"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3223 E., 2022/3934 K.
DAVA TARİHİ : 07.08.2019
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 55. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/148 E., 2022/351 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; yetki tespiti kararının müvekkili Şirkete 01.08.2019 tarihinde tebliğ edildiğini, davacıya ait işyerlerinin yetki tespitinde belirtilen işyerleri ile sınırlı olmadığını, bunlar dışında davacıya ait .... Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerlerinde de aynı faaliyetin yürütüldüğünü, .... numaralı işyerinin Şirket merkezi olduğunu, .... SGK numaralı işyerlerinde doğalgaz abonelik işlemlerinin yapıldığını, bu işyerlerinin de toplu ... sözleşmesi açısından dikkate alınması gerektiğini, işletme kapsamında işyerleri olduklarını, bu işyerlerinde yapılan işlerin asıl işe yardımcı ... niteliğinde olduğunu, bu işyerlerinin dâhil edilmesi hâlinde davacıya ait işletme genelinde toplam 88 işçinin çalıştığının görüleceğini, davalı Sendikanın %40 üye çoğunluk sayısı olan 36 üye sayısına ulaşamayacağını, Bakanlık tespitinde yer alan toplam işçi sayısının gerçeği yansıtmadığını, nisaba dâhil edilmiş olan bazı işçilerin işten ayrıldığını ve yeni bir işyerinde çalıştıklarını, tespit olunan sendikalı işçi sayısının da hatalı olduğunu iddia ederek yetki tespit yazısının hukuka aykırılığının tespiti ile iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; Bakanlığın yetkili sendikanın belirlenmesinde Bakanlığa bildirilen üyelik ve üyelikten çekilme talepleri ile SGK'ya yapılan işçi bildirimlerini esas alarak işlem yaptığını, 16.07.2019 tarihli yetki tespit başvurusu tarihinde davacı işverenlikte toplam 55 işçinin çalıştığının, 29 işçinin davalı Sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini, davacının 14 sıra numaralı Enerji işkolundaki işyerlerinin yetki tespitine konu yapıldığını, davacının iddia ettiğinin aksine ... numaralı işyerinin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda, ... SGK numaralı işyerlerinin ise 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda olduğunu, farklı işkolunda olan bu işyerlerinin yetki tespitine dâhil edilmesinin kanuna aykırı olacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili, davalı Sendikanın 16.07.2019 tarihinde davacıya ait işyerlerinde toplu ... sözleşmesi bağıtlamak için yetki tespiti başvurusunda bulunduğunu, Bakanlığın 26.07.2019 tarihli ve E.1840543 sayılı yetki tespit yazısını Sendikaya 03.08.2019 tarihinde tebliğ ettiğini, davacının SGK kayıtlarına göre belirlenmiş ve aynı işkolundaki işyerleri için yetki tespit başvurusu yapıldığını, sendikal örgütlenmenin önlenmesi amacıyla davacı işverenin 23 işçiyi başka şirkete devretmek istediğini, kabul etmeyen işçilerin ... sözleşmesinin feshi ile tehdit edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dosyaya yansıyan delil durumuna göre toplam çalışan sayısının 55 olup yetki tespit başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla işyerinde çalışanlar içerisinde sendikalı sayısı 29 olduğundan %40 çoğunluk şartının gerçekleştiği, diğer yandan davacı tarafın diğer işyerleri ile tespitlerin yapıldığı yerler arasında asıl ... yardımcı ... ilişkisinin bulunduğu ve bu işyerlerinin de toplam sayıya dâhil edilmesi gerektiği yönündeki talebinin incelenmesinde, bu işyerlerinin işkollarının tespit yapılan işyeri ile aynı olmadığı, bu durumun davacının da oluşumunda etkisinin olduğu SGK kayıtları ile sabit olduğu, işkolu tespit kararına yönelik bir itirazın yapıldığına dair dosyaya sunulan delil bulunmadığı görülmekle farklı işkolunda faaliyette bulunan işyerlerinin, toplam çalışan sayısının tespiti noktasında dikkate alınmamasında kanuna aykırı bir durum bulunmadığı, farklı işkolları arasında asıl ... yardımcı ... olduğu iddiasının yerinde olmadığı, buna göre SGK tarafından yapılan tespitte bir aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; keşif ve yerinde inceleme yapılmadan dosya üzerinden üstelik işin uzmanı olmayan bilirkişilere dosya üzerinden inceleme yaptırılması ve bu bilirkişilerce oluşturulan rapora göre karar verilmesinin hatalı olduğunu, davalı Şirketin 4646 sayılı Doğal ... Piyasası Kanunu