"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1633 E., 2023/1137 K.
DAVA TARİHİ : 09.10.2015
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
SAYISI : 2015/336 E., 2019/347 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 01...1997 tarihinden itibaren davalı Üniversitenin ... Tıp Fakültesi yerleşkesinde veri giriş kayıt elemanı olarak çalıştığını, davacının tüm çalışmalarını davalı Üniversite bünyesinde yapmasına rağmen Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı kayıtlarında işe giriş tarihinden bu yana çalıştığı yerlerin çeşitli alt işveren firmalar olarak gösterildiğini, yapılan uygulamanın muvazaalı olduğunu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişlerince düzenlenen 30.01.2009 tarihli raporda ... ile personel hizmet alım ihalelerini alan alt yükleniciler arasındaki ilişkilerin muvazaalı olduğunun tespit edildiğini, işbu muvazaa tespitinin ... 4. ... Mahkemesinin 2009/249 Esas, 2010/45 Karar sayılı kararı ile kesinleştiğini, davacının davalı Üniversite tarafından muvazaalı şekilde alt işveren Şirketin çalışanı olarak gösterildiğini ileri sürerek yıllık izin ücreti, izin ücreti, ikramiye, ... riski, sosyal yardım, giyim yardımı, denge ödeneği, toplu ... sözleşmesinde belirtilen ücrete bağlı olmayan ödemeler, ücret farkı, ilave tediye, yol ücreti ve ayrımcılık tazminatı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını, davalının ihale makamı olduğunu, sorumluluğunun bulunmadığını, davalı Üniversitenin asıl işveren sıfatı taşımadığını, davacının herhangi bir alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişlerince düzenlenen 30.01.2009 tarihli ... müfettişi raporuna karşı davalı tarafından yapılan itirazın reddine karar verildiği ve kararın kesinleştiği, somut uyuşmazlıkta davacının işe giriş tarihinden dava tarihine kadar muvazaalı işverenler nezdinde çalıştığı, davacının sendika üyesi olmadığı ve toplu ... sözleşmesinden dayanışma aidatı ödeyerek yararlanma talebinin de bulunmadığı bu sebeple toplu ... sözleşmesinden kaynaklı alacakların reddine karar verilmesi gerektiği, davacının ücretinin düşürülmesine yönelik yazılı onayının bulunmadığı, yol ücretinin davacı onayı alınmaksızın kaldırıldığı belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili, cevap dilekçesindeki hususlarla birlikte ilave tediye alacağının reddine karar verilmesi gerektiğini, yol ücretinin hüküm altına alınmasının hatalı olduğunu, davalının sorumluluğunun bulunmadığını savunarak İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişlerince düzenlenen 30.01.2009 tarihli ... müfettişi raporuna karşı davalı tarafından yapılan itirazın reddine karar verildiği ve kararın kesinleştiği bu nedenle muvazaanın kabulüne ilişkin İlk Derece Mahkemesi kararında hata bulunmadığı, yol ücreti yönünden davacının yol ücretinin kaldırılmasına yönelik yazılı onayının bulunmadığı, davacının başından itibaren davalı işçisi olduğu tespit edildiğinden ilave tediye alacağının hüküm altına alınmasında isabetsizlik bulunmadığı gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; davalı ile dava dışı şirketler arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, yol ücreti yönünden davacının yapılan kesintiye uzun bir süre itiraz etmediğini, bu nedenle talebin reddine karar verilmesi gerektiğini, davalı Kurum harçtan muaf olmasına rağmen bu husus gözetilmeksizin hüküm kurulmasının hatalı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemiyle temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kesinleşen muvazaa tespitinin bulunduğu dönemden sonraki dönem için davalı İdare ile yüklenici firmalar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı ve muvazaaya dayanıp dayanmadığı, işçinin yazılı onayı olmaksızın ücretinde azalmaya gidilip gidilemeyeceği, ilave tediye alacağına yürütülen faiz ve harç noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesinin yedinci ve sekizinci fıkraları ve 22 nci maddesi, 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun 19 uncu maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 ve 4 üncü maddeleri, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun (4734 sayılı Kanun) 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun (4735 sayılı Kanun) 8 inci maddesi, 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 13 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince yapılan araştırma sonucunda, tüm hesaplama dönemine ilişkin hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
3. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişlerinin 30.01.2009 tarihli inceleme raporunda; davalı Üniversite ile yüklenici firmalar arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu tespit edilmiş; sözü edilen tespit kararı temyiz incelemesinden geçerek kesinleşmiştir. Dolayısıyla muvazaa tespiti yapılan dönem bakımından muvazaanın varlığının kabul edilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Ne var ki 30.01.2009 tarihli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişleri inceleme raporu ile muvazaalı olduğu tespit edilen dönemden sonrası için varılan sonuç dosya kapsamı ile örtüşmemektedir.
