"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/732 E., 2023/1009 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davalı ...
Genel Müdürlüğü yönünden davanın reddi, davalı ... Grup
Temizlik Yemek İnşaat Gıda Akaryakıt Ekipm. İç Dış San. ve
Ticaret Ltd. Şti. yönünden davanın kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bandırma ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/264 E., 2022/194 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davalı ... yönünden davanın reddine, davalı ... Grup Temizlik Yemek İnşaat Gıda Akaryakıt Ekipm. İç Dış San. ve Ticaret Ltd. Şti. (... Şirketi) yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı ... Şirketi vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... Müdürlüğüne bağlı ... Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğü işyerinde farklı işverenler nezdinde çalıştığını, hâlen davalı ... Şirketinde çalışmaya devam ettiğini, işyerinde Birleşik Metal ... Sendikası ile ... Şirketi arasında Yüksek Hakem Kurulunun 31.07.2018 tarihli ve 2018/911 Esas, 2018/1617 Karar sayılı kararı ile 01.11.2017-01.09.2019 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin karara bağlandığını, bu toplu ... sözleşmesindeki haklardan davacının yararlandırılmadığını, toplu ... sözleşmesiyle belirlenen ücret zamlarından ve sosyal haklardan yararlandırılmayan davacıya toplu ... sözleşmesinin geçici 1 inci maddesi uyarınca fark alacakların ve sosyal hakların ödenmediğini, ücrete bağlı hakların da eksik ödendiğini ileri sürerek fark ücret alacağı ile toplu ... sözleşmesinden kaynaklı bir kısım işçilik alacağının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının, müvekkiline ait ... Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğünde “Metal işlerinin 58 kişi ile yapılması işi"ni 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun (4734 sayılı Kanun) 3 üncü maddesinin (g) bendi kapsamında çıkılan ihale ile 01.09.2017-31.08.2019 tarihleri arasında gerçekleştirmeyi üstlenen diğer davalı Şirkette çalıştığını ve bu Şirketin işçisi olduğunu; bu sebeple husumet itirazında bulunduklarını, gerek 2006/11106 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 4 üncü maddesinin (d) bendinin birinci paragrafı ve gerekse diğer davalı Şirket ile aralarında imzalanan sözleşme hükümleri gereğince dava konusu alacaklardan diğer davalının sorumlu olduğunu, kendilerinin toplu ... sözleşmesinin tarafı olmadığını, Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Toplu ... Sözleşmesinden Kaynaklanan Fiyat Farkının Ödenmesine Dair Yönetmelik'in 1 inci maddesinde, fiyat farkı ödemesinin 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında ihale edilen işlerde söz konusu olabileceğinin düzenlendiğini, 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendi (istisna) kapsamında çıkılan ihalelerde toplu ... sözleşmesinden kaynaklı ücret farklarından İdarelerinin herhangi bir sorumluluklarının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; diğer davalı ile aralarında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunu, işçilere getirilen sendikalı olma hakkı neticesinde ilgili Yönetmelik hükümlerine göre ücret ve sosyal haklarda toplu ... sözleşmesine bağlı olarak meydana gelecek artış sebebi ile her bir işçiye alt işveren tarafından yapılacak ödeme neticesinde işçiliğe bağlı giderlerde oluşacak artışların kamu kurum ve kuruluşlarında fiyat farkı olarak yükleniciye ödenmesi gerektiği iddia edilmekte ise de sözleşmenin uygulanması aşamasında toplu ... sözleşmesi yapılıp yapılmayacağının ihaleye katılım aşamasında kazanılmış bir husus olmadığını, Kamu İhale Kurumunun muhtelif kararlarına yansıdığı üzere toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan fiyat farkının idarece ödenebilmesi için sözleşmeye bu yönde hüküm konulmasına ihtiyaç bulunmadığını, 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca ihale edilen işlerde gerekli koşulların sağlanması durumunda toplu ... sözleşmelerinden kaynaklanan fiyat farklarının da ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca alt işverene bir başka deyişle yükleniciye ödeneceğinin ifade edildiğini; yine diğer davalının, başka bir işyerinde çalışan işçilere söz konusu toplu ... sözleşmelerinden dolayı ödemek zorunda kaldığı fark tutarlarını kendilerinin hak edişlerinden kestiğini, bu işlemin hatalı olduğundan bahisle ... 24. