"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1549 E., 2022/2214 K.
DAVA TARİHİ : 10.....2019
İHBAR OLUNAN : Fonet Bilgi Teknolojileri AŞ vekili Avukat ...
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/190 E., 2022/60 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 16.07.2020 tarihli ve 2019/163 Esas, 2020/175 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 22.04.2021 tarihli ve 2020/1329 Esas, 2021/694 Karar sayılı kararı ile uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış ve değerlendirilmemiş olması gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Gönderme kararı sonrasında İlk Derece Mahkemesi tarafından yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işverene bağlı hastanede alt işverenler bünyesinde bilgi yönetim elemanı olarak çalıştığını, davacının ...-Büro ... Sendikası üyesi olduğunu, Yüksek Hakem Kurulu Başkanlığının 14.05.2018 tarihli ve 2018/403 Esas, 2018/1120 Karar sayılı kararı uyarınca işyerinde 01.02.2018-25.03.2019 tarihleri arasında toplu ... sözleşmesinin yürürlüğe konulduğunu; ancak müvekkili davacının 01.02.2018-25.03.2019 tarihleri arasında toplu ... sözleşmesi hükümlerinden kaynaklanan çocuk parası, yakacak yardımı, dinî bayram yardımı, ikramiye, ücret zammı, ... bayram ve genel tatil ücreti, fazla çalışma ücreti farkı alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarının bankalarca uygulanan en yüksek mevduat faizi ile birlikte davalı asıl işverenden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; alacak kalemlerinin zamanaşımına uğradığını, davacının İdare personeli olmadığını, ihale yüklenicisi Şirket nezdinde çalıştığını, İdare ile işçiler arasında sözleşme bulunmadığını, İdarenin işçi belirlenmesi ve işe alınması, işten çıkarılmasında yetkisinin bulunmadığını, İdarenin denetleme sorumluluğunun olduğunu belirterek husumet itirazında bulunduklarını, işçinin özlük haklarından yüklenici Şirketin sorumlu olduğunu, davacıya tüm hak ve alacaklarının eksiksiz bir şekilde ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının talep dönemi olan 01.02.2018 tarihinden itibaren ve dava tarihi itibarıyla da hâlen dava dışı Fonet Bilgi Teknolojileri AŞ bünyesinde çalıştığı, davacının dava tarihi itibarıyla sürekli işçi kadrosuna geçirilmediği, davalı Kurum ile dava dışı Fonet Bilgi Teknolojileri AŞ arasında 31.01.2018 tarihinde "Destek Personeli Hastane Bilgi Yönetimi Hizmet Alımı" başlıklı hizmet alım sözleşmesi imzalandığı ve davacının işbu sözleşme kapsamında çalıştığı, Yüksek Hakem Kurulunun 18.08.2016 tarihli ve 2016/747 Esas, 2016/952 Karar sayılı kararı ile yürürlüğe konulan toplu ... sözleşmesinin 01.01.2016-31.01.2018 tarihleri arasında; 03.09.2019 tarihli ve 2019/241 Esas, 2019/374 Karar sayılı kararı ile uygulamaya konulan toplu ... sözleşmesinin de 01.01.2019-30.11.2020 tarihleri arasında davalıya ait işyerinde yürürlükte olduğu, davacının talep konusu dönem bakımından her iki toplu ... sözleşmesinden de yararlanması gerektiği, 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin ikinci fıkrasında sona eren toplu ... sözleşmesinin ... sözleşmesine ilişkin hükümlerinin yenisi yürürlüğe girinceye kadar ... sözleşmesi hükmü olarak devam edeceğinin öngörüldüğü, süresi sona eren toplu ... sözleşmesinde yer alan ücret, fazla çalışma ücretleri, prim, ikramiye, yıllık izin ücreti, çalışma süreleri, ödenecek sosyal yardımlara ilişkin düzenlemelerin, ... sözleşmesine ilişkin hükümler olarak yeni bir toplu ... sözleşmesi yürürlüğe girinceye kadar uygulamaya devam ettirilmesi gerektiği; bu sebeple davacının 01.02.2018-01.01.2019 tarihleri arası için 01.01.2016-31.01.2018 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesinin 6356 sayılı Kanun'un 36 ncı maddesinde öngörülen art etki uyarınca, 01.01.2019-25.03.2019 dönemi için ise aynı hüküm ve şartları ihtiva eden 01.01.2019-30.11.2020 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanacağının kabulü ile bilirkişi raporundaki hesaplamalar doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davalı Bakanlığın 