"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2225 E., 2023/1989 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 24. ... Mahkemesi
SAYISI : 2016/520 E., 2021/227 K.
MAHKEMESİ : ... 12. ... Mahkemesi
SAYISI : 2017/359 E., 2017/364 K.
BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ : ... 17. ... Mahkemesi
SAYISI : 2017/622 E., 2017/510 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalılar vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 20.02.2024 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalılar vekili Avukat ... ile davacı vekili Avukat ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dava dilekçesinde; davacının davalı Şirketlerden ... Rafineri AŞ'de 08.10.2014 tarihinde başkan danışmanı olarak çalışmaya başladığını, akabinde 05.03.2015 tarihinde genel müdür olarak çalışmaya devam ettiğini, genel müdürlük görevinde iken 09.10.2015 tarihinde davalı işverenin ... Turkey AŞ nezdinde proje uygulamaları direktörlüğüne geçmesi üzerine pozisyonun değiştirildiğini, taraflar arasındaki sözleşme uyarınca davacının başarılı olması ve davalı Şirketler nezdinde istenilen hedeflere ulaşılması hâlinde her yıl için 150.000,000 USD kadar prim ve ayrıca ek ... ödeneceğinin kararlaştırıldığını, bu aşamada davacının davalı Şirketlerde 2014/Ekim-2015/Aralık döneminde yapmış olduğu işler ve elde ettiği başarıların büyük önem arz ettiğini, davacının ... sözleşmesinin 7.3 maddesinde yer alan “başarı kriterleri uyarınca yıllık 150.000 USD’ye kadar performans primi verilecektir” hükmü uyarınca başarılı olması hâlinde kendisine yıllık 150.000,00 USD kadar prim ödemesi yapılacağının belirtildiğini, davacının davalı Şirketlere sağladığı fayda ve başarıların sonunda sözleşmesinin 7.3 maddesinde belirtilen prime hak kazandığının açıkça ortada olduğunu, davacının ... sözleşmesinin 7.4 maddesinde yer alan “7.3’teki performans primine ek olarak yıllık olarak belirlenecek olan önemli hedeflerde başarıya ulaşılması halinde ek ... verilecektir.” hükmü uyarınca davalı Şirketlerce belirlenen hedeflere uygun olarak hareket edilmesi ve başarıya ulaşılması hâlinde davacıya başarı primine ek olarak ek ... verileceğinin düzenlendiğini, davacının Şirkete katkılarının ve başarılarının ortada olduğunu, diğer çalışanlara ek primler verilmesinin bu başarının en önemli göstergesi olduğunu, bu nedenle de davacının sözleşmesinden ... ek ... alacağının bulunduğunu, ... Rafineri AŞ diğer işverenin alt grup şirketlerinden biri olduğu ve davalıların birbirine bağlı şirketler olması dolayısıyla davalı Şirketlerin davanın mali sonuçları bakımından müştereken ve müteselsilen sorumlu olduklarını ileri sürerek prim alacağının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen ... 12. ... Mahkemesinin 2017/359 Esas ... dosyasındaki dava dilekçesinde; asıl dava dilekçesindeki beyanlarını tekrarla davacının 2016 yılındaki çalışmaları bakımından sözleşmenin 7.3 maddesi başarı/prim alacağından brüt 1.000,00 USD, sözleşmenin 7.4 maddesi ek .../prim alacağından brüt 1.000,00 USD, işyeri uygulaması uyarınca ek .../prim alacağından brüt 500,00 USD olmak üzere toplam 2.500,00 USD’nin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
3. Davacı vekili birleşen ... 17. ... Mahkemesinin 2017/622 Esas ... dosyasındaki dava dilekçesinde; asıl dava dilekçesindeki beyanlarını tekrarla davalı Şirketlerin davacıya eşit davranma borcuna aykırı davranması nedeniyle 4 aya kadar ücretinin davalı Şirketlerden müştereken ve müteselsilen tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalılar vekili asıl davaya cevap dilekçesinde; davalı Şirket ... Rafineri AŞ ile davacı arasında bir ... sözleşmesi imzalandığını, imzalanan ... sözleşmesi uyarınca davacının davalı Şirket nezdinde başkan danışmanı pozisyonunda işe başlayacağının, davacının 01.01.2015 tarihi itibarıyla davalı Şirkette genel müdür olarak atanacağının, aylık net 34.000,00 USD karşılığında çalışacağının, başarı kriterlerini yerine getirdiğinde 150.000,00 USD'ye kadar performans primi alabileceğinin, performans primine ek olarak yıllık olarak belirlenecek olan önemli hedeflerde başarıya ulaşması hâlinde ek bonusa hak kazanabileceğinin belirlendiğini, davacının kendisinden beklenen performansı sergileyememesi nedeniyle çalışma koşulları değiştirilmeksizin pozisyon değişiklikleri yapıldığını ve davacıdan beklenen verimin alınmaya çalışıldığını, davacının davalı Şirketlerden ... Rafineri’de başkan danışmanı olarak 08.10.2014 tarihinde işe başladığını, 01.03.2015 tarihinde davalı ...’ye genel müdür olarak atandığını, 01.10.2015 tarihinde davalı Şirketlerden ... ...’ye proje uygulama direktörü olarak