"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/822 E., 2023/593 K.
DAVA TARİHİ : 03.05.2014
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine Dairece Mahkeme kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 20.04.2010-31.05.2011 tarihleri arasında kamyon şoförü olarak çalıştığını, aylık ücretinin 1.600,00 ... doları (USD) olduğunu, 100,00-200,00 USD'sinin Libya harcamaları için ayrıldığını, kalanın ise davacı adına banka hesabına ödendiğini, Libya'daki çalışmaları için ... sözleşmesinin sona erdirilmesinden sonra 20.08.2011 tarihinde ...’a götürülerek burada çalışmaya başlayan davacının 1.300,00 USD olan ücretinin 1,640,00 TL sabit kur üzerinden hesaplanan tutarının davacının banka hesabına ödendiğini ileri sürerek Libya’daki çalışma dönemi için kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının USD üzerinden, ...’daki çalışma dönemi için ise kıdem tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ... lirası üzerinden hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının davalı Şirket çalışanı olmayıp Libya ülkesi mevzuatına göre kurulmuş Libya ... Construction And İnvestment ... ünvanlı Şirkette çalıştığını, davalı Şirketin Libya’da yürüttüğü herhangi bir işinin olmadığını, bu nedenle davanın Libya'daki çalışma dönemine ilişkin taleplerinin husumetten reddi gerektiğini, uluslararası yetki itirazları bulunduğunu, Libya’da yaşanan iç ... nedeniyle ... sözleşmesinin mücbir sebep ile sona erdirildiğinin kabul edilmesi gerektiğini, davacının hak etmiş olduğu tüm alacaklarının banka hesabına ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 24.05.2016 tarihli 2014/256 Esas, 2016/327 Karar sayılı kararı ile; davacının, davalı işveren nezdinde üç farklı dönem hâlinde çalıştığı, mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun (mülga 1475 sayılı Kanun) 14 üncü maddesi gereğince birinci ve ikinci dönem çalışmalarının birleştirilerek kıdem ve ihbar tazminatının hesaplanmasının gerektiği, ayrıca davacının Libya'da geçen çalışmasının da yine davalı Şirket nezdinde geçtiği, davacının fazla çalışma yaptığı, hafta tatillerinde ve ... bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığı, bu çalışmalarına karşılık gelen ücretin ödendiğinin davalı işverence ispatlanamadığı gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 21.10.2020 tarihli ve 2016/28102 Esas, 2020/12765 Karar sayılı ilâmı ile; davalının sebepleri bildirilmeyen tüm, davacının diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek Mahkemece davacının talebiyle bağlı kalınarak Libya’daki çalışması için alacaklarının USD olarak hesaplanması gerektiği buna karşılık sadece ... lirası üzerinden hüküm kurulmasının hatalı olduğu gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 22.09.2021 tarihli ve 2020/818 Esas, 2021/709 Karar sayılı kararı ile; bozma ilâmı uyarınca bilirkişi raporu aldırıldığı, davacının Azerbeycan ve Libya'daki çalışmalarına dair ayrım yapılarak 07.05.2021 tarihli bilirkişi raporuna raporuna itibar edildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 27.09.2022 tarihli ve 2022/10710 Esas, 2022/10523 Karar sayılı kararıyla; davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek Mahkemece bozma ilâmına uyulduğu hâlde bozma karar gereğinin tam olarak yerine getirilmediği, hükme esas alınan bilirkişi raporunda; USD cinsinden hesaplanan kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarının fesih tarihindeki, fazla çalışma, hafta tatili ve ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ise dava ve ıslah tarihindeki kur karşılıkları üzerinden ... lirasına çevrildiği ve Mahkemece ... lirası üzerinden tahsili yönünde hüküm kurulduğu, ancak davacının dava ve ıslah dilekçesindeki talepleri gözetildiğinde söz konusu alacak taleplerinin yabancı para üzerinden hüküm altına alınması gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma kararı doğrultusunda alacakların döviz cinsinden karşılıklarının hesaplanması için 03.05.2023 tarihli ek bilirkişi raporunun aldırıldığı, bozma sonrası aldırılan bilirkişi ek raporunun denetime ve hüküm kurmaya elverişli olduğu, bilirkişi raporu doğrultusunda Libya'daki çalışmalar bakımından döviz cinsinden hüküm kurulması gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; dosyadaki mevcut deliller gözetmeksizin eksik inceleme ile karar verildiğini, davacının Libya'da çalıştığı hizmet süresinin kıdem süresine dâhil edilmesi gerektiğini, ...'daki çalışma ile birlikte toplam 3 yıl, 4 ay, 12 günlük hizmet süresinin bulunduğunu, kıdeme esas giydirilmiş brüt ücreti 3.737,58 TL olduğundan Libya'daki çalışması karşılığı olan 4 haftalık ihbar tazminatı alacağının eksik hesaplandığını, hükme esas alınan bilirkişi kök raporunda itibar edilen ücret bordrolarının davacı tarafından imzalanmadığını, davacının temel ücreti bölünerek bir kısım tahakkuklar yapılmasının bariz biçimde bordro hilesi olduğunu, her ay için ayrı ayrı olmak üzere söz konusu bordro hesap pusulalarında, davacının çıplak ücretini oluşturan kalemler olarak gösterilen brüt ücrete ilaveten fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücreti ve yıllık izin ücreti tahakkukları toplanarak; davacının olması gereken brüt ücretini aşmayan dönemler için mahsup yapılmaması, aşan dönemler için ise aşan miktarın hesaplanan fazla çalışma alacağı miktarından mahsubu gerektiğini, Libya'daki çalışma dönemine ilişkin alacakların USD olarak hüküm altına alınması gerektiğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; davacının kıdem tazminatı alacağına hak kazanmadığını, zira Libya'daki çalışmanın 9 ay, 13 gün sürdüğünü, son dönem ... çalışmalarının ise istifa nedeniyle sona erdiğini ve bu nedenle de kıdem tazminatına hak kazanamayacağını, iç ... nedeniyle oluşan zorlayıcı sebep karşında ... sözleşmesi feshedilen davacının ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, işverene karşı menfaati bulunan tanık anlatımları ile eksik ve hatalı hesaplamaya dayalı karar verildiğini, işyerinin çalışma koşullarının belirlenmesinde soyut tanık anlatımlarından başka bir delil olmadığını, tanıkların ise davacı ile birlikte çalıştıkları sürenin sınırlı olduğunu beyanla ve inceleme sırasında resen gözetilmesi gereken diğer nedenlerle Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; Libya'daki çalışma bakımından döviz cinsinden hüküm kurulmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalı tarafa yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.