"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2595 E., 2023/2750 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 19. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/260 E., 2023/268 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince kaldırma kararı sonrasında yapılan yargılama sonunda, davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddi ile incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait Umman'daki işyerinde 15.09.2014-21.....2016 tarihleri arasında ... makinası tamir ustası olarak net 2.250,00 USD ücretle çalıştığını, işyerinde ....30-17.30 ile 18.30-05.30 saatleri arasında iki vardiya hâlinde çalışma yapıldığını ancak müvekkilinin gündüz vardiyasında 19.30-20.00'ye kadar, gece vardiyasında ise 07.30-08.00'e kadar çalışmaya devam ederek fazla çalışma yaptığını, davacının her gün aynı şekilde çalıştığını, dinî bayramların ilk günü haricinde tüm diğer ... ... ve genel tatillerde çalıştığını, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ... ... ve genel tatil ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle ... sözleşmesini feshettiğini belirterek kıdem tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili ile ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... SPA vekili cevap dilekçesinde; davalı Şirket ile diğer davalı arasında herhangi bir sözleşme ilişkisinin bulunmadığını, müvekkilinin merkezinin İtalya'da olduğunu, ... şube aracılığıyla Umman'da herhangi bir faaliyette bulunmadığını, davacının da kendi bünyesinde çalışmadığını, zamanaşımı def'ilerinin bulunduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... İnşaat San ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının, müvekkilinin ...-... ... ortağı olarak faaliyet gösterdiği Umman Sultanlığı'ndaki işyerinde ....09.2014 tarihinde çalışmaya başladığını, işin inşaat işi olduğunu, davacı ile Umman'daki Ortak Girişime ait işyeri için anlaşma yapıldığını ve mutad işyerinin Umman'da olduğunu, taraflar arasındaki sözleşme uyarınca Umman Sultanlığı kanunlarının geçerli olduğunu ve Umman Sultanlığı mahkemelerinin yetkili olduğunu, davacının istifa ederek ... sözleşmesini sona erdirdiğini, davacı tarafından ... sözleşmesinin feshi üzerine davacının tüm alacaklarına istinaden 549.667,00 OMR (Umman riyali) ücret, 355.990,00 Umman riyali yıllık izin ücreti, 166.330,00 Umman riyali fazla çalışma ücreti, 863.989,00 Umman riyali kıdem tazminatı ödendiğini, 2.250,00 USD ücretin 1.617,00 USD'lik kısmının temel aylık ücret, kalan 633,00 USD'nin ise pazar, pazartesi, salı, çarşamba ve perşembe günleri günde 1 saat ve cumartesi günü için ayrıca 10 saatlik fazla çalışmayı kapsadığını, bu 10 saatin dışında bir fazla çalışma yapılması hâlinde ise puantajlarda belirtilerek davacıya gerekli ödemelerin yapıldığını, Umman'ın yazın çok sıcak olması nedeniyle mayıs-ekim ayları arasında 12.00-15.00 saatleri arasında tatil yapıldığını, ayrıca ... aylarında günlük 6 saat çalışma yapıldığını, sözleşmeye uygun olarak hafta tatillerinin kullandırıldığını, çalıştığı hafta tatillerinin de ödendiğini, ... ... ve genel tatil günlerinde çalışmayıp izin kullandığını ve zamanaşımı def'inde bulunduklarını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Umman Sultanlığı ... Kanunu'nda zamanaşımı süresinin 1 yıl olarak düzenlendiği, dava tarihi itibarıyla talep edilen tüm alacakların zamanaşımına uğradığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; Mahkeme kararının mevzuata ve yargı kararlarına aykırı olduğunu, buna bağlı olarak zamanaşımı süresinin tazminatlarda 10 yıl, ücret alacaklarında 5 yıl olarak kabul edilmesi gerektiğini, ilke kararı ile zamanaşımı süresinin kısaltılamayacağını, uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanmasının gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ... sözleşmesinin 21.....2016 tarihinde feshedildiği ve eldeki davanın ise 22.12.2017 tarihinde açıldığı, davalılar tarafından süresinde ve usulüne uygun olarak davaya karşı zamanaşımı def'inde bulunulduğu, taraflar arasındaki uyuşmazlığa uygulanması gereken Umman Sultanlığı ... Kanunu’nun 7 nci maddesinde belirtilen 1 yıllık zamanaşımı süresi geçtikten sonra davanın açıldığı, talep edilen alacakların tamamının dava tarihi itibarıyla zamanaşımına uğradığı, İlk Derece Mahkemesince bu hususlar gözetilerek zamanaşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesinde bir hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... sözleşmesine uygulanacak hukuk, davanın zamanaşımı süresinde açılıp açılmadığı ve davalılar lehine hükmedilen vekâlet ücreti noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 5718 ... Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 ... Kanun) 24 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
(3) Hukuk seçimi taraflarca her zaman yapılabilir veya değiştirilebilir. Sözleşmenin kurulmasından sonraki hukuk seçimi, üçüncü kişilerin hakları saklı kalmak kaydıyla, geriye etkili olarak geçerlidir.
..."
