"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1580 E., 2023/2531 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 45. İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/105 E., 2022/549 K.
BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ :Ankara 45. İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/600 E., 2021/644 K.
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı ... San. Tic. Ltd. Şti (... Madencilik Şirketi) vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirket ile dava dışı ... (... ... Şirketi) arasında ... ... İşletmelerinin Eskişehir'de bulunan maden sahası için 14.02.2011-31.03.2013 tarihleri arasında geçerli olmak üzere asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulduğunu, altın madeninin topraktan çıkarılması ile çıkarılan madenin işlenmesi işlerinin ayrı işler olduğunu ve farklı teknolojik donanım ve uzmanlık istediğini, müvekkili Şirketin ilgili maden sahasında kendisine ait makina ve işçilerle dekapaj, delme, kazı, yükleme ve nakliye hizmeti vererek maden ihtiva eden toprağı çıkararak taşıdığını, dava dışı ... ... Şirketinin ise kendi işçileri ile çıkan toprağı işleyerek altın ürettiğini, davalı İdare tarafından her ne kadar 26.12.2012 tarihli ve HA.27-ÖÜÖ.21 sayılı rapor ile ilgili asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu tespit edilmiş ise de; muvazaa tespitinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek taraflar arasında geçerli asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davacı ... vekili; ... (ÇSGB) müfettişlerince 12-15.03.2012 tarihleri arasında müvekkili Şirketin Kaymaz şubesinde teftiş yapıldığını, teftişin ardından 15.03.2012 tarihli eksiklikler ve ayrılıklar konulu yazı gönderildiğini, buna göre muvazaaya esas dava dışı ... Madencilik San.Tic.Ltd.Şti. ile düzenlenmiş olan 69 erkek işçi ve 28 araçlık makina parkı ile açık ocak dekapaj çalışmasına ait 14.02.2011 tarihli sözleşmenin sona erdirilmesi, yine çalışmakta olan 69 işçinin işe giriş tarihleri dikkate alınarak istihdam edilmesi ve sigortalılık işlemi gerçekleştirilen işçilere geçmişe yönelik özlük haklarının kabul edildiğine dair taahhütnamenin düzenlenmesinin istendiğini, 21.03.2012 tarihinde ilgili yazıya karşı muvazaa mevcut olmadığının tespiti istemiyle dava açıldığını, davanın reddedildiğini, bu kararın Yargıtay denetiminden geçerek onandığını, Türkiye İş Kurumu tarafından müvekkili Şirkete 30.11.2015 tarihinde, 09.11.2015 tarihli ve 68763787-660-8902 sayılı muvazaa konulu yazı gönderildiğini, yazı içeriğinde Kaymaz şubesinde 12-15.03.2012 tarihinde yapılan inceleme sonucu düzenlenen 26.12.2012 tarihli ve HA.27-ÖÜÖ.21 sayılı raporda muvazaa tespit edildiğini, müvekkili Şirketin Kaymaz şubesinde ... Madencilik Şirketinde 14.02.2011 başlangıç tarihli sözleşmeyle gerçekleştirdiği işin düzenlenmesi, yapımı, yürütülmesi ve tüm diğer bakımlardan geçerli bir sözleşme olduğunu ve hiçbir şekilde muvazaa içermediğini, mesnetsiz muvazaa iddiasına itiraz ettiğini, dava konusu raporda zikredilen sözleşmenin mer'i yasa ve yönetmeliklere uygun olduğunu, sözleşmenin tarafları arasındaki hukuki ilişkinin gerçek, geçerli ve mevcut olduğunu, yardımcı işler veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerin alt işverene verilebileceğini, bu durumun kanuna aykırılık teşkil etmediğini, müfettiş raporunda muvazaa tespiti açısından işin sevk ve idaresinin ... ... Şirketi tarafından yapıldığına dayanıldığını, müvekkili Şirketin işyeri güvenliği ve işçilik alacaklarına ilişkin müteselsil sorumlulukları nedeniyle denetim, yönetim ve kontrol görevleri bulunduğunu, her iki Şirket personelinin işyerinde birbirinden farklı işler gördüğünü, aynı işi yapmadığını belirterek dava konu alt işverenlik sözleşmesinin muvazaaya dayanmadığının, sözleşmenin tarafları arasında geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğunun tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Asıl davada davalı vekili cevap dilekçesinde; 24.09.2012 ve 25.09.2012 tarihlerinde