"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/3174 E., 2023/1452 K.KARAR : Davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Davalılar vekilleri
Taraflar arasında ... 43. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilâmına uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Şirketlerle sözleşme imzaladığı 2010 yılı Nisan ayından itibaren yurt dışı şantiyelerinde fasılasız ve nizasız olarak çalıştığını, ... sözleşmesinin 09.08.2014 tarihinde bildirimsiz ve haksız olarak feshedildiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; dava konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının davalı ... bünyesinde proje kapsamında belirli süreli sözleşme ile çalıştığını, ... sözleşmesinin projenin bitmesi nedeniyle sona erdiğini, davacının hiçbir alacağının bulunmadığını, diğer davalı ... AŞ yönünden ise husumet itirazlarının bulunduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 43. ... Mahkemesinin 28.09.2018 tarihli ve 2016/882 Esas, 2018/236 Karar sayılı kararı ile; toplanan deliller ve alınan bilirkişi raporuna dayanılarak ... sözleşmesinin davalılar tarafından haklı bir neden olmadan ve bildirimsiz olarak feshedildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 19.04.2021 tarihli ve 2019/450 Esas, 2021/953 Karar sayılı kararı ile; davalıların istinaf başvurularının kabulüyle İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 22.09.2021 tarihli ve 2021/8433 Esas, 2021/12588 Karar sayılı ilâmı ile; 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 sayılı Kanun) 27 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında taraflar arasında bir hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan uyuşmazlık hakkında Rusya hukukunun uygulanması gerektiği, Rusya hukukunun dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşıldığı üzere aynı zamanda mutad işyeri hukuku olduğu, hâl böyle olunca gerekirse Rusya hukukunda uzman bir bilirkişiden de rapor alınmak suretiyle dava konusu uyuşmazlık bakımından değerlendirme yapılması ve dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği, bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmına uyularak yapılan yargılama sırasında davalılar vekillerince 22.03.2023 tarihli duruşmada ve 10.04.2023 tarihli dilekçelerindeki beyanlarında dosyadaki uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanmasının talep edildiği gerekçesiyle bozma öncesinde olduğu gibi davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalılar ... Holding AŞ ve ... Uluslararası İnş. Yat. San. ve Tic. AŞ vekili temyiz dilekçesinde; müvekkillerine husumet yöneltilemeyeceğini, hizmet süresi ve ücret tespitinin hatalı yapıldığını, tanık beyanlarının hükme esas alınamaz nitelikte olduğunu, fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücretlerinin hatalı hesaplandığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; müvekkili Şirket bünyesinde belirli süreli olarak istihdam edilen davacının alacaklarının çalıştığı ülke mevzuatına göre ödendiğini, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanılmadığını, hizmet süresi ve ücret tespitinin hatalı yapıldığını, tanık beyanlarının hükme esas alınamaz nitelikte olduğunu, fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücretlerinin hatalı hesaplandığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; ... sözleşmesine uygulanacak hukuk noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları şöyledir:
"(1) Hâkim, ... kanunlar ihtilâfı kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku re’sen uygular. Hâkim, yetkili yabancı hukukun muhtevasının tespitinde tarafların yardımını isteyebilir.
(2) Yabancı hukukun olaya ilişkin hükümlerinin tüm araştırmalara rağmen tespit edilememesi hâlinde, ... hukuku uygulanır.
"
3. 5718 sayılı Kanun'un 24 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
(3) Hukuk seçimi taraflarca her zaman yapılabilir veya değiştirilebilir. Sözleşmenin kurulmasından sonraki hukuk seçimi, üçüncü kişilerin hakları saklı kalmak kaydıyla, geriye etkili olarak geçerlidir.
..."
4. 5718 sayılı Kanun'un 27 nci maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
" (1) ... sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tâbidir.
..."
5. 26.08.1975 tarihli ve 15338 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi.
6. Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün 01.03.2008 tarihli ve 67/1 sayılı, "Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesinin Uygulanması" konulu Genelgesi.
3. Değerlendirme
1. Vermiş olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse kanuni şekilde uymuş olan mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Bozma ilâmına uyulduğunda, bozma kararı lehine olan taraf için usuli kazanılmış hak oluşturduğundan, mahkemece bozma gereklerinin yerine getirilerek karar verilmesi zorunludur.
2. Somut uyuşmazlıkta, taraflar arasında hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan hukuk seçimi yapılan çalışma dönemi hakkında Rusya hukukunun uygulanması gerektiğine ilişkin Dairemizin bozma ilâmı sonrasında, davalılar vekilleri 22.03.2023 tarihli duruşmada ve 10.04.2023 tarihli dilekçelerindeki beyanlarında uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanmasını talep etmişler, davacı vekili tarafından da ... hukuku uygulanarak davanın kabulüne karar verilmesi talep edilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilâmına uyulmasına rağmen yargılama ... hukukuna göre sonuçlandırılmıştır.
3. Kararın İlgili Hukuk bölümünün (3) numaralı paragrafında yer verilen 5718 sayılı Kanun'un 24 üncü maddesinin üçüncü fıkrası Dairemizce, davanın esasına girilinceye kadar tarafların hukuk seçimi yapmasının ya da değiştirmesinin mümkün olduğu şeklinde değerlendirilmiştir. Davanın esasına girilinceye kadar ifadesinden anlaşılması gereken ise cevap dilekçesinde bu konuda bir itiraz ileri sürülmemiş ya da en geç ön inceleme aşamasında uygulanacak hukuk konusunda anlaşılmış olmasıdır.
4. Dosya kapsamına göre davalılar tarafından sunulan cevap dilekçesinde dava konusu alacaklar hakkında yabancı hukukun uygulanması gerektiği savunulmuş olup yabancı hukuka yönelik yapılan bozma sonrası yargılamada, tarafların ... hukukunun uygulanacağı konusunda anlaşması, davanın esasına girilmiş olduğundan geçerli değildir. Bu durumda hüküm altına alınan miktarlar bakımından kazanılmış hak korunmak ile birlikte bozma ilâmının gereğinin yerine getirilmesi gerekir. Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilâmına uyulmasına karar verildiği hâlde bozma kapsamı yerine getirilmeksizin karar verilmesi hatalı olup 22.09.2021 tarihli bozma gereğinin yerine getirilmesi için hükmün bozulması gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.