"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/259 E., 2023/275 K.
DAVA TARİHİ : 23.08.2016
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davalı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 21.11.2023 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili Avukat Büşra Ulupınar Tunçay ile davalı vekili Avukat ... İstemi ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 04.05.2013- 21.04.2016 tarihleri arasında davalı Şirketin ...’de bulunan şantiyesinde ... bakımı ve jeneratör elektrik arızaları bakım ustası olarak en son 2.500,00 USD ücret ile çalıştığını, ücretin 200,00 USD'sinin şantiyede avans olarak verilip kalan kısmının ise yurt dışında bulunan bir hesaba yatırıldığını, haftanın tüm günlerinde 07.00-21.00 saatleri arasında çalıştığını, sadece kurban bayramlarında 1 gün, ramazan bayramlarında 1 gün, yılbaşında da bir gün izin kullandığını, 21.04.2016 tarihinde nedensiz ve bildirimsiz olarak ... sözleşmesine son verildiğini, davalı Şirketin ... sözleşmesi feshedilen işçilere pasaportlarını vermemek, uçak biletlerini almamak, içeride kalan ücretlerini ödememek gibi tehditlerde bulunarak ibraname, istifa, feragat gibi belge imza ettirdiğini, bu evrakı kabul etmediklerini belirterek kıdem ve ihbar tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili ile ... bayram ve genel tatil alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının 03.05.2013-21.04.2016 tarihleri arasında çalıştığını, üç yıllık çalışma süresi içinde işyerine düzensiz saatlerde gelip gittiğini, alkollü araç kullandığını, uyarılmasına rağmen ... kurallarına ve ahlâka aykırı tutumlarının devam ettiğini, ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, 20.04.2016 tarihinde davacının huzurunda ... sözleşmesinin feshi ihbarı ile son hesap mutabakatının imzalandığını, davacının ... sözleşmesi süresi boyunca yapmış olduğu hafta tatil çalışması ve fazla çalışmasının puantaj hesaplamasında görüldüğünü ve tahakkukları yapılarak davacıya ödemesinin yapıldığını, davacının ücretinin banka kanalıyla ödendiğini, en son ücretin 9.200,00 ... Emirliği Dinarı (2.500,00 USD) olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 02.07.2019 tarihli ve 2016/480 Esas, 2019/275 Karar sayılı kararı ile; davacının çalışma süresi içinde işyerine alkollü geldiğinin tespitine ilişkin tutulmuş tutanak bulunmadığı, bu hususun ispatlanamadığı, davalı tarafından feshin haklı nedenle yapıldığının ispatlanamadığı, kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin haklı olduğu, davacıya yasal haklarının ödendiğinin işverence kanıtlanamadığı, davacının hafta tatili günlerinde çalıştığını kanıtlayamadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesinin 01.02.2022 tarihli ve 2019/2327 Esas, 2022/64 Karar sayılı kararı ile; davacının daha önce sarhoş olarak işyerine geldiğine ilişkin tutanak tutulduğuna veya işlem yapıldığına dair belge sunulmadığı, dosyaya sunulan 21.04.2016 tarihli tutanak ve ses kaydının fesih işlemlerinin yapıldığı güne ilişkin olduğu, bu durumda, işyerine sarhoş gelmek koşulunun sağlandığının davalı tarafça kanıtlanamadığı ve feshin haklı nedene dayanmadığı, dosyaya sunulan mesai kartlarının imzasız olması dikkate alındığında, müşterek tanık beyanlarına göre hükme esas alınan bilirkişi raporundaki fazla çalışma ücreti hesaplamasının dosya içeriğine uygun olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 21.....2022 tarihli ve 2022/5186 Esas, 2022/8074 Karar sayılı ilâmı ile; taraflar arasında hukuk seçimi anlaşması bulunduğu, uyuşmazlık ve talepler bakımından ... hukukunun uygulanması gerektiği, buna göre gerekirse ... hukukunda uzman bir bilirkişiden de rapor alınmak suretiyle dava konusu uyuşmazlık bakımından değerlendirme yapılması ve dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği gerekçesi ile ... Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda Birleşik ... Emirlikleri ... Kanunu'na göre düzenlenen bilirkişi ek raporunun birinci seçeneğinin hükme esas alındığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davacının ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, davacının işe alkollü geldiği hususunun dosya kapsamındaki deliller ile ispatlandığını, davacı tanıklarının davacı ile menfaat birliği içinde olduğunu, bu nedenle beyanlarına itibar edilemeyeceğini, davacının yurda giriş çıkış kayıtlarının celbi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; uygulanan Birleşik ... Emirlikleri mevzuatına göre karar verilip verilmediği ve usuli kazanılmış hakkın ihlal edilip edilmediği noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 2, 5, 27, 40 ve 44 üncü maddeleri.
