"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1182 E., 2022/3356 K.
DAVA TARİHİ : 27.01.2020
KARAR : Davacının istinaf başvurusunun esastan reddi, davalı ...-... Sendikasının istinaf başvurusunun reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 3. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/49 E., 2021/789 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı ... davalı ... tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacının başvurusunun esastan reddine, davalı ...-... Sendikası vekilinin katılma yoluyla istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 352 nci maddesi gereğince reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın 16.01.2020 tarihli ve 31010 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2020/9 karar No.lu işkolu tespiti kararında yer alan Peraş ... Büyükşehir Belediyesi Personel Temizlik Ulaşım San. ve Tic. AŞ'ye bağlı 1155695.020 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil No.lu ve 1155740.020 SGK sicil No.lu işyerlerinde yapılan işlerin 20 No.lu genel işler işkoluna girdiğine dair kararın (sadece bu sicilli iki işyeri için) hatalı olduğunu, bu işyerlerinin ve yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 17 No.lu sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesi gerektiğini, çünkü davaya konu işyerlerinde yapılan işlerin sağlık işkoluna girdiğini, İşkolları Yönetmeliği'nin 17 sıra numaralı sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna giren işlerin ... ... sayıldığını ve "Hastaneler... Bakım ve dinlenme evleri, doğum ve çocuk bakımevleri, kreşler .. gibi sağlık kuruluşları ve benzerleri ile her türlü sağlık işlerinin" 17 sıra numarası ile sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna gireceğinin tespit edildiğini, zira itiraza konu tespit kararında 1155695.020 SGK sicil No.lu ve 1155740.020 SGK sicil No.lu işyerlerinde Belediyenin çeşitli birimlerinde kültürel faaliyetler, evde sağlık ve hasta nakil hizmetleri ve bağımlılıkla mücadele danışmanlığı hizmetlerinin verildiği belirtilmiş olup sayılan işlerin tamamının sağlık hizmetine ve hasta işlemlerine yönelik olduğunu, tespite konu işyerlerinde yapılan işlerin 17 No.lu sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğine dair Mahkeme kararlarının da mevcut olduğunu iddia ederek 2020/9 karar No.lu işkolu tespiti kararında yer alan Peraş ... Büyükşehir Belediyesi Personel Temizlik Ulaşım San. ve Tic. AŞ'ye bağlı 1155695.020 SGK sicil No.lu ve 1155740.020 SGK sicil No.lu işyerlerinde yapılan işlerin 20 No.lu genel işler işkoluna girdiğine dair kararın (sadece bu sicilli iki işyeri için) iptali ile bu işyerlerinin ve yapılan işlerin sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davacı vekilinin iddiaların ve itirazlarının soyut ve mesnetsiz olduğunu, reddi gerektiğini, Bakanlıkça verilmiş olan işkolu tespit kararlarının yerinde olduğunu, iptal edilmesinin mümkün olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Sağlık ... Sendikası vekili; davaya konu işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 17 sıra numaralı sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğini iddia ederek davacının davasının kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; açılan davanın hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, davaya konu işyerlerinde yapılan işlerin belediye hizmeti olup 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun (5393 sayılı Kanun) belediyenin görev ve sorumlulukları ile ilgili 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen ... ve spor, sosyal hizmet ve yardım, meslek ve beceri kazandırma kapsamındaki belediye hizmetleri olduğunu, davacının iddialarının aksine belirtilen işyerlerinde yapılan işlerin sağlık işkolu ile bir ilgisi bulunmadığını, davalı Şirketin işyerleriyle ilgili olarak Mahkemeye gönderdiