"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2021/390 E., 2022/517 K.
BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/961 E., 2022/277 K.
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı ... davalı ... Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürülüğü vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... Müdürlüğünün asıl işveren, Star İnş. ve Tic. AŞ’nin alt işveren olarak faaliyet gösterdiği işyerinde çalışmakta iken ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık ücretli izin alacağının faizi ile birlikte davalılardan müşterek ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen dava dilekçesinde; davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, davacının davalı Kurumun işçisi sayılması gerektiğini iddia ederek ilave tediye ve ücret farkı alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili asıl davaya cevap dilekçesinde; zamanaşımı ve husumet itirazında bulunduklarını, Kurumlarının işveren sıfatı bulunmadığını, davalı Şirket ile aralarında asıl işveren ve alt işveren ilişkisinin bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili birleşen davaya cevap dilekçesinde: davanın mükerrer olduğunu, zamanaşımına uğradığını, alt işveren ilişkisine dayalı kesin hüküm varken muvazaa iddiasına dayalı yeni bir dava açılamayacağını, dava konusu işin yardımcı ... olduğunu, verilen işin bütün hâlinde verildiğini ve anahtar teslim ... olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... İnş. Tic. AŞ yargılama aşamasındaki beyanlarında; davayı usulden ve esastan kabul etmediklerini, diğer davalı vekilince sunulan cevap dilekçesi ve gelen belgelerdeki aleyhe hususları kabul etmediğini beyan etmiştir.
4. Davalı ... İnş. Tic. AŞ birleşen davaya cevap dilekçesinde: aynı taleplere ilişkin kesin hüküm olduğunu, davaların mükerrer olduğunu, dava dilekçesiyle ileri sürülmeyen muvazaa iddiasının daha sonra ileri sürelemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 14.....2016 tarihli ve 2014/190 Esas, 2016/1006 Karar sayılı kararı ile davacı vekilince işbu dosyada yargılama sırasında muvazaa iddiasında bulunulduğu ve muvazaa hususunun resen araştırıldığı, davalıları TTK Genel Müdürlüğü ve Star İnş. Tic. AŞ olan 30 civarında açılan işe iade davasında yine davacı vekili tarafından muvazaa iddiasının gündeme getirildiği, mahkemelerce verilen kararların temyizi üzerine Yargıtayın pek çok ilâmında davalılar arasındaki ilişkinin muvazalı olduğunun tespit edildiği, muvazaa tespitine ilişkin emsal ilâmlar dikkate alınarak yargılamaya devam edildiği, davacının davalı işyerinde davalı ... asıl işveren, davalı ... İnş. Tic. AŞ alt işveren olmak üzere işçi olarak çalışırken ... sözleşmesinin feshedildiği, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kesinleşmiş yargı ilâmları ile tespit edildiği gerekçesi ile asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 04.....2020 tarihli ve 2017/27816 Esas, 2020/5712 Karar sayılı ilâmı ile Mahkemece muvazaa araştırması yapılmasına yönelik olarak hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemece 16.03.2021 tarihli ve 2020/378 Esas, 2021/111 Karar sayılı kararı ile davacı ile aynı işyerinde ve işlerde çalışan başka bir işçinin aynı davalılara karşı açmış olduğu emsal dosya dikkate alınarak davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu, dava konusu işçilik alacaklarından TTK Genel Müdürlüğü ile birlikte davalı ... İnş. ve Tic. AŞ’nin müşterek ve müteselsilen sorumlu olduğu gerekçesiyle asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 30.....2021 tarihli ve 2021/6572 Esas, 2021/11121 Karar sayılı ilâmı ile Mahkemece bozma ilâmında belirtilen şekilde araştırma yapılmadan ve bozma gereği yerine getirilmeden karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda bozma kararı, toplanan deliller ve dosya kapsamına göre galeri sürme işinin alt işverene gördürülebileceği, salt bu nedenle ilişkinin muvazaalı olduğunun kabulünün mümkün olmadığı, davalılar arasındaki ilişkinin geçerli asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu, alacakların davacının son ücreti esas alınarak hesaplandığı, taleple bağlılık ilkesi gereğince Yapım İşleri Şartnamesi'nin dikkate alınmadığı gerekçeleriyle asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili asıl dava yönünden temyiz dilekçesinde; davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, daha önce verilen kararlar ile muvazaanın kesinleştiğini, Mahkemece asıl işveren alt işveren ilişkisine göre verilen kararının adil yargılanma hakkı ihlal ettiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen dava yönünden temyiz dilekçesinde, yapım işi şartnamesi gereğince belirlenecek ücrete göre hesaplamaların yapılması gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, müvekkili ile diğer davalı Şirket arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olmadığını, alacaklardan müvekkilinin sorumlu olmadığını, verilen işin anahtar teslim ... olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının davalı Kurumun işçisi sayılıp sayılmayacağı ve buna göre davalı Kurumun dava konusu alacaklarda sorumluluğunun bulunup bulunmadığı, ücretin belirlenmesi ve zamanaşımı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun "Tanımlar" başlıklı 2 nci maddesinin yedinci fıkrası şöyledir:
"Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde ... alan ve bu ... için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile ... aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, ... sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. ..."
3. Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin "Asıl İşveren-alt İşveren İlişkisinin Kurulma Şartları" kenar başlıklı 4 üncü maddesinin ( b) bendi şöyledir:
"Alt işverene verilen ..., işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen ... işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir ... olmalıdır.""Alt işverene verilen ..., işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen ... işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir ... olmalıdır."
3. Değerlendirme
1.Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı ... davalı ... vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalı ... Müdürlüğüne yükletilmesine
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
15.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.