3. 5718 ... Kanun'un 27 nci maddesi şöyledir:
" (1) ... sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tâbidir.
(2) Tarafların hukuk seçimi yapmamış olmaları hâlinde ... sözleşmesine, işçinin işini mutad olarak yaptığı işyeri hukuku uygulanır. İşçinin işini geçici olarak başka bir ülkede yapması hâlinde, bu işyeri mutad işyeri sayılmaz.
(3) İşçinin işini belirli bir ülkede mutad olarak yapmayıp devamlı olarak birden fazla ülkede yapması hâlinde ... sözleşmesi, işverenin esas işyerinin bulunduğu ülke hukukuna tâbidir.
(4) Ancak hâlin bütün şartlarına göre ... sözleşmesiyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması hâlinde sözleşmeye ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri yerine bu hukuk uygulanabilir."
4. 5718 ... Kanun'un 2, 5, 8, 24, 40 ve 44 üncü maddeleri.
5. Umman Sultanlığı ... Kanunu'nun 7 nci maddesi şöyledir:
"Çalışanın işbu kanunda öngörülen haklardan herhangi birine ilişkin talepte bulunma ..., söz konusu ... kazandığı tarihten itibaren bir sene sonra zaman aşımına uğrayacaktır. İşbu kanunun uygulanmasından önce ortaya çıkan diğer hak talepleri ile ilgili olarak, bu bir yıllık süre işbu Kanunun hükümlerinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hesaplanacaktır."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıda yer alan paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta davacı işçinin, davalılar nezdinde yurt dışında bulunan şantiyelerinde çalıştığı hususunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmamaktadır. Dosya içeriğine göre uyuşmazlığa, çalışılan ülke ... mevzuatının uygulanması gerektiği yönünde itiraz bulunduğu görülmektedir.
3. Kararın İlgili Hukuk bölümünün (2) numaralı paragrafında yer verilen 5718 ... Kanun'un 24 üncü maddesinin üçüncü fıkrası Dairemizce, davanın esasına girilinceye kadar tarafların hukuk seçimi yapmasının ya da değiştirmesinin mümkün olduğu şeklinde değerlendirilmiştir. Davanın esasına girilinceye kadar ifadesinden anlaşılması gereken ise cevap dilekçesinde bu konuda bir itiraz ileri sürülmemiş ya da en geç ön inceleme aşamasında uygulanacak hukuk konusunda anlaşılmış olmasıdır.
4. Diğer taraftan yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklarda, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukukun tespiti bakımından yeni esaslar belirlenerek yabancı hukukun uygulanması yönünde içtihat değişikliğine gidilmiştir. Gerek Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin gerekse Dairemizin önceki uygulamasına güvenilerek açılan davaların bir kısmında, benimsenen yeni görüş doğrultusunda yabancı hukukun uygulanması, davacı taraf aleyhine bazı olumsuz sonuçların ortaya çıkmasına sebebiyet verebilmektedir. Bu sebeple Dairenin önceki uygulamasına güvenilerek açılan davalarda, Mahkemece görüş değişikliğine bağlı olarak yabancı hukukun uygulanması sonucunda davanın reddine karar verilmesi hâlinde, davacı aleyhine vekâlet ücreti ile yargılama giderine hükmedilmesinin hakkaniyetli olmayacağı ve adaletsizliğe yol açacağı sonucuna varılmıştır.
5. Somut uyuşmazlıkta Mahkemece davanın Umman Sultanlığı ... Kanunu'nun ilgili hükmü uyarınca zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmesi isabetli ise de dava tarihinin 22.12.2017 olması ve davanın yabancı hukukun uygulanması sonucunda reddedilmiş olması karşısında, Dairenin önceki uygulamasına güvenerek dava açan davacı aleyhine vekâlet ücreti ve yargılama giderine hükmedilmesi hakkaniyete aykırıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davacı vekilinin temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (6) numaralı bendinde yer alan "Davalılar kendilerini vekille temsil ettirdiklerinden yürürlükte bulunan ...Ü.T.' ne göre hesaplanıp taktir olunan olunan 33.682,73 TL vekalet ücretinin davacıdan alınıp, davalılar ... SPA şirketi ve davalı ... İnşaat şirketine verilmesine," ibaresinin hükümden tamamen çıkartılarak yerine, "Davalılar yararına vekâlet ücretine hükmedilmesine yer olmadığına," ibaresinin yazılması,
Hüküm fıkrasının (4) numaralı bendinde yer alan "Davalı ... SPA şirketi tarafından yapılan 290,75 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak bu davalıya verilmesine," ve (5) numaralı bendinde yer alan "Davalı ... İnşaat şirketi tarafından yapılan 457,50 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak bu davalıya verilmesine," ibarelerinin hükümden tamamen çıkartılarak yerlerine sırasıyla "4-Davalı ... SPA Şirketi tarafından yapılan 290,75 TL yargılama giderinin kendi üzerine bırakılmasına," ve "5- Davalı ... İnşaat Sanayi ve Tic. AŞ tarafından yapılan 457,50 TL yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına," ibarelerinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde davacı tarafa iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.