"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, iki kez İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... İdare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... İdare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 01.01.2017 tarihine kadar İl Özel İdaresinde her yıl 5 ay, 29 gün geçici işçi adı altında çalıştırıldığını, yılın kalan günlerinde ise İl Özel İdaresi ile aralarında organik bağ bulunan Köylere Hizmet Götürme Birliğinde çalışmasının devam ettiğini, davacının çalıştığı dönemde ... Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (...) ile ...-... Sendikası arasında imzalanan toplu ... sözleşmesinin yürürlükte olduğunu; 5 ay, 29 günlük dönemlerde ücretin toplu ... sözleşmesi ile belirlenen ücret üzerinden ödenmesi gerekirken İl Genel Meclisince belirlenen daha düşük bir rakam üzerinden ödeme yapıldığını, Köylere Hizmet Götürme Birliğinde yapılan çalışmalar için ödeme yapılmadığını iddia ederek fark ücret, ... bayram ve genel tatil, fazla çalışma ücreti, yıpranma ödeneği, karla mücadele ödeneği, ilave tediye, ikramiye sosyal yardım, denge ödeneği ve yemek bedeli alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, Birliğin ayrı bir tüzel kişiliğinin bulunduğunu, 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu (5355 sayılı Kanun) ile kurulduğunu, toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre ilk defa işe alınacak işçiler hakkında kamu kurum ve kuruluşlarında işçi alınmasına ilişkin Yönetmelik hükümlerinin uygulanacağını, toplu ... sözleşmelerinin 17 nci maddesinde de 01.03.2005 tarihinden sonra işe alınacak işçilere uygulanacak ücret skalasının ek 1/B'de belirlendiğine yer verildiğini, işçinin öncelikle toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanabilmesi için sınavla işe girmesi gerektiğini, davacı ve diğer geçici işçilerin sınavla işe giren sürekli işçi olmadığını, idarece sınavsız ihtiyaca göre değişik tarihlerde il genel meclis kararı veya valilik oluruyla 5620 sayılı Kamuda Geçici ... Pozisyonlarında Çalışanların Sürekli İşçi Kadrolarına Veya Sözleşmeli Personel Statüsüne Geçirilmeleri, Geçici İşçi Çalıştırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un (5620 sayılı Kanun) 3 üncü maddesi çerçevesinde 6 ayı geçmemek üzere işe alındığını, ücret ve haklarının meclis tarafından belirlenen miktar üzerinden yapıldığını, açıklanan nedenle 5 ay, 29 gün çalışan geçici işçilerin ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanmasının hukuka aykırı olduğunu, dava dilekçesinde belirtilen bir kısım taleplerin toplu ... sözleşmesi kapsamındaki işçilere uygulandığını, davacı toplu ... sözleşmesi kapsamında çalışmadığından bu haklardan yararlanamayacağını, faiz oranı ve başlangıç tarihlerini de kabul etmediklerini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Köylerine Hizmet Götürme Birliği vekili; zamanaşımının geçtiğini, 5355 sayılı Kanun'a göre Köylere Hizmet Götürme Birliğinin tüzel kişiliği bulunduğunu, İl Özel İdaresinin bir organı olmadığı gibi organik bağ da bulunmadığından aynı işveren olarak kabul edilemeyeceğini, bir işçinin söz konusu toplu ... sözleşmesi hükümlerinden faydalanabilmesi için öncelikle kamu kurum ve kuruluşlarına işçi alınmasında uygulanacak hükümlere göre sınavla işe girmesi gerektiğini, davacı ve diğer geçici işçilerin ise sınavla işe giren sürekli işçiler olmayıp müvekkili İdarece sınavsız olarak ihtiyaca göre değişik tarihlerde il genel meclis kararı veya valilik oluruyla 5620 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesi çerçevesinde yılda 6 ayı geçmemek üzere işe alındığını, geçici işçilerin toplu ... sözleşmesinden yararlanmasının mümkün olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 16.07.2018 tarihli kararı ile; bilirkişi raporundaki tespitler ve dosya kapsamı dikkate alındığında davacının hep aynı işi yaptığı, aynı bünyede çalıştığı; her ne kadar 5 ay, 29 gün üzerinden geçici işçi gibi gösterilse de yaptığı işin devamlılık arz ettiği ve işini devamlı yaptığı, Birlik'teki çalışmasının Sosyal Güvenlik Kurumu üzerinden kayden olduğu dolayısıyla toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanacağı gerekçesiyle, ıslaha karşı zamanaşımı def'i de resen gözetilmek suretiyle her iki davalının müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmaları yönünde davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesi kararının davalılarca istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince 08.....2020 tarihli karar ile; İlk Derece Mahkemesi kararının gerekçesiz olması ve toplu ... sözleşmeleri celp edilmeksizin eksik inceleme yapılarak hüküm kurulduğu gerekçesiyle dosyanın İlk Derece Mahkemesine iadesine karar verilmiştir.
