"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2023/114 E., 2023/415 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararı ortadan kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa bağlı Bitlis Tatvan Devlet Hastanesinde 20.11.2014 tarihinden itibaren kadrolu işçi olarak çalıştığını, müvekkilinin ... Sağlık İşçileri (Sağlık ...) Sendikasının üyesi olduğunu, üyesi olduğu Sağlık ... Sendikası ile ... Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (...) arasında 01.01.2013-31.12.2014, 01.01.2015-31.12.2016 ve 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu ... sözleşmelerinin imzalandığını, 09.12.2014 tarihli Sendika yazısı ile müvekkilinin sendika üyeliğinin davalı bildirildiğini ve toplu ... sözleşmesi hükümlerinin uygulanmasının istendiğini; ancak toplu ... sözleşmesinin zam oranlarının uygulanmaması nedeniyle müvekkilinin ücret ve ücrete bağlı haklarının eksik ödendiğini iddia ederek ödenmeyen ücret farkı, ikramiye farkı, ilave tediye farkı, hizmet zammı farkı, fazla çalışma ücreti farkı, ... bayram ve genel tatil ücreti farkı, gece zammı farkı, giyim yardımı alacağı, vasıta yardımı, yemek bedeli ve sosyal yardım alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; toplu ... sözleşmesi hükümleri dikkate alınarak davacının ücretin belirlendiğini, hukuka aykırı bir uygulamanın söz konusu olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 17.....2020 tarihli kararıyla; davacının sendika üyeliğinin davalı Bakanlığa 11.12.2014 tarihinde bildirildiği, davacının 01.01.2013-31.12.2014, 01.01.2015-31.12.2016 ve 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanma hakkı bulunduğu, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin ikinci fıkrası uyarınca yürürlük süresi 31.12.2018 tarihinde sona eren toplu ... sözleşmesi hükümlerinden 01.01.2019-16.09.2019 tarihleri arasında da yararlanma hakkı bulunduğu, davacının üyeliğinin davalı Bakanlığa bildirildiği tarih de gözetilerek davacının 11.12.2014-14.09.2019 tarihleri arasındaki çalışma dönemine ilişkin olarak tespit edilen ücretine göre fark ücret, ilave tediye, ikramiye, hizmet zammı ve fazla çalışma ücreti alacaklarının bulunduğu, dosyaya ibraz edilen ücret bordrolarında, ... bayram ve genel tatil ücreti ile gece zammı için tahakkuk bulunmadığı anlaşıldığından bu alacak talepleri yönünden hesaplama yapılmadığı, giyim yardımının, vasıta yardımının ve sosyal yardımın davacıya ödendiğinin anlaşılması karşısında söz konusu taleplerin reddi gerektiği, yemek yardımının ödenmediği dönemler için yemek yardımı alacağının kabulü gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 28.....2022 tarihli kararıyla; davacının fark alacak istemlerinin Sağlık ... Sendikası ile ... arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi hükümlerinin uygulanmaması iddiasına dayandığı, dosyaya sunulan toplu ... sözleşmelerinin tarafının bizzat davalı Bakanlık olması sebebiyle husumet ve alacaklardan sorumluluğa dair itirazlarının yerinde olmadığı, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas bakımından hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.12.2022 tarihli ilâmı ile; davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra somut uyuşmazlıkta hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının 01.01.2019-14.09.2019 tarihleri arası dönemde süresi sona ermiş olan 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin ... sözleşmesine ilişkin hükümlerinden yararlanma hakkını kazandığı tespiti ile fark alacakların hesaplandığı, ancak sona eren toplu ... sözleşmesinin art etkisi kapsamında ücret zammı talep edilemeyeceğinden 01.01.2019-14.09.2019 tarihleri arasındaki döneme ilişkin ücret zammı farkı ve ücret zammı farkından kaynaklanan işçilik alacaklarının hesaplanmasının hatalı olduğu, toplu ... sözleşmelerinde ücret, fazla çalışma, yemek bedeli ve hizmet zammı alacakları bakımından ödeme için tereddüde yer vermeyecek şekilde belirli ya da kesin bir vade söz konusu olmadığından kendiliğinden temerrüt gerçekleşmeyeceği, dava tarihinden önce yürütülen arabuluculuk süreci sonucunda anlaşma yapılamadığına dair düzenlenen son tutanak bu bağlamda değerlendirildiğinde, dava konusu bu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibarıyla temerrüde düştüğünün kabulü gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı bulunduğu, 11.09.2019 tarihli arabuluculuk son tutanak tarihinden sonraki dönem için arabuluculuk dava şartı yerine getirilmediğinden bu dönem yönünden davanın dava şartı yokluğu sebebiyle usulden reddine karar verilmesi gerektiğinin gözetilmemesinin de hatalı bulunduğu ve son olarak kısmen kabul kararı verilen eldeki davada, arabuluculuk giderinin tarafların haklılık durumuna göre paylaştırılması yerine tamamının davalıdan tahsiline karar verilmesinin de bir diğer hatalı yön olduğu gerekçesi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına, İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmına uyularak 16.....2023 tarihli bilirkişi raporunda yapılan hesaplama hükme esas alınarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davacı ile müvekkili İdare arasında imzalanmış bir ... sözleşmesi bulunmadığını, davacının alt işveren işçisi olarak çalıştığını bu nedenle müvekkili İdareye husumet yöneltilemeyeceğini, faiz başlangıç tarihlerinin de hatalı olduğunu savunarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, 01.01.2019 tarihinden sonraki dönem için 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesine göre hesaplama yapılıp yapılamayacağı, bu bağlamda davacının fark alacağı bulunup bulunmadığı, dava şartı, faiz ve yargılama giderine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 sayılı Kanun'un 36 ve 39 uncu maddeleri, 53 üncü maddesinin ikinci fıkrası.
3.7036 sayılı ... Mahkemeleri Kanunu'nun 3 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, ilave tediye alacağı yönünden açıkça toplu ... sözleşmelerinde ücret, yemek bedeli ve hizmet zammı alacakları bakımından ödeme için tereddüde yer vermeyecek şekilde belirli ya da kesin bir vade söz konusu olmadığından kendiliğinden temerrüt gerçekleşmeyeceği, dava tarihinden önce yürütülen arabuluculuk süreci sonucunda anlaşma yapılamadığına dair düzenlenen son tutanak bu bağlamda değerlendirildiğinde, dava konusu bu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibarıyla temerrüde düştüğünün kabulü gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir. Aynı durum ikramiye alacağına uygulanan faiz bakımından da geçerli olmasına rağmen bozma ilâmında sehven ikramiye kelimesinin yazılmadığı anlaşılmıştır. Hâl böyle olunca ücret, yemek bedeli, ikramiye ve hizmet zammı alacakları bakımından bozma gereği yerine getirilmeksizin ayrı ayrı temerrüt tarihleri belirlenerek faiz uygulanmasına karar verilmesi hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden kararın 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı tarafın İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerinin hükümden çıkartılarak yerlerine;
"1-Brüt 6.442,74 TL toplu ... sözleşmesi ücret zammı farkı alacağının arabuluculuk son tutanak tarihi olan 11.09.2019 tarihinden itibaren 6356 sayılı Kanun'un 53 üncü maddesine göre bankalarca uygulanan en yüksek banka işletme kredisi faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-Brüt 843,64 TL toplu ... sözleşmesi hizmet zammı farkı alacağının arabuluculuk son tutanak tarihi olan 11.09.2019 tarihinden itibaren 6356 sayılı Kanun'un 53 üncü maddesine göre bankalarca uygulanan en yüksek banka işletme kredisi faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
3-Brüt 9.109,64 TL toplu ... sözleşmesi yemek bedeli alacağının arabuluculuk son tutanak tarihi olan 11.09.2019 tarihinden itibaren 6356 sayılı Kanun'un 53 üncü maddesine göre bankalarca uygulanan en yüksek banka işletme kredisi faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Brüt 1.073,49-TL ikramiye farkı alacağının arabuluculuk son tutanak tarihi olan 11.09.2019 tarihinden itibaren 6356 sayılı Kanun'un 53 üncü maddesine göre bankalarca uygulanan en yüksek banka işletme kredisi faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine," ibarelerinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
31.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.