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/682 Esas sayılı dosyası ile görülen davanın derdest olduğunu, Eti Maden İşletmeleri Kurumunun sorumlu olduğu borcun müvekkiline yüklenmesi ve ilgili Kurumun yapmış olduğu hukuksuz işlemler neticesinde müvekkilinin mağduriyet yaşamasının önüne geçilmesi gerektiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı ... Şirketi ile Birleşik Metal İşçileri Sendikası arasında Yüksek Hakem Kurulunun 31.07.2018 tarihli ve 2018/911 Esas, 2018/1617 Karar sayılı kararı ile 01.11.2017-01.09.2019 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin karara bağlandığı, davalı ... Müdürlüğünün hizmet alım sözleşmesi imzaladığı yüklenici firmalardan hizmet satın aldığı, davacının yüklenici firma işçisi olarak davalı ... Müdürlüğüne ait işyerinde çalıştığı, yapılan işin yardımcı ... mahiyetinde olduğu, davalı ... tarafından hizmet alım ihalelerinin 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendi gereğince yapıldığı, 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesinin yedinci fıkrası gereğince davalı ... Müdürlüğünün asıl işveren sıfatıyla davacının çalışmalarından sorumlu olduğu, davacının talebinin alt işveren ile ilgili Sendika arasında imzalanan ve Yüksek Hakem Kurulu kararı ile yürürlüğe konulan toplu ... sözleşmesinden kaynaklı alacaklar olduğu, alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden asıl işverenin sorumluluğu olgusunun 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrasının son cümlesinde açıkça düzenlendiği, davacının toplu ... sözleşmesi imzalamaya yetkili Birleşik Metal İşçileri Sendikası üyesi olduğu ve Yüksek Hakem Kurulu tarafından verilen karar gereğince yürürlüğe konulan toplu ... sözleşmesinden faydalanma hakkının bulunduğu, davacıya toplu ... sözleşmesinden kaynaklı haklarının ödenmediği, dosya kapsamı ile mevcut delillere uygun tespit ve hesaplama içeren bilirkişi ek raporunun hükme esas alındığı belirtilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde; cevap dilekçesinde belirttiği hususlara ek olarak kabul anlamına gelmemekle birlikte; İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılamada davacının yıllık vergi diliminin sadece %15'ten hesaplandığının görüldüğünü, yılın ilerleyen zamanında %20'lik vergi dilimine tâbi olan davacı yönünden yapılan hesaplamalarda sadece %15'lik dilimin dikkate alınmasının hatalı olduğunu, davalı taraf lehine hükmedilen ret vekâlet ücretinin isabetsiz olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması ile müvekkili davalı yönünden davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı ... Müdürlüğünün metal işleri ile ilgili olarak, 4734 Sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre bu işleri diğer davalı ... Şirketine ihale etmek suretiyle hizmet temin ettiği, davalılar arasında 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası gereği asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu, her ne kadar aynı fıkrada “Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o ... yeri ile ilgili olarak Kanun’dan, ... sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işveren ile birlikte sorumludur.” şeklinde düzenleme mevcut ise de Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 08.07.2020 tarihli ve 2017/38230 Esas, 2020/9060 Karar sayılı ilâmında da vurgulandığı üzere, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun (4735 sayılı Kanun) 4857 sayılı Kanun'a göre özel bir kanun olup öncelikle uygulanması gerektiği, 4735 sayılı Kanun’un 8 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenleme uyarınca alt işveren Şirketin kamu kurum ve kuruluşlarının üyesi bulunduğu kamu işveren sendikasına yetki verdiğine dair bir delilin dosya kapsamında bulunmadığının anlaşıldığı, bu sebeple davalı ... Müdürlüğüne toplu ... sözleşmesinden kaynaklı sorumluluk yüklenemeyeceği kabul edilerek davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne karar verildiği; davalı ... Şirketi tarafından İlk Derece Mahkemesi kararının istinaf edilmediği hususu da gözetilerek karar verilmesi gerektiği gerekçeleriyle İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davalı ... yönünden davanın reddine, davalı ... Şirketi yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... Şirketi vekilleri vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz başvuru dilekçesinde; davalılar arasındaki hizmet alım sözleşmesinin 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre değil, aynı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendine göre yapıldığını, bu hususun gerek davalı Kurumun sunduğu belgelerle, gerek davalı Kurumun cevap dilekçesi ile ve gerekse davalı Kurumun Birleşik Metal ... Sendikasına göndermiş olduğu cevap yazısı ile sabit olduğunu; Bölge Adliye Mahkemesinin kararına gerekçe yaptığı kanun maddeleri ile Yargıtay kararının hatalı olduğunu ve somut dosya ile ilgisi olmadığını, Bölge Adliye Mahkemesince, ihalenin 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendine göre yapıldığı hususunun gözden kaçırılarak karar verildiğini, çok sayıda Yargıtay kararında 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendine göre yapılan hizmet alım sözleşmeleri yönünden alt işverenin yaptığı toplu ... sözleşmelerinden asıl işverenin de sorumlu olduğuna karar verildiğini, toplu ... sözleşmesindeki ücret zamlarından