"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/502 E., 2023/386 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... (...) Şirketinin ... Termik Santrali işyerinde alt işverenler nezdinde 1991 yılında çalışmaya başladığını, bu çalışmasının 12.01.2015 tarihine kadar aralıksız olarak devam ettiğini, davacının ilk olarak ... Genel Müdürlüğü bünyesinde işe başladığını, Santralin özelleştirilmiş olduğunu, bu sebeple davacının ... sözleşmesinin feshedildiğini, özelleştirilme sonrası davacının davalı ... AŞ (...) bünyesinde çalışmasına 14.01.2015 tarihinden sonra devam ettiğini, davacının değişen alt işverenlerden etkilenmeden kesintisiz olarak çalışmasına devam ettiğini, ... sözleşmesinin 24.02.2016 tarihinde feshedildiğini, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğunu, alt işverenlerin işe başlarken işçilerden boş kağıt aldıklarını, ibraname imzalattıklarını ve bankaya yatan miktarları geri aldıklarını belirterek fazlaya dair talep ve dava hakları saklı kalmak kaydı ile 1,00 TL kıdem tazminatının fesih tarihinden itibaren bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı üzerinden faizi ile birlikte davalılar ... ve ...'ten müştereken ve müteselsilen tahsiline, 1,00 TL ihbar tazminatı ve 1,00 TL izin ücreti alacağının temerrüt tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte yalnızca davalı ...'ten tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; husumet itirazında bulunduklarını, davacı ile arabuluculuk görüşmeleri sonucu kıdem ve ihbar tazminatı ve ücret farkı hususlarında anlaştıklarını, anlaşma sonrası da davacının kendilerini ibra ettiğini, özelleştirme öncesi çalışmalardan müvekkili Şirketin sorumlu olmayacağını, muvazaa iddialarının yerinde olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; husumet itirazında bulunduklarını, kendilerinin ihale makamı olduğunu, muvazaa iddialarının yerinde olmadığını, dava konusu alacaklardan ihaleyi alan şirketlerin sorumlu olacağını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 14.07.2020 tarihli ve 2019/296 Esas, 2020/199 Karar sayılı kararıyla; davacının davalılardan ... tarafından işletilmekte olan ... Termik Santrali işyerinde farklı alt işveren şirketlere bağlı olarak 20.01.1992-12.01.2015 tarihleri arasında çalıştığı, işyerinin özelleştirme kararı sonucunda 22.12.2014 tarihli sözleşme ile davalı ... tarafından diğer davalı ...'e devredildiği, davacının aynı işyerinde 14.01.2015 tarihinde girişinin yapılarak alt işverenler bünyesinde çalışmaya devam ettiği, 24.02.2016 tarihinde çıkışının verildiği, davacının açtığı işe iade davasında ... ile alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğuna karar verilerek davacının ...'e iade edildiği ancak davacının süresinde başvurusuna rağmen işe alınmadığının anlaşıldığı, dosya kapsamına göre davacının özelleştirmeden etkilenmeksizin aynı işyerinde çalışmasına aralıksız devam ettiği, bu nedenle özelleştirme ile ... sözleşmesinin sona ermediği yani; davalılar arasında işyeri devri yapıldığı, davalı ... vekili tarafından işyerinin özelleştirme tarihinden sonraki işçilik alacakları ile ilgili olarak davacı ile ihtiyari arabuluculuk anlaşması yapılarak davacıya kıdem ve ihbar tazminatlarının ödendiği, bu itibarla özelleştirme sonrası dönemin taraflar arasında anlaşma ile tasfiye edildiğinin kabul edildiği, özelleştirme öncesi davalı ... ve alt işverenler bünyesinde geçen çalışmalarına ilişkin alacaklarının ise işyeri devri tarihindeki emsal kadrolu işçi ücretine göre hesaplanarak hüküm altına alındığı, davacıya yapılan kısmi kıdem tazminatlarının makbuz niteliğinde kabul edildiği, hesaplanan kıdem tazminatından davalıların müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulduğu, yıllık izin ve ihbar tazminatı alacaklarından ise işyerini devralan son işveren ...'in ... başına sorumlu olacağı gerekçeleriyle davanın kabulüne karar vermiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 17.05.2022 tarihli ve 2020/2790 Esas, 2022/1110 Karar sayılı kararıyla; davacının davalı ... aleyhine açtığı işe iade davasında hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğunun Yargıtay tarafından kabul edilmiş olması sebebiyle İlk Derece Mahkemesinin bu yöndeki kararının isabetli olduğu, özelleştirme sonrası dönemin taraflar arasında anlaşma ile tasfiye edildiği kabulünün ve işyeri devri kurallarına göre, devir tarihindeki emsal kadrolu işçi ücretine göre yapılan hesaplamaların doğru olduğu, davacının kamu işçisi sayılarak kıdem tazminatı hesaplamasına ilave tediye alacağının dâhil edilmesi ve yine yol ve yemek ücretinin de hesaplamaya dâhil edilmiş olmasının isabetli olduğu, davacının kıdem tazminatından davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline karar verilmiş olmasının usul ve kanuna uygun olduğu, yine yıllık ücretli izin ile ihbar tazminatı alacağından son işveren ...'in ... başına sorumlu tutulmasının isabetli olduğu gerekçesiyle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi uyarınca ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 05.10.2022 tarihli ve 2022/10204 Esas, 2022/11214 Karar sayılı ilâmı ile; hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davalı ... tarafından sunulan ücret bordrolarına göre davacıya emsal işçinin günlük çıplak ücretinin 92,63 TL olduğu belirtilerek dava konusu alacakların buna göre hesaplandığının anlaşıldığı, davacının toplu ... sözleşmesinin tarafı olan sendikaya üyeliği veya dayanışma aidatı ödeyerek faydalanma talebi bulunmadığından, toplu ... sözleşmesinden yararlanmasının olanaklı olmadığı, davalı tarafından emsal olarak bildirilen işçinin sendika üyesi olduğu ve kazan işletme bölümünde gözlemci usta olarak çalıştığı, dolayısıyla da davacı için emsal olamayacağının açık olduğu, davacının sendika üyesi olmadığı ve dayanışma aidatı da ödemediği gözetildiğinde; davalı işverene ait işyerinde davacı ile aynı işi yapan ve sendika üyesi olmayan emsal işçi olup olmadığı belirlenerek emsal işçi olması hâlinde alacakların emsal işçi ücretine göre hesaplanıp hüküm altına alınması; sendikalı olmayan emsal işçi bulunmadığının anlaşılması hâlinde ise davalı ile ihbar olunanlar arasındaki sözleşme ve şartnamelerde işçiye ödenecek ücretin belirlenmiş olması ya da işçiyle yapılan ... ... sözleşmesinde ücretin gösterilmiş olması hâlinde bu ücrete göre alacakların hesaplanarak hüküm altına alınması gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı Kuruma yazılan müzekkere neticesinde davacının çalıştığı işyerinde sendikasız kadrolu işçi çalışmadığının belirlendiği, davacının ücret tespitine ilişkin teknik şartname incelendiğinde, yaptığı işe göre asgari ücretin %20 fazlasının ödendiğinin anlaşıldığı, özelleştirme sonrası çalışmadan kaynaklı olarak ihtiyari arabuluculuk anlaşması bulunduğu; bu nedenle hesaplamanın 22.12.2014 tarihine kadar yapıldığı ve ödemelerin mahsup edildiği belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili; davacının yaptığı işin asıl ... olduğunu, aynı işi yapan kadrolu çalışanlar bulunduğunu, emsal ücret araştırmasının yeterince yapılmadığını, davalı tarafça sunulan emsal işçinin dikkate alınarak hesaplama yapılması gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; davalının ihale makamı olduğunu, muvazaa tespitinin hatalı olduğunu, yüklenici firmaların sorumlu olması gereken işçi alacaklarından kamu kurumu niteliğini haiz davalının sorumlu olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili: davacı tarafın arabuluculuk tutanağında müvekkili Şirketi açıkça ibra etttiğini, herhangi bir sorumluluklarının olmadığını, davacının yeni bir sözleşmeye dayalı olarak çalışmaya başlaması nedeniyle 12.01.2015 tarihli feshin geçerli sayılarak bu döneme kadar olan çalışmalardan, özelleştirme öncesi dönemden yalnızca diğer davalının sorumlu tutulması gerektiğini, özelleştirme suretiyle varlık satış sözleşmesi yapılan 22.12.2014 tarihinden önceki döneme ilişkin kendilerinin hiçbir sorumluluğunun bulunmadığının kararlaştırıldığını, müvekkili Şirket aleyhine ihbar tazminatı ile yıllık ücretli izin alacağına hükmedilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın kapsamı ve mahiyetine göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; muvazaalı olduğu belirlenen asıl işveren alt işveren ilişkisi sebebiyle davacının alması gereken ücret miktarının tespiti ile buna göre kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık ücretli izin ücreti alacaklarının hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 2, 17, 32 ve 53 üncü maddeleri ile 120 nci maddesi atfıyla hâlen uygulanmakta olan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi,
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden Çateş Elektrik Üretim Anonim Şirketine yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
18.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.