4. Dairemiz uygulamasına göre bir ihale dönemi için kurulan asıl işveren alt işveren ilişkisinin geçersiz olması veya muvazaaya dayanması, önceki ve sonraki ihale dönemleri bakımından bir sonuç doğurmaz. Her ihale sözleşmesi kendi dönemi ve şartlarında değerlendirmeye tâbi tutulmalıdır. Başka bir anlatımla, önceki ihale sözleşmelerinin Kanun'a uygun kurulmamış olması veya muvazaalı olması, sonrakilerin de aynı şekilde Kanun'a uygun kurulmadığını ya da muvazaaya dayandığını göstermez. Daha sonra yapılan sözleşmenin ayrıca Kanun'a uygunluk ve muvazaa yönünden değerlendirmeye tâbi tutulması gerekir. Bu sebeple davalı tarafından yapılan sözleşmelerin Kanun'a uygun olmadığına ya da muvazaalı olduğuna ilişkin kesinleşmiş yargı kararları sadece muvazaalı olduğu tespit edilen ihale dönemlerini bağlayacak olup önceki ve sonraki ihale dönemleri bakımından muvazaa araştırması yeniden yapılmalıdır. Bu duruma göre de kesinleşmiş muvazaa tespitine dayanılarak tespit döneminin dışında kalan ihale dönemleri için de herhangi bir inceleme yapılmaksızın muvazaanın kabul edilmesi doğru değildir.
5. Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; hizmet alım sözleşmelerine göre yapılacak işin yardımcı ... olduğu ve davacının ... Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı ... Tıp Fakültesi Hastanesinin çeşitli birimlerinde hizmet alım sözleşmesi ve eki şartnamelerin kapsamına uygun şekilde veri giriş elemanı olarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Ayrıca 11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6552 sayılı Kanun ile 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile 4735 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinde yapılan değişiklikler ile personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin yapılabilmesine imkân tanındığı dikkate alındığında; düzenlemenin yürürlüğe girdiği 11.09.2014 tarihinden sonraki çalışma dönemi için yapılan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğunun kabulü zaten mümkün değildir.
6. Şu hâlde 30.01.2009 tarihli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişleri inceleme raporu ile muvazaalı olduğu tespit edilen dönem dışındaki hesaplama dönemi bakımından; 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesine uygun şekilde kurulan bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu ve davalı İdare ile yüklenici firmalar arasındaki bu ilişkinin muvazaalı olmadığı kabul edilerek sonuca gidilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
7. İlk Derece Mahkemesince hüküm altına alınan ilave tediye alacağına yasal faiz işletilmesi gerekirken en yüksek banka mevduat faizi yürütülmesine karar verilmesi hatalı olmuştur.
8. Davalı Kurum harçtan muaf olmasına rağmen, Mahkemece davacı tarafından yatırılan harçların davacıya iadesi yerine yargılama giderleri içerisinde davalıdan tahsiline karar verilmesi de hatalı olmuştur. Yine aynı şekilde bakiye karar ve ilâm harcının davalıdan alınarak Hazineye gelir kaydedilmesine karar verilmesi de isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.