3. İlk Derece Mahkemesinin 16.09.2021 tarihli kararı ile; davacının 5620 sayılı Kanun'un 3 üncü madde hükmü gereği yenilenen belirli süreli ... sözleşmeleriyle geçici ... ilişkisi kapsamında 2016 yılı 11 inci ayına kadar çalıştırıldığı, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nda, toplu ... sözleşmesinden yararlanmak için kadrolu- geçici ... ilişkisi ayrımı olmayıp geçici ... ilişkisi kapsamında çalışanların toplu ... sözleşmesinden yararlanamayacağına ilişkin hüküm bulunmadığı, sunulan 2011 ve sonrası toplu ... sözleşmesi hükümlerinin incelemesinde de, toplu ... sözleşmesi hükümlerinden geçici işçilerin yararlanamayacağına dair hüküm bulunmadığı, davacının 08.08.2012 tarihinde işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesinin tarafı ... ... Sendikasına üye olduğu, davalılar arasındaki ilişkinin aralarında hizmet alım sözleşmesi bulunmaması nedeniyle asıl işveren alt işveren ilişkisi kapsamında olmadığı; ancak davacının 5620 sayılı Kanun'un 3 üncü madde hükmünü bertaraf etme kastıyla çalıştırılmasının muvazaalı işlem olarak görülmesi gerektiği, davacının İdare işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanma hakkının bulunduğu, davalıların sorumluluğunun ise müştereken ve müteselsilen olduğu kabul edilmiştir.
4. Bölge Adliye Mahkemesinin 21.12.2021 tarihli kararında; öncelikle Yargıtayın 2021/3587 Esas, 2021/7691 Karar sayılı kararının emsal nitelikte bulunduğu, davacının sendika üyesi olduğu, üyelik başvuru tarihinin 07.08.2012, kabul tarihinin ise 13.08.2012 tarihi olduğu, davacının 28.02.2017 tarihine kadar 5620 sayılı Kanun hükümleri uyarınca şoför olarak çalıştığı, 04.05.2012-29.10.2012 tarihleri arasında ..., 22.11.2012-19.05.2013 tarihleri arasında Köylere Hizmet Götürme Birliği, 22.05.2013-14.11.2013 tarihleri arasında ..., 22.11.2013-19.05.2014 tarihleri arasında Köylere Hizmet Götürme Birliği, 20.05.2014-14.11.2014 tarihleri arasında ..., 17.11.2015-13.05.2016 tarihleri arasında Köylere Hizmet Götürme Birliği, 23.05.2016-17.11.2016 tarihleri arasında ..., 21.11.2016-30.12.2016 tarihleri arasında ise Köylere Hizmet Götürme Birliği nezdinde çalıştığı, davacı tanıklarının davacının aynı işyerinde aynı ... organizasyonu kapsamında aynı işi yaptığı, emir ve talimatları aynı kişiden aldığı, emsal kararda da ifade edildiği üzere davacının tüm çalışma süresinde davalı ... İdaresinde çalıştığı değerlendirilerek davalı ... İdaresinin üye olduğu ... ile dava dışı ...-... Sendikası arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi kaynaklı alacaklardan sadece davalı ... İdaresinin sorumluluğu gerekirken diğer davalının da sorumluluğuna karar verilmesinin isabetsiz olduğu, dosya kapsamına sonradan dâhil edilen bilgi ve belgelerin bilirkişice incelenmediği, uyuşmazlık dönemine ilişkin tüm toplu ... sözleşmelerinin dosyada yer almadığı, yine davacının işten çıkış bildiriminin dosyada yer almadığı ve bu şekilde kararın kesin olup olmadığının değerlendirilemediği, ayrıca davalı vekilleri tarafından ıslah dilekçesine karşı süresi içinde zamanaşımı def'inde bulunulmuş olup bu def'inin denetime elverişli şekilde değerlendirilmediği gerekçesiyle dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
5. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve numarası belirtilen kararı ile; istinaf ilâmı uyarınca davacının tüm çalışma süresine ilişkin toplu ... sözleşmesi kayıtları ile davacının işten çıkış bildirimleri getirtilerek hem tüm dönem toplu ... sözleşmesi kayıtlarının incelenmesi hem de davalı vekilleri tarafından ıslah dilekçesine karşı süresi içerisinde bulunulan zamanaşımı def'ine ilişkin elverişli bir şeklide ek rapor hazırlanması için dosya bilirkişiye tevdi edilerek "davacının tüm çalışma süresinde davalı ... İdaresinde çalıştığı değerlendirilerek davalı ... idaresinin üye olduğu ... ile dava dışı ...-... sendikası arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi kaynaklı alacaklardan sadece davalı ... İdaresinin sorumluluğu gerekirken diğer davalının da sorumluluğuna karar verilmesi isabetsizdir." denilmesi nedeniyle diğer davalı olan ... yönünden davanın reddine karar verilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... İdare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili; zamanaşımı def'ilerinin bulunduğunu, davanın belirsiz alacak davası ve kısmi dava türünde açılamayacağını, husumet itirazları olduğunu, muvazaa olmadığını, diğer davalı yanındaki çalışmadan sorumlu tutulmasının hukuka aykırı olduğunu, diğer davalının kendi mevzuatı ve organizasyonu bulunduğunu, organik bağ bulunmadığını, davacının geçici işçi olduğunu, kararın 5620 sayılı Kanun'a aykırı olduğunu, geçici işçilerin toplu ... sözleşmesinden yararlanamayacağını, faize itiraz ettiklerini, lehlerine verilen vekâlet ücretinin maktu olması gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları delillere, İlk Derece Mahkemesince hukuki ilişkinin nitelendirilmesi ile objektif, mantıksal ve hayatın olağan akışına uygun, dosya kapsamıyla çelişmeyen tespitlerine ve uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına göre, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 355 inci maddesi uyarınca istinaf sebepleriyle sınırlı olarak ve resen kamu düzeni yönünden yapılan inceleme sonucu, İlk Derece Mahkemesinin uyuşmazlığa uygulanacak hukuk kurallarının tespiti ile vakıa değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esas yönünden reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... İdare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesindeki sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; 5 ay, 29 gün süre ile İl Özel İdare işçisi, kalan dönemde ise Köylere Hizmet Götürme Birliği işçisi olarak çalışan davacının, İl Özel İdaresi ile ... arasında imzalanan toplu ... sözleşmesinden tüm dönemi kapsar şekilde yararlanıp yararlanamayacağı ve fark alacaklara hak kazanıp kazanmadığı hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 6356 sayılı Kanunu'nun 39'uncu maddesi, 5620 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı ... vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.