"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2698 E., 2023/1917 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında ... 29. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 2014 Ocak ayından itibaren .../Kahramankazan ilçesindeki ... Üniversitesi Veteriner Fakültesi Eğitim ve Araştırma Uygulama Çiftliğinde hayvan bakıcısı kadrosunda daimi işçi olarak çalıştığını, davacının ... Ticaret Kooperatif, Eğitim, Büro ve ... Sanatlar İşçileri Sendikası (... ... Sendikası) üyesi olduğunu, ilgili Sendikanın tarafı olduğu toplu ... sözleşmesinin 18 inci maddesinde; “İşbu toplu ... sözleşmesinin yürürlük süresi içinde yeni işe alınacak işçiye verilecek ücret; aynı görevde halen çalışmakta olan kıdemi en az işçiye ödenen ücreti aşmamak ve %80’inden az olmamak kaydıyla işverence belirlenir.” şeklinde düzenleme bulunduğunu, buna rağmen davacının işe giriş ücreti belirlenirken davalı Üniversite tarafından başka bir işyerinde çalışan, kadro ve ünvanı da hayvan bakıcısı olmayan işçinin esas alındığını, buna göre öncelikle davacının işe girdiği tarihteki aylık ücretinin kendisiyle aynı işyerinde çalışan, aynı kadro ve ünvanda olan ve aynı işi yapan kıdemi en az işçiye ödenen ücretin aynısı olarak kabul edilmesi gerektiğini, bunun mümkün olmaması hâlinde de belirtilen nitelikleri haiz kıdemi en az işçiye ödenen ücretin %80’inden az olmayacak şekilde hesaplanması gerektiğini ileri sürerek 2014 yılı Ocak ayından itibaren eksik ödenen ücret, ilave tediye, ikramiye alacaklarının ve bu alacakların temerrüt tarihlerinden itibaren işlemiş faizlerinin tespiti ile fark ücret, fark ilave tediye ve ikramiye alacakları ile temerrüt faizi alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının ücretinin 01.04.2013-31.03.2015 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin 18 inci maddesi de göz önünde bulundurularak aynı dönemde davalı Üniversitenin Ziraat Fakültesinde görevli olup aynı veya benzer işi yapan kıdemi en az işçiye ödenen ücret esas alınarak belirlendiğini, davacının ödenmeyen herhangi bir alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 29. ... Mahkemesinin 12.10.2020 tarihli kararı ile; dosya kapsamına sunulan evraktan emsal işçinin L.D. olduğunun kabulü ile bu işçiye ödenen ücret baz alınarak yapılan hesaplama doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
... 29. ... Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 30.12.2021 tarihli sayılı kararı ile; davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine; davalı vekilinin istinaf talebinin ise davalı Üniversite harçtan muaf olmasına rağmen aleyhine harca hükmedilmesinin hatalı olması sebebiyle yerinde olduğu gerekçesiyle kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve esas hakkında yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.05.2022 tarihli kararı ile; dosya kapsamında yapılan incelemenin, getirtilen kayıtların ve yapılan bilirkişi incelemesi içeriğinin hüküm kurmaya elverişli ve yeterli olmadığı, davacı taraf beyanı doğrultusunda L.D. isimli işçinin ücretinin emsal olarak alındığı belirtilmişse de bu işçinin kim olduğu, toplu ... sözleşmesinden yararlanıp yararlanmadığı, kıdem süresi, eğitim durumu, davacıyla aynı işi yapıp yapmadığı ve en nihayetinde davacının emsali olup olmadığı hususlarının denetlenemediği, Mahkemece davalı işyerinde davacıyla benzer veya aynı işi yapan, aynı kıdeme sahip ve fakat toplu ... sözleşmesinden yararlanan birebir emsal işçinin bulunup bulunmadığının araştırılarak varsa bordroları kapsama alınmak suretiyle davacıya ödenmesi gereken aylık ücret miktarı ve buna bağlı olarak oluşacak ücret farkları noktasındaki uyuşmazlığın yeniden değerlendirilerek sonuca gidilmesi gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; işyerinde yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesinde emsal işçinin aynı işi yapan en az kıdemli işçi olarak belirtildiği, bozma ilâmı doğrultusunda yapılan araştırma neticesinde