yapılan teftiş sonucu muvazanın tespit edildiğini, ... ... Şirketi tarafından Ankara 11. İş Mahkemesinin 2012/212 Esas sayılı dosyasında açılan davanın reddedildiğini, aynı rapora karşı ... ... Şirketi tarafından Ankara 13. İş Mahkemesinin 2016/13 Esas sayılı dosyasında dava açıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Birleşen dosyada davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı vekili tarafından maden iş kolunda bulunan işyerinde çalışan işçilerin çalışma koşullarının iyileştirmesi projesi kapsamında ... ... Şirketi Kaymaz şubesi ünvanlı işyerinde yapılan teftiş sonucunda düzenlenen 26.12.2012 tarihli teftiş raporuna konu muvazaa tespitine itiraz talebinin reddi gerektiğini, uygulamada alt işveren ilişkilerinin muvazaa unsurlarını taşımaktan çok işverenlerin yükümlülüklerini dolanmak veya kanun koyucunun iradesi ile amaçladığı işçilik haklarının korunması gayesini tek taraflı işçilere veya alt işverenlere dikte ettirmek suretiyle ihlal ederek kendilerine çıkar sağladığını, raporun çalışanlar ve şirket yetkililerinin ifadelerine başvurularak, sözleşmeler incelenerek usul ve hukuka uygun olarak yerinde yapılan çok kapsamlı bir teftiş neticesinde tesis edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosya kapsamında asıl ve birleşen davalar bakımından endüstri mühendisi ve maden mühendislerinden oluşan bilirkişi heyetinden rapor alındığı, davacı ... Şirketinde çalışan işçilerin işin başladığı 1 Mart 2011 tarihinden sonra 21.03.2011 tarihinde ilk işe girişlerinin yapıldığı, öncesinde ... ... Şirketi çalışanı olmadıkları, asıl işveren adına koordinasyon ve denetimle görevlendirilenlerden başka asıl işverenin işçisinin çalışmadığı, davaya konu açık ... Üretimi ve ... Dekapajı işinin dava dışı ... Madencilik Şirketine devredildiği, ... Madencilik Şirketinin işin yapılması için gerekli makina parkını temin ettiği, işin durumuna göre eksik ekipman olduğu takdirde cezai işlem uygulanacağının sözleşmede düzenlendiği, ... Madencilik Şirketi tarafından bu dönemde herhangi bir tesis ve makina araç vb. kiralamasının yapılmadığı, tüm işlerde kendi araç ve gereçlerinin kullanıldığı, dekapajın, kamyonlara yüklenmesi ve döküm harman sahasına götürülmesi işlemlerinin maden işletmeciliğinin aşamalarından olduğu, ... Madencilik Şirketinin çalışanlarının kendi Şirket amirlerinden emir ve talimatları aldığı, tüm bu hususlar dikkate alındığında davacılar ... ... İşletmeleri ile ... Madencilik Şirketi arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olmadığı, bilirkişi heyeti tarafından tanzim olunan raporun denetime ve hüküm kurmaya elverişli olduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili, iptali istenen raporun çalışanlar ve davacı Şirketler yetkililerinin ifadelerine başvurularak, sözleşmeler incelenerek usul ve hukuka uygun olarak yerinde yapılan çok kapsamlı bir teftiş neticesinde tesis edildiğini, taraflar arasında kurulmuş olan asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespitinin yerinde olduğunu savunarak İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı, hükme esas alınan bilirkişi heyet raporunun, dosya kapsamına ve yasal düzenlemelere uygun olduğunun anlaşıldığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl dava ve birleşen dava davacıları arasında kurulan asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olup olmadığı ve bu konudaki teftiş raporunun hukuka uygun olup olmadığı hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2 nci maddesinin yedi ve sekizinci fıkraları ile 3 üncü maddesi, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 19 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle birleşen davada davacı ... ile asıl davada davacı ... Şirketi arasındaki ihale sözleşmesinin konusunun açık ocak dekapaj, delme, kazı ve nakliye işi olduğu, taraflar arasında cevher üretimine ilişkin bir sözleşme olmadığının anlaşılmasına göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
06.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.