ve sosyal haklardan yararlandırılmayan müvekkiline fark alacakların ödenmediği gibi ücretleri ile ücrete bağlı hakların ve sosyal hakların da eksik ödendiğini, bu hak ve alacaklardan her iki davalının da sorumlu olduğunu, İlk Derece Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... Şirketi vekili temyiz dilekçesinde; cevap dilekçesinde belirttiği sebepleri tekrarla müvekkili Şirketin husumet itirazının ve taraflar arasındaki hizmet alım sözleşmesinin dikkate alınmadığını, İlk Derece Mahkemesi kararı ile müvekkili ile diğer davalının birlikte sorumlu tutulması hatalı olduğu gibi Bölge Adliye Mahkemesi tarafından sadece müvekkili Şirketin sorumlu tutulmasının da hatalı olduğunu, seri olarak incelenen dosyaların bir kısmında bilirkişi teslim ve yemin tutanağı tarihinden önce bilirkişi raporlarının sunulmuş olduğunu, bu durumun bilirkişinin tarafsızlığına gölge düşürdüğünü, diğer davalı Kurumun ihaleyi 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendi uyarınca yaptığını, müvekkilinin dava konusu alacaklardan sorumlu olmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, Birleşik Metal ... Sendikası ile davalı ... Şirketi arasında Yüksek Hakem Kurulunun 31.07.2018 tarihli ve 2018/911 Esas, 2018/1617 Karar sayılı kararı ile bağıtlanan 01.11.2017-01.09.2019 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinden kaynaklı alacak taleplerinden, asıl işveren davalı ... Müdürlüğünün sorumlu olup olmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası ile 32 nci maddesi.
3. 4734 sayılı Kanun'un "İstisnalar" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
g) 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli ikitrilyon üçyüzmilyar ... Lirasını aşmayan mal veya hizmet alımları,
...
Ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna tâbi değildir."
4. 4734 sayılı Kanun'un "İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar" kenar başlıklı 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin, 01.02.2018 tarihinde yürürlüğe giren 7079 sayılı Kanun'un 78 inci maddesi ile yapılan değişiklikten önceki şekli şöyledir:
"e) İdarelerce kanun, tüzük ve yönetmeliklere göre istihdam edilen personelin yeterli nitelik veya sayıda olmaması halinde, en üst ihale yetkilisinin onayı alınmak kaydıyla bu Kanunda belirtilen hizmetler için ihaleye çıkılabilir."
Aynı bendin değişiklik sonrası şekli ise şöyledir:
"e) (Değişik: 20/11/2017-KHK-696/83 md. Aynen kabul: 1/2/2018-7079/78 md.)
1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin ... ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, ... hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.
2) Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade eder. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı ... ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilir. Hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden farklı hizmet türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak değerlendirme her hizmet türü için ayrı ayrı yapılır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmez.
3) Kurum, hizmet alımının personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı ya da niteliği itibarıyla bu sonucu doğurup doğurmadığı hususunda (2) numaralı alt bentte sayılan kriterleri ayrı ayrı ya da birlikte dikkate almak suretiyle usul ve esaslar belirlemeye yetkilidir."
5. 4735 sayılı Kanun'un "Fiyat farkı verilebilmesi" başlıklı 8 inci maddesine 6552 sayılı Kanun'la eklenen üçüncü fıkrası şöyledir:
"(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/13 md.) 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca ihale edilen işlerde, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı ... Kanununun 2 nci maddesinde tanımlanan asıl işveren-alt işveren ilişkisi çerçevesinde alt işveren tarafından münhasıran bu Kanun kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde çalıştırılan işçileri kapsayacak olan toplu ... sözleşmeleri; alt işverenin yetkilendirmesi kaydıyla merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin üyesi bulunduğu kamu işveren sendikalarından birisi tarafından 18/10/2012 tarihli ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu hükümlerine göre yürütülür ve sonuçlandırılır. Toplu ... sözleşmesinin kamu işveren sendikası tarafından bu fıkraya göre sonuçlandırılması hâlinde, belirlenen ücret ve sosyal haklardan kaynaklanan bedel artışı kadar idarece fiyat farkı ödenir. Kamu işveren sendikası tarafından yürütülmeyen ve sonuçlandırılmayan toplu ... sözleşmeleri için fiyat farkı ödenemez, 4857 sayılı Kanunun 2 nci maddesinin yedinci fıkrası esas alınarak asıl işveren sıfatından dolayı ücret farkına hükmedilemez ve asıl işveren sıfatıyla sorumluluk yüklenemez. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin esas ve usuller, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca belirlenir."
6. Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Toplu ... Sözleşmesinden Kaynaklanan Fiyat Farkının Ödenmesine Dair Yönetmelik'in 1 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. İlk Derece Mahkemesince, hükmedilen alacaklardan davalıların müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmalarına karar verilmiştir. Bu karara karşı davalı ... Şirketi tarafından istinaf yoluna başvurulmamıştır. Bölge Adliye Mahkemesince, davalı ... Müdürlüğünün istinaf başvurusu üzerine yapılan incelemenin sonucunda, davalı ... Müdürlüğünün dava konusu alacaklardan sorumlu olmadığı sonucuna varılarak İlk Derece Mahkemesi hükmü ortadan kaldırılmak suretiyle istinaf eden davalı ... yönünden davanın husumetten reddine, hükmü istinaf etmeyen davalı ... Şirketi yönünden ise İlk Derece Mahkemesinin kararında belirtildiği şekilde davanın kabulüne dair hüküm kurulmuştur.
3. Kural olarak bölge adliye mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusu reddedilen tarafın ya da istinaf incelemesi sonucunda ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak yeni hüküm kurulması hâlinde aleyhine karar verilen tarafın temyiz hakkı bulunmaktadır. Somut uyuşmazlıkta Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... Müdürlüğünün istinaf başvurusu üzerine İlk Derece Mahkemesi hükmü ortadan kaldırılarak yeni hüküm kurulmuş ise de hükmü istinaf etmeyen davalı ... Şirketi yönünden yeni bir hüküm kurulmamış, İlk Derece Mahkemesi hükmü gibi yeniden hüküm oluşturulmuştur. Bu hâlde davalı ... Şirketi yönünden yeniden kurulan hükümde bir değişiklik olmadığı söylenebilir. Ancak Bölge Adliye Mahkemesi kararının tamamı dikkate alındığında, davalı ... yönünden davanın husumetten reddine karar verilmiş olmasının davalı ... Şirketinin durumunu ağırlaştırdığı tespit edilmektedir. Çünkü İlk Derece Mahkemesi kararına göre davalılar aynı alacaklardan müştereken müteselsilen sorumlu tutulmuşken Bölge Adliye Mahkemesi kararına göre davalı ... Şirketi hükmedilen alacaklardan ... başına sorumlu tutulmuştur. Açıklanan sebeple, yeni hüküm ile durumu ağırlaşan davalı ... Şirketinin temyiz hakkı bulunduğu sonucuna varılarak işin esasına yönelik temyiz incelemesi yapılmıştır.
4. Somut uyuşmazlıkta; davalılar arasında metal işleri ile ilgili hizmet alım sözleşmesinin bulunduğu, davacının alt işveren nezdinde çalıştığı ve Birleşik Metal ... Sendikasına üye olduğu, Sendika ile davalı alt işveren ... Şirketi arasında toplu ... sözleşmesi görüşmelerinin anlaşmazlıkla sonuçlanması üzerine Yüksek Hakem Kurulu tarafından 31.07.2018 tarihli ve 2018/911 Esas, 2018/1617 Karar sayılı karar ile 01.11.2017-01.09.2019 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin bağıtlandığı ve davacının işbu toplu ... sözleşmesinden kaynaklı alacaklarını talep ettiği anlaşılmaktadır.
5. İlk Derece Mahkemesince davalı ... tarafından hizmet alım ihalelerinin 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendi gereğince yapıldığı, 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası gereğince davalı ... Müdürlüğünün asıl işveren sıfatıyla davacının çalışmalarından sorumlu olduğu gerekçesiyle dava konusu alacaklar hüküm altına alınmış ve alacaklardan davalılar birlikte sorumlu tutulmuşlardır.