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (4734 sayılı Kanun) ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu (4735 sayılı Kanun) çerçevesinde hizmet alımı yaptığını, davanın husumetten reddi gerektiğini, ayrıca Yüksek Hakem Kurulu kararları ile yürürlüğe giren toplu ... sözleşmesi hükümlerinin incelenerek art etki konusunda sınırlayıcı hüküm bulunup bulunmadığının, davacıyı kapsayıp kapsamadığının, sözleşmenin taraflarından birinin Kamu İşveren Sendikası olup olmadığının, sendikanın yetkili olup olmadığının, toplu ... sözleşmesinin hizmet alımı ile ihale edilen işi ve dönemi kapsayıp kapsamadığının incelenmesi gerektiğini, davacının dava dilekçesine bahsi geçen Yüksek Hakem Kurulunun 14.05.2018 tarihli ve 2018/403 Esas, 2018/1120 Karar sayılı kararı ile 01.02.2018-25.03.2019 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesinin ... ili Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği tarafından ihale edilen yüklenicisinin Veta Bilg.ve Yaz. Hizm. San. ve Tic. Ltd. Şti. olduğu ilgisiz bir karar olduğunu, taleple bağlılık ilkesine aykırı hareket edildiğini, hükme esas alınan ücret miktarının yerinde olmadığını, davacıya ait ücret bordrosunda 2017 yılı Aralık ayı brüt ücretinin 2.691,56 TL olduğunu, 2018 yılı Ocak ayı itibarıyla ücretin 2.841,30TL’ye çıkarıldığını, davacının ücretinin 2018 yılı Ocak ayı itibarıyla %4 oranında arttırıldığını, 2019 yılı Ocak ayı itibarıyla ise brüt aylık ücretinin 3.581,76 TL olduğunu, toplu ... sözleşmesinde belirtilen orandan fazlası ile ödendiğini, bilirkişinin referans aldığı ilk değer hatalı olduğundan sonraki hesaplamaların da hatalı olduğunu, dava konusu alacaklara yasal faiz uygulanması gerekirken en yüksek mevduat faizinin uygulanmasının hatalı olduğunu, ... bayram ve genel tatil ücreti için işçilere çalıştıkları her gün için toplam 3 yevmiye ödeneceğinin kararlaştırıldığını ve bu şekilde ödeme yapıldığını, ödenmeyen ... bayram ve genel tatil ücreti alacağının da bulunmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının dava dışı alt işveren işçisi olduğu, davalı nezdinde sürekli işçi kadrosuna geçmediği, davalı Bakanlık ile dava dışı alt işveren arasında yapılan hizmet alım sözleşmesinin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesi olmadığı, davacı işçinin çalıştığı dava dışı alt işverenler arasında 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu, bu sebeple davalı ... Bakanlığının asıl işveren olarak tüm alacaklardan müteselsilen sorumlu olduğu; Mahkemece hükme esas alınan 26.02.2020 tarihli bilirkişi raporda davacının ücretinin usulüne uygun olarak hesaplandığı ve yapılan ödemelerin mahsubu ile talep edilen alacaklardan eksik ödemelerin hüküm altına alındığı, ... bayram ve genel tatil ücreti bakımından davalı tarafça yapılan ödemelerin dikkate alındığı ve hesabında hata bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelere ilaveten temerrüt tarihinin de hatalı belirlendiğini ileri sürerek ve resen dikkate alınacak nedenlerle davanın reddine karar verilmek üzere Bölge Adliye Mahkemesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Bakanlığın, davacının talep konusu 01.02.2018-25.03.2019 dönemini kapsayan toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarından asıl işveren sıfatıyla sorumlu olup olmadığı ve alacakların miktarı hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (2) nci alt bendi ile 4735 sayılı Kanun'un 8 nci maddesi; 6356 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesi, 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası hükmü.
3. 6356 sayılı Kanun'un "Toplu ... sözleşmesinin hükmü" kenar başlıklı 36 ncı maddesi şöyledir:
"(1) Toplu ... sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe ... sözleşmeleri toplu ... sözleşmesine aykırı olamaz. ... sözleşmelerinin toplu ... sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu ... sözleşmesindeki hükümler alır. Toplu ... sözleşmesinde ... sözleşmelerine aykırı hükümlerin bulunması hâlinde ise ... sözleşmesinin işçi yararına olan hükümleri geçerlidir.
(2) Sona eren toplu ... sözleşmesinin ... sözleşmesine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar ... sözleşmesi hükmü olarak devam eder."
4. 7036 sayılı ... Mahkemeleri Kanunu'nun 3 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Toplu ... sözleşmesinin sona ermesinden sonra kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçiler için toplu ... sözleşmesinin ... sözleşmesini ilgilendiren hükümlerinin, yenisi yürürlüğe girene kadar devam edeceğine ilişkin 6356 sayılı Kanun'un 36 ncı maddesindeki kural, toplu ... sözleşmesinin art etkisi olarak ifade edilir. Toplu ... sözleşmesinin art etkisi nedeniyle ... sözleşmesi hükmü olarak sadece akçalı alacaklardan (giyim yardımı, gıda yardımı, yemek yardımı, ikramiye, ilave tediye vs. gibi) yararlanılması mümkündür.
3. Somut uyuşmazlıkta, davacı tarafça 01.02.2018 tarihinden 25.03.2019 tarihine kadar işyerinde yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacakları talep edilmiş olup İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının 01.02.2018-01.01.2019 tarihleri arasındaki alacakları, 01.01.2016-31.01.2018 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesinin 6356 sayılı Kanun'un 36 ncı maddesinde öngörülen art etki uyarınca hesaplanmıştır. Ancak az yukarıda ifade edildiği üzere, davacının toplu ... sözleşmesinin art etkisi nedeniyle ... sözleşmesi hükmü olarak sadece akçalı alacaklardan yararlanması mümkün olup yürürlüğü sona eren toplu ... sözleşmesinin art etkisi kapsamında ücret zammı talep edilemeyeceğinden, art etki dikkate alınarak zamlı ücret hesabı ile zamlı ücrete göre fark alacakların hesaplanıp hüküm altına alınması hatalı olmuştur.
4. İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, talep konusu 01.01.2019-25.03.2019 tarihleri arasındaki dönem bakımından da işçilik alacaklarının, 03.09.2019 tarihinde Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan 01.01.2019-30.01.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi hükümleri dikkate alınarak hesaplandığı görülmektedir. Ancak dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş, sürecin anlaşamama ile sonuçlanması üzerine 17.05.2019 tarihli son tutanak dava dilekçesine eklenerek 10.....2019 tarihinde işbu dava açılmıştır. Arabuluculuk faaliyeti tarafların anlaşamadığına ilişkin düzenlenen son tutanak tarihinden önce muaccel olan alacaklar için gerçekleştirilmiştir. İlgili toplu ... sözleşmesi hükümlerinin Yüksek Hakem Kurulunun 03.09.2019 tarihli kararı ile yürürlüğe girdiği, arabuluculuk başvuru tarihinin ise 02.05.2019 olduğu görülmektedir. Arabuluculuk başvuru tarihi itibarıyla anılan toplu ... sözleşmesi henüz imzalanmadığından, bu sözleşmeden doğacak alacaklar bakımından muacceliyet gerçekleşmemiştir. Açıklanan sebeplerle; davacı vekilinin ıslah dilekçesine esas olan bilirkişi raporunda 01.01.2019-25.03.2019 tarihleri arasındaki döneme ilişkin olarak, 03.09.2019 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre ücret zammı farkı, ücret zammı farkından kaynaklanan işçilik alacakları ile anılan toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan diğer alacakların hesaplanması da ayrıca hatalı olmuştur.
5. Öte yandan İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının 2018 yılı Ocak ayı ücretinin aylık brüt 2.940,84 TL olduğu, 2018 yılı Şubat ayında ise ücretinin 2.841,30 TL'ye düşürüldüğü kabul edilmiştir. Ancak belirtmek gerekir ki davacı ve dava dışı Fonet Bilgi Teknolojileri AŞ arasında düzenlenmiş, davacı imzasını içerir 01.02.2018-31.11.2020 tarihli ... ... sözleşmesinde ücret aylık brüt 2.841,30 TL kararlaştırılmış olmakla, davacının 01.02.2018 tarihi itibarıyla temel ücretinin 2.940,84 TL olarak kabulü de isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.