atandığını, 01.....2016 tarihinde ... ...’ye danışman olarak atandığını, davacının belirtilen pozisyonlarda kendisinden beklenen performansı gösteremediğini ve performansı ile müvekkili Şirketleri tatmin edemediğini, davacının pozisyonunun ....09.2016 tarihinde alınan işletmesel kararla kapatılmak durumunda kalındığını ve davalı şirketler dâhilinde niteliklerine uygun bir pozisyon bulunmadığı için ... sözleşmesinin feshi zaruretinin doğduğunu, davacının çalıştığı dönemde davalı Şirket ... ...’nin hisselerinin %13 oranındaki hissesinin dünyanın önde gelen yatırım bankası tarafından devralınmasını kendi başarısı olarak addetmesinin abesle iştigal olduğunu, davacının ... sözleşmesinin 7.3 ve 7.4 maddeleri ile işyeri uygulaması iddiasıyla 08.10.2014-31.12.2015 dönemi için prim talep edebilmesinin mümkün olmadığını, davacının ... Turkey ile imzaladığı bir ... sözleşmesi bulunmadığından davadaki talepleri yönünden bir taahhüdü bulunmayan davalı ...’ye husumet yöneltilemeyeceğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalılar vekili birleşen ... 12. ... Mahkemesindeki 2017/359 Esas ... dosyasındaki cevap dilekçesinde; davalı Şirket tarafından yıllık ve aylık periyotlarda öngörülen hedeflerde başarıya ulaşamayan davacının performans primi ve ek prim ödemesi taleplerinin reddinin gerektiğini, davacının talep konusunu oluşturan Ocak 2016-Ekim 2016 döneminde davalı Şirketler bünyesinde hiçbir çalışana performans primi ve ek prim ödemesi yapılmadığını, davacının davalı Şirketin bir bütün olarak elde ettiği ve medyaya yansıyan bir takım başarılarını kendi başarısıymış gibi göstermesinin abesle iştigal olduğunu, davalı Şirkette üst ... yönetici pozisyonunda çalışan son olarak genel müdür danışmanı sıfatıyla işin bütününü sevk ve idare eden, genel müdür olarak çalıştığı dönemde imza yetkisi dahi verilen davacının işveren vekili olduğu göz önüne alındığında Yargıtay içtihatları uyarınca öngörülen performans kriterleri kapsamında değerlendirilmesinin kabul edilemeyeceğini, davalı Şirketlerce belirlenen performans kriterlerine göre davacının prim alacağı talebine ilişkin Ocak-Ekim 2016 arası dönemde sorumluluğunda bulunan Power projesinin gecikme nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandığını, bu projedeki hedeflerin tutturulamadığını, davacının iddialarının aksine davalı Şirketler nezdindeki prim ödemelerinin işyeri uygulaması olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalılar vekili birleşen ... 17. ... Mahkemesindeki 2017/622 esas ... dosyasındaki cevap dilekçesinde; davacının ayrımcılık tazminatı talebinin şartları oluşmadığından reddinin gerektiğini, davacının dava dilekçesinde 2014 Ekim-2015 Aralık döneminde yapmış olduğu işler ile elde ettiği başarıları sıralamış olsa da bu iddiaların gerçeği yansıtmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının sözleşmede belirtilen performans primine hak kazandığı, 2014 ve 2016 yılları için kıstevyelm, 2015 yılı için tam prim hesaplandığını, dava dilekçesinde davanın belirsiz alacak davası olduğu belirtilerek kısmi miktarlar istenmiş ve ıslah/talep artırım dilekçesi ile miktarlar artırılmış olmakla, davanın kısmi eda külli tespit davası niteliğinde olduğu, bu nedenle faiz başlangıcında dava tarihinin esas alındığını, davacı tarafından davalı işverenin farklı davranılmasını gösteren bir delil dosyaya sunmadığını, dosya içeriğine göre davalı işverenin ayrımcılık yasağını ihlal ettiğinin kanıtlanmadığı gerekçesi ile asıl ve birleşen ... 12. ... Mahkemesinin 2017/359 Esas ... dava bakımından davanın kısmen kabulüne, birleşen ... 17. ... Mahkemesinin 2017/622 Esas ... dava bakımından davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davalı Şirketler tarafından belirlenen hedeflere ulaşıldığını, şirket kayıt ve defterleri üzerinde yapılan inceleme sonucu dosya kapsamında alınan bilirkişi raporunda da şirketin kar hedeflerine ulaştığını, davacının çalışmaya başladığı dönemde kâr elde etmeye başladığı ve tanık beyanlarında da işçilere prim ödemesinin yapıldığının mütalaa edildiğini, davacının davalı Şirketlerde çalışmış olduğu sürece boyunca tüm bilgi birikimini ve emeğini işine verdiğini ve davalı Şirketlerin daha da büyümesinde önemli bir rol oynadığını, davalı Şirketler tarafından emsal çalışanlara ... sözleşmelerinde prime ilişkin bir düzenleme olmadığı hâlde ek .../primleri ödenmesine rağmen davacıya herhangi bir ödeme yapılmadığını, davacının ... sözleşmesinin 7.4 maddesinde düzenlenmiş olan ek .../prim alacağına hak kazandığını, talep edilen ücret bordrolarının davalı Şirketler tarafından kendilerine teslim edilmediğini ve muavin kayıtlarının da