3. Birleşik ... Emirlikleri ... Kanunu'nun 132 nci maddesi; "Sürekli hizmette bir yıl veya daha fazla çalışmış olan işçi, hizmetinin sona ermesiyle birlikte kıdem tazminatına hak kazanır. Ücretsiz izin günleri hizmet süresi hesabına katılmaz ve kıdem tazminatı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
1-Hizmetin ilk beş yılının her biri için yirmi birer günlük ücret.
2-Toplam iki yıllık ücreti geçmemek şartı ile her ek yıl için otuz günlük ücret." şeklinde düzenlenmiştir.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Vermiş olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse kanuni şekilde uymuş olan mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Mahkeme uyma kararını kaldırarak direnme kararı veremeyeceği gibi hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalan bölümleri hakkında da yeni bir karar veremez. Bozmaya uyulmakla bozma lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak doğmuş olur. Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usuli kazanılmış hakları oluşturup korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur.
3. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince uyulmasına karar verilen bozma ilâmında belirtildiği üzere davacı ile davalı işveren arasında imzalanan yurt dışı ... sözleşmesinin 16 ncı maddesi ile tarafların bir hukuk seçimi anlaşması yaptıkları ve sözleşme şartlarının ... hukukuna tâbi olacağını kararlaştırdıkları görülmektedir. Bozma sonrası hükme esas alınan bilirkişi raporunda Birleşik ... Emirlikleri ... Kanunu'na göre alacaklar hesaplanmıştır. Ancak hükme esas alınan bilirkişi raporunda belirlenen kıdem tazminatı tutarının bozma öncesinde belirlenen miktarlardan yüksek olduğu, bu durumun uyulmasına karar verilen bozma ilâmı ile davalı taraf lehine oluşan usuli kazanılmış hakkı ihlal ettiği anlaşılmaktadır.
4. Kabule göre de kıdem tazminatı bakımından Birleşik ... Emirlikleri ... Kanunu'nun 132 nci maddesinde hizmet süresinin ilk beş yılının her biri bakımından yirmi bir günlük ücret üzerinden hesaplama yapılması gerektiği belirtilmiş olup davacının hizmet süresi 2 yıl 11 ay 17 gün olmasına rağmen mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının tüm hizmet süresi bakımından otuz günlük ücreti üzerinden kıdem tazminatının hesaplanması hatalıdır.
5. Fazla çalışma alacağı bakımından bozma sonrası hüküm altına alınan fazla çalışma alacağı tutarının bozma öncesinde hüküm altına alınan miktardan yüksek olduğu, bu durumun da uyulmasına karar verilen bozma ilâmı ile davalı taraf lehine oluşan usuli kazanılmış hakkı ihlal ettiği anlaşılmaktadır.
6. İhbar tazminatı bakımından İlk Derece Mahkemesince bilirkişi ek raporunun birinci seçeneği hükme esas alındığı belirtilerek hüküm altına alınmış ise de; hükme esas alınan ek raporun birinci seçeneğinde ihbar tazminatı 2.500,00 USD olarak hesaplanmıştır. Mahkemece ihbar tazminatının 3.921,83 USD olarak hüküm altına alınması da gerekçe ve hüküm arasında çelişki oluşturduğundan hatalıdır.
7. ... bayram ve genel tatil alacağı bakımından ise İlk Derece Mahkemesince bozma öncesinde bu talebin reddine karar verildiği, davalı tarafın temyizi üzerine verilen bozma kararı sonrasında ise bu talebin hüküm altına alındığı, bu durumunun da davalı yararına usuli kazanılmış hakkı ihlal ettiği ve kararın bu yönden de hatalı olduğu anlaşılmaktadır.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı yararına takdir edilen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
21.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.