gereği doğalgaz dağıtım faaliyetleri yürüttüğünü, kanun gereği doğal ... dağıtım faaliyeti gerçekleştirmek üzere kurulan şirketlerin bunun dışında bir faaliyette bulunmasının da hukuken mümkün olmadığını, davalı Şirkete ait .... SGK No.lu işyerleri yanında, yetki tespit yazısında yer almayan.... SGK No.lu işyerlerinin işletme toplu ... sözleşmesi bakımından bir bütün olduğunu, yetki tespiti dışında bırakılan bu işyerlerinin davalı Şirketin doğal ... dağıtım kapsamındaki doğalgaz abonelik kayıt ve kapatma, doğal ... iç tesisat uygulamaları için tesisat firmalarına yetki belgesi verme, doğal ... tesisat projelerini onay, Alo 187 acil yardım hizmeti, doğal ... kullanım bedellerinin tahakkuk, sayaç okuma, faturalandırma ve tahsilat işlerinin yapıldığını, bu bağlamda doğal ... dağıtımı süreçlerinin belirli parçalarının yürütüldüğü işyerleri olmakla 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 2 ve 34 maddeleri gereği birer işletme olduklarını, bu yerlerin enerji işkolunda işyerleri olarak kabul edilmeli veyahut doğal ... dağıtımı yapılan işyerlerinin bağlı yeri olarak kabul edilmesi gerektiğini, doğal ... dağıtım faaliyetleri konusunda uzman bir bilirkişi tarafından yetki tespiti kapsamına alınmayan işyerlerinde yürütülen işlerin nitelikleri bakımından doğal ... dağıtım faaliyetleri kapsamında işler mi olduklarının, buna göre de bağımsız birer işyeri mi yoksa bağlı yer mi niteliğinde olduklarının ve bu işlerin hangi işkoluna girdiğinin belirlenmesi gerektiğini, yürütülen faaliyetlerin hangi işçiler tarafından görüldüğü, bu işçilerin unvanlarının ve niteliklerinin ne olduğunun da saptanması gerektiğini, ayrıca 4857 sayılı ... Kanunu'nun işyeri, bağlı yer ve eklenti kavramları tanımlarını da esas alarak ..., ..... No.lu yerlerde yürütülen faaliyetin doğalgaz dağıtımı işinin yardımcı işlerinden olup olmadığı, bu yerlerin bağımsız bir işyeri mi yoksa bağlı yer veya eklenti niteliğinde mi olduğunun da incelemesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile itiraza konu işyerlerinde işçi sayıları ile sendikalı işçilerin sayısı yetki tespiti başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla belirlenmesi gerektiği, dosya içerisinde mevcut SGK verileri ve Bakanlık kayıtları incelendiğinde yetki tespiti başvuru tarihi olan 16.07.2019 tarihinde davacıya ait ve 14 sıra numaralı işkolunda faaliyet gösteren işyerlerinde çalışan ve sendikalı işçi sayılarında bir hata yapıldığının tespit edilmediği, tespite konu işyerinde 55 işçinin çalıştığı, bunlardan 29unun davalı Sendika üyesi olduğu kanunun aradığı çoğunluğun sağlandığı anlaşılmakla davacının istinaf taleplerinin yersiz olduğu Mahkeme kararının yerinde olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; savunma haklarının kısıtlandığı, keşif ve yerinde inceleme yapılmadan dosya üzerinden üstelik işin uzmanı olmayan bilirkişilere inceleme yaptırılarak bu bilirkişilerce oluşturulan rapora göre karar verilmesinin hatalı olduğu, müvekkili işletmenin doğal ... dağıtım faaliyeti gerçekleştirdiği, yetki tespit yazısında yer almayan ... SGK No.lu işyerlerinin de işletme toplu ... sözleşmesi bakımından bir bütün olduğu, bu yerlerin enerji işkolunda işyerleri ve yahut doğalgaz dağıtımı yapılan bağlı yer olarak kabul edilmesi gerektiğini, bu incelemelerin teknik uzmanlığa sahip bilirkişilerce yapılması gerekmesine karşın Mahkeme sadece dosya üzerinden yapılan inceleme sonucu oluşturulan raporun karara esas alınmasının hatalı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, işletme düzeyindeki olumlu yetki tespitine itiraza ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.Toplu ... sözleşmesi kavramı 2709 sayılı T.C. Anayasası'nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” başlıklı 53 üncü maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. Toplu ... sözleşmesi yetkisi ise toplu ... sözleşmesi ehliyetine sahip olan kişi veya kuruluşların mevzuatta öngörülen şartları sağlaması durumunda toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi olarak ifade edilebilir.
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir :
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. Yine aynı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.