denetime elverişli şekilde kendilerine ulaştırılmadığının belirtildiğini, davalı Şirketlerin Mahkeme tarafından verilen kesin süreye rağmen istenilen bilgi ve belgeleri sunmadığını, Mahkeme tarafından 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 220 nci maddesi uyarınca tesis edilen karar kapsamında ... sözleşmesinde bulunmamasına rağmen emsal işçilere 6 ücret ödendiği kabul edilmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken ispatlanamayan davanın reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, işyeri uygulaması nedeniyle de ek prim alacağının bulunduğunu, davalı Şirketler tarafından çalışanlara prim ödenmesine rağmen, davacıya prim ödenmemesinin açıkça eşitlik ilkesine aykırılık teşkil ettiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde; performans/başarı primine hak kazanabilmek için gerekli kriterler oluşmadığını, davacının çalışmış olduğu hiçbir dönem için prim ücretine hak kazanamadığını, davacının hedeflerini yerine getiremediğinden ... sözleşmesinde belirtilen prim ve ek prime hak kazanamadığını, davacının 2014 ve 2015 yılları için prime hak kazandığı iddiasının asılsız olduğunu, davacının talep konusunu oluşturan Ocak 2016-Ekim 2016 döneminde davalı şirketler bünyesinde hiçbir çalışana prim ücreti ödemesi yapılmamış olup davacının bu dönem için de prime hak kazanmadığını, davacının davalı Şirket hedefini yerine getiremediğini, davacının hiçbir dönemde ... hedeflerini yerine getiremediğini, davacının iddialarını ispatlayamadığını, faiz başlangıç tarihlerinin hatalı olarak belirlendiğini, indirim yapılmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava dosyasında; taraflar arasında yapılan ... sözleşmesinin 7.3 üncü maddesinde performans priminin ödeneceği belirtildiği, davacının performans düşüklüğünün ve bu durumun devamlılık arz ettiğinin belgelenemediği, ... sözleşmesinde belirtilen performans primine hak kazandığı, ... sözleşmenin 7.4 üncü maddesinde yıllık olarak belirlenecek olan önemli hedeflerde başarıya ulaşması halinde ek ... verileceğinin düzenlendiği, davacının başarı pirimi hak ettiğine dair dosya kapsamında herhangi bir delilin olmadığı, bu talebin reddinin dosya kapsamına uygun olduğu, davacı tarafından davalı işyerinde eşit davranma borcuna aykırı hareket edildiğine yönelik iddia da bulunmuş ise de davacının iddiasını somut şekilde ispatlanamadığı, Mahkemece eşit işlem borcuna aykırılık tazminatının reddine yönelik kurulan hükümde isabetsizlik bulunmadığı, İlk Derece Mahkemesince belirlenen faiz başlangıç tarihlerinde hata olmadığı, talep edilen alacak prim alacağı olduğundan indirim uygulanmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; davacının prim alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı ve alacağa uygulanan başlangıç tarihi noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un 107 nci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 ... ... Kanunu'nun 32 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, İlk Derece Mahkemesince asıl dava ve birleşen ... 12. ... Mahkemesinin 2017/359 Esas ... davanın kısmen kabulüne karar verilerek hüküm altına alınan alacağa asıl dava tarihinden itibaren faize hükmedilmiştir. Davacı tarafça asıl davanın ve ... 12. ... Mahkemesinin 2017/359 Esasına kayıtlı birleşen davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığı sabittir. Ancak birleşen dava dilekçesinde davacının 2016 yılı için prim alacağının talep edildiği ve bu miktarın da talep artırım dilekçesi ile artırıldığı anlaşılmaktadır. Buna göre birleşen dava bakımından, 2016 yılı için hesaplanan prim alacağına birleşen dava tarihinden itibaren faiz uygulanması gerekli iken hüküm altına alınan tüm alacak bakımından asıl dava tarihinden faize hükmedilmesi hatalı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacının tüm, davalıların diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davalı tarafın temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (2) numaralı bendinde yazılı "2) 293.835,61 USD NET 7.3 maddesindeki performans prim alacağının dava tarihinden (22.11.2016) itibaren" ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine; "2) net 171.366,86 USD 7.3 maddesindeki performans prim alacağının asıl dava tarihinden (22.11.2016) itibaren, net 122.465,75 USD 7.3 maddesindeki performans prim alacağının birleşen dava tarihinden (18.07.2017) itibaren" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılar yararına takdir edilmen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalılara iadesine,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davacı tarafa yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.