6. İlk Derece Mahkemesi kararının davalı ... tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince; davalı ... Müdürlüğünün metal işleri ile ilgili olarak, 4734 Sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre bu işleri diğer davalı ... Şirketine ihale etmek suretiyle hizmet temin ettiği, davalılar arasında 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası gereği asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu, her ne kadar aynı fıkrada “Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o ... yeri ile ilgili olarak Kanun’dan, ... sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işveren ile birlikte sorumludur.” şeklinde düzenleme mevcut ise de 4735 sayılı Kanun’un 8 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenleme uyarınca alt işveren Şirketin kamu kurum ve kuruluşlarının üyesi bulunduğu kamu işveren sendikasına yetki verdiğine dair bir delilin dosya kapsamında bulunmadığının anlaşıldığı, bu sebeple davalı ... Müdürlüğüne toplu ... sözleşmesinden kaynaklı sorumluluk yüklenemeyeceği gerekçesiyle ... yönünden davanın husumetten reddine karar verilmiştir.
7. Ne var ki Bölge Adliye Mahkemesince varılan sonuç dosya kapsamına uygun değildir. Şöyle ki davalı ... vekili cevap dilekçesinde, diğer davalı ile aralarında yapılan hizmet alım sözleşmesinin 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendine göre yapıldığını beyan etmiştir. Dosya kapsamında yer alan CD içeriğindeki hizmet alım sözleşmesinin eki mahiyetinde olan idari şartnamenin 2 nci maddesinde "Bu ihale 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 3 (g) bendi kapsamında istisna kapsamında olup, ceza ve ihalelerden yasaklanma hükümleri hariç 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa tabi değildir. ..." şeklinde düzenleme bulunmaktadır. Yine idari şartnamenin 27 nci maddesinde, ihale dokümanında yer almayan hususlarda yürürlükteki Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğünün 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü Maddesinin (G) Bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımlarında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
8. 6552 sayılı Kanun ile getirilen ve asıl işveren alt işveren ilişkisi çerçevesinde alt işveren tarafından personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesi kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarına ait işyerlerinde çalıştırılan işçileri kapsayacak olan toplu ... sözleşmelerinin, alt işverenin yetkilendirmesi kaydıyla kamu işveren sendikalarından birisi tarafından yürütülerek sonuçlandırılmasını öngören düzenleme, 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre yapılan hizmet alım sözleşmeleri için söz konusudur.
9. Gerek davalı vekilinin cevap dilekçesi gerekse hizmet alım sözleşmesinin eki ve parçası mahiyetinde olan idari şartnamenin ilgili maddelerinden, söz konusu hizmet alım sözleşmesinin, 4734 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendi uyarınca istisna kapsamında olup 4734 sayılı Kanun'a tâbi olmadığı ve aynı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında yapılmadığı anlaşılmaktadır. Kaldı ki davalı ..., 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan 5018 sayılı Kanun'a ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kurum ve kuruluşlardan da değildir.
10. Yukarıda açıklandığı üzere davalılar arasındaki hizmet alım sözleşmesi, 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendine göre değil, aynı Kanun'un 3 üncü maddesinin (g) bendi kapsamında yapılmış olduğundan; davalı ... Müdürlüğünün, alt işveren ... Şirketinin tarafı olduğu toplu ... sözleşmesinden sorumlu tutulabilmesi için ilgili toplu ... sözleşmesinin, kamu işveren sendikalarından birisi tarafından yürütülerek sonuçlandırılması gerekli değildir. Davalı ..., 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası kapsamında diğer davalı ... Şirketinin tarafı olduğu toplu sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işverenle birlikte sorumludur. Bölge Adliye Mahkemesince yanılgılı gerekçe ile davalı ... yönünden davanın husumetten reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
11. Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararda, davalı ... Şirketi tarafından İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf yoluna başvurulmaması nedeniyle aynı alacak miktarına hükmedildiği ifade edilmiş ve yeniden kurulan hüküm de İlk Derece Mahkemesi kararında belirtildiği şekilde oluşturulmuştur. Açıklanan bu duruma göre somut olayda, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından davalı ... Şirketi aleyhine kurulan hükümde, hüküm altına alınan miktarlar yönünden davacı yararına usuli kazanılmış hak oluşmuştur. Bölge Adliye Mahkemesince, davalı ... Şirketinin istinaf yoluna başvurmadığı dikkate alınarak hüküm kurulmuş olup açıklanan bu durum nedeniyle davacı yararına oluşan usuli kazanılmış haklar da dikkate alınarak bir karar verilmelidir
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.