davacının çalışmış olduğu Veterinerlik Fakültesinde çalışan en kıdemsiz işçinin L.D. olduğu, bu işçinin 2011 yılından itibaren sendika üyesi olduğu, dosya kapsamındaki ücret bordroları incelendiğinde L.D'nin de davacının da arazi işçisi olarak belirtildikleri, bu sebeple L.D. isimli işçi esas alınarak talep konusu alacakların hesabının yapıldığı 18.10.2019 tarihli bilirkişi raporunun dosya kapsamına uygun ve denetime elverişli olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; ücret skalası düzenlemeleri Maliye Bakanlığının kararı üzerine yapıldığından davanın Maliye Bakanlığına karşı açılması gerektiğini, davacının Ziraat Fakültesinde daimi işçi kadrosunda çalıştığını, davacının ücretinin toplu ... sözleşmesinin 18 inci maddesi esas alınarak belirlendiğini, hukuka aykırı bir uygulamanın olmadığını, davalı Üniversite tarafından kararda belirtilen L.D. isimli işçinin değil Ziraat Fakültesi Haymana Çiftliğinde görevli olan kıdemi en az işçiye ödenen ücretin esas alındığını, davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, faiz ve başlangıçlarının hatalı olduğunu, davalı Üniversitenin harçtan muaf olduğu gözetilmeksizin aleyhine yargılama giderine hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacının işe giriş tarihinde işyerinde yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesinin 18 inci maddesine göre davacı ile aynı görevde hâlen çalışmakta olan kıdemi en az işçinin belirlenmesi ve buna göre davacının işe giriş tarihi dâhil sonraki çalışma dönemi bakımından alması gereken ücretinin tespiti ile fark alacaklarının bulunup bulunmadığı hususuna ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 190 ıncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesinin 39 uncu maddesi.
3. 01.04.2013-31.03.2015 yürürlük tarihli ... ... Sendikası ile davalı Üniversite arasında yapılan toplu ... sözleşmesinin "İşe yeni girecek işçiye verilecek ücret" başlıklı 18 inci maddesi;
"... bu toplu ... sözleşmesinin yürürlük süresi içinde işe yeni alınacak işçiye verilecek ücret;aynı görevde halen çalışmakta olan kıdemi en az işçiye ödenen ücreti aşmamak ve %80'inden az olmamak kaydıyla işverence belirlenir." şeklindedir.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacı ile davalı Üniversite arasında 24.01.2014 tarihinde imzalanmış ... sözleşmesinde, sözleşmenin 30.01.2014 tarihinden itibaren geçerli olduğu, davacının hayvan bakıcısı olarak ... Üniversitesi Veterinerlik Fakültesinde istihdam edileceği hususlarının kararlaştırıldığı görülmektedir. Ayrıca davacının 30.01.2014 tarihi itibarıyla da işyerinde yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesinin tarafı olan ... ... Sendikası üyesi olduğu dosya kapsamında yer alan sendika üyelik fişi ile sabittir.
3. İlâmın İlgili Hukuk kısmının (3) numaralı paragrafında belirtildiği üzere davacının işe girdiği tarihte yürürlükte bulunan 13.08.2013 imza tarihli ve 01.04.2013-31.03.2015 yürürlük süreli ... ... Sendikası ile davalı Üniversite arasındaki toplu ... sözleşmesinin 18 inci maddesinde, işe yeni alınacak işçiye verilecek ücretin aynı görevde hâlen çalışmakta olan kıdemi en az işçiye ödenen ücreti aşmamak ve %80'inden az olmamak kaydıyla işverence belirleneceği ifade edilmiştir.
4. Davalı tarafça, davacının ücretinin davalı Üniversite bünyesinde en az kıdeme sahip olan işçi Ü.Ö'nün ücreti emsal alınarak belirlendiği savunulmuştur. Ancak dosya kapsamında yer alan kayıtlara bakıldığında, davalı tarafça emsal alındığı belirtilen işçinin 15.11.2007 tarihinde davalı Üniversitenin Ziraat Fakültesinde tarım işçisi olarak çalışmaya başladığı anlaşılmaktadır.
5. Davacı vekili ise 23.05.2019 tarihli celse beyanında Ziraat Fakültesinde istihdam edilen Ü.Ö. isimli işçinin davacıya emsal teşkil etmeyeceğini, davacının Veterinerlik Fakültesinde çalışan olması sebebiyle davalı tarafça sunulan "Davacıların Göreve Başladığı Tarih Olan Ocak 2014 Ayında Veteriner Fakültesi Eğitim Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde Görev Yapan İşçilerin Adı, Soyadı, Unvanı ve Kıdem Yılı"na ilişkin listede ismi geçen en az kıdeme sahip L.D. isimli işçinin emsal alınması gerektiğini ileri sürmüştür. Bölge Adliye Mahkemesince yapılan değerlendirmede de hem davacının hem de L.D. isimli işçilerin ücret bordrolarında arazi işçisi olarak belirtilmesi ve L.D. isimli işçinin en düşük kıdeme sahip işçi olduğunun anlaşılması sebebiyle söz konusu işçinin ücreti esas alınarak yapılan hesaplama doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
6. Ancak davacının işe girdiği tarihte yürürlükte bulunan 13.08.2013 imza tarihli ve 01.04.2013-31.03.2015 yürürlük süreli ... ... Sendikası ile davalı Üniversite arasında yapılan toplu ... sözleşmesinin 18 inci maddesinde emsal işçi aynı görevde hâlen çalışmakta olan kıdemi en az işçi olarak belirtilmiş olup emsal işçinin aynı Fakülte bünyesinde çalışması şartı aranmamıştır. Buna göre emsal alınan işçiye ilişkin iki kriter bulunmakta olup bunlar; davacı ile hâlen aynı görevi yapan ve bu görevde kıdemi en az işçi olması hâlleridir. Dairemizin 12.05.2022 tarihli bozma ilâmındaki, işçilerin emsal eğitim durumunun, kıdem süresinin emsal işçi tespitinde dikkate alınmasına ilişkin gerekçesi de bu anlamda maddi hataya dayalıdır.
7. İşveren tarafından düzenlenen bordro listelerinde davacı dâhil tüm işçiler arazi işçisi olarak belirtilmiş ise de davacının ... sözleşmesinde açıkça hayvan bakıcısı olduğu, emsal olarak kabul edilen L.D. isimli işçinin ... sözleşmesinde de açıkça arazi işçisi olduğu ifade edilmiştir. Nitekim davalı işverence sunulan davalı Üniversite Veterinerlik Fakültesi sekreteri olan D.K'nın kaşe ve imzasını içerir 8 kişilik kadro, ünvan ve tahsil durumuna ilişkin listede de "arazi işçisi", "tarım işçisi", "hayvan bakıcısı" kadro ve ünvanlarının ayrı ayrı belirtildiği anlaşılmaktadır. Buna göre arazi işçisi olan L.D. isimli işçinin hayvan bakıcısı olarak istihdam edilen davacı işçi bakımından emsal kabul edilmesi mümkün değildir.
8. Dolayısıyla Bölge Adliye Mahkemesince davacının işe girdiği tarih itibarıyla davalı Üniversite bünyesinde hayvan bakıcısı olarak çalışan ve kıdemi en az işçinin bulunup bulunmadığı araştırılmalı; varsa ücret bordrolarının gönderilmesi istenerek sonuca göre yeniden değerlendirme yapılmalıdır. Aksi hâlde, her ne kadar davalı Üniversite tarafından emsal olduğu kabul edilen Ziraat Fakültesinde tarım işçisi olarak çalışan Ü.Ö'nün de davacı ile aynı işi yapmaması sebebiyle emsal olmadığı düşünülebilir ise de 6100 sayılı Kanun'un 190 ıncı maddesinin birinci fıkrasına göre ispat yükü davacı tarafta olduğundan ve davacı tarafça iddia ispatlanmış kabul edilemeyeceğinden davanın bu gerekçe ile reddine karar verilmelidir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.