklı nedenle işçi tarafından feshedildiği beyan edilmiş ise de, davacının eşinin rahatsızlığı nedeniyle istifa ettiğine dair dilekçenin mevcut olması ve iradesinin fesada uğratıldığının ispat edilememesi nedeniyle kıdem tazminat talebinin reddinin yerinde olduğu, ücret bordrolarında fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücreti tahakkukları bulunmasına karşın hep aynı net tutarın ödenmesinin bordro hilesi yapıldığını ortaya koyduğu, bordrolarda ödenen 2.750,00 USD'nin davacının temel ücreti olduğu, hükme dayanak alınan bilirkişi raporunun açıklamalı ve gerekçeli olduğu ve hesaplamaların yerinde bulunduğu, yanı sıra yabancı para borcuna uygulanacak faizin 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun'un (3095 sayılı Kanun) 4/a maddesinde düzenlenmiş olduğu, dava konusu fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil ile hafta tatili ücret alacaklarının yabancı parayla tahsili talep edildiğinden, bu alacağa 3095 sayılı Kanun'un 4/a maddesi uyarınca, ''Devlet Bankalarınca ... Doları üzerinden açılmış bir yıllık vadeli mevduata uygulanan en yüksek faize'' hükmedilmesi gerekirken mevduata uygulanan en yüksek faize hükmedilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; ... sözleşmesinde yabancılık unsuru bulunması sebebiyle uyuşmazlığa uygulanacak hukukun 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (5718 sayılı Kanun) hükümleri gereğince belirlenmesi gerektiğini, ... sözleşmesinde açıkça hukuk seçimi yapıldığını, mutad işyeri hukukunun ... hukuku olduğunu, ödemelerin riyal üzerinden ... bankasına yapıldığını, bu nedenle yabancılık unsuru göz ardı edilerek hüküm kurulmasının hatalı olduğunu, davacının ücretinin 3.604,50 TL olduğunun ... sözleşmesinde açıkça düzenlendiğini, davalı işverenin ödemelerinde bu ücreti esas aldığını, ücret araştırmasında kaynakçılık yapan işçi ücretinin 1.800,00-3.750,00 TL olabileceğinin bildirildiğini, bordrolarda yer alan ücretin fazla çalışma dâhil ücret olduğunu, imzalı yurt dışı ... sözleşmesi ve bordrolar karşısında aksi yazılı delil sunulmadığını, bordro hilesinin söz konusu olmadığını, davacının fazla çalışma yapması hâlinde karşılığının ödendiğini, hükme dayanak hesaplamaların hatalı olduğunu, yıllık 270 saatlik fazla çalışma süresinin davacının ücretinin içinde olduğunun gözetilmesi gerektiğini, davacının ... bayram ve genel tatil günlerinin ... hukukuna göre belirlenmesi gerektiğini, alacakların USD cinsinden talep edilebilmesinin mümkün olmadığını, banka kayıtlarının celp edilmediğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... sözleşmesine uygulanması gereken hukuk, davacı işçinin ücretinin tespitinin yerinde olup olmadığı ile talep konusu alacakların ispat ve hesaplanması hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 5718 sayılı Kanun’un 24 ve 27 nci maddeleri.
3. 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 32, 41, 44, 47 ve 63 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki (3) ve (4) nolu paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 5718 sayılı Kanun'un 24 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre hukuk seçimi, taraflarca açıkça yapılabileceği gibi zımni olarak da yapılabilir. Yabancılık unsuru taşıyan bir ... sözleşmesinin varlığı karşısında, ... hukukuna göre açılmış bir davada davalı tarafça en geç cevap dilekçesi ile yabancı hukukun uygulanması gerektiği yönünde itirazda bulunulmaması yahut en geç ön inceleme duruşmasında tarafların hukuk seçimi konusunda anlaşmamış olmaları durumunda uyuşmazlığa uygulanacak olan hukukun ... hukuku olarak zımnen seçilmiş olduğunun kabulü gerekir. Buna göre somut uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmamaktadır.
3. Davacı işçi, davalı Şirketin ... ... inşaatı şantiyesinde 10.03.2015-01.04.2016 tarihleri arasında çalışmıştır. Taraflar arasında imzalanan yurt dışı ... sözleşmesi, eki ile birlikte dosya içeriğinde yer almaktadır. ... sözleşmesinin 2 nci maddesinde; işverenin çalışılan ülkedeki çalışma düzenini gösterir belgeyi hazırlayarak işçiye vereceği, işveren tarafından işçiye verilen belge ile çalışılan ülke mevzuatı arasında farklılık olması hâlinde işverenin işçiye verdiği belgeyi uygulamak zorunda olduğu kararlaştırılmıştır. Sözleşmenin ekinde bulunan taraflarca imzalı “yurt dışı hizmet akdi eki” başlıklı belgede davacının aylık 26 güne ilişkin çalışma süresinin 208 saat olarak düzenlendiği görülmektedir. Bu düzenleme, 4857 sayılı Kanun'da yer alan ve haftalık 45 saatlik çalışmanın üzerinin fazla çalışmayı oluşturacağına dair nisbi emredici nitelikteki hükme aykırı olamayacağından fazla çalışmanın, haftalık 45 saatin üzerindeki çalışma olarak kabul edilerek tanık beyanlarına göre davacının haftalık 19,5 saat fazla çalıştığı sonucuna ulaşılmasında bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Ancak sözü edilen belge içeriğine göre aylık ücret, günlük 8 saatlik çalışmanın karşılığı olup haftalık 45 saatin üzerindeki 3 saatlik fazla çalışma, kararlaştırılan aylık ücretin içindedir. Bu husus gözetilmeden fazla çalışma ücretinin hesaplanması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
4. Ayrıca davacının ayda 2 hafta tatilinde çalıştığının kabul edilmesi yerinde ise de; dosyada bulunan Türkçeye çevrili ve davacı imzalı Temmuz ve Ağustos 2015 aylarına ilişkin ücret bordrolarındaki hafta tatili ücreti tahakkukları, hafta tatili alacağından mahsup edilmeden karar verilmesi de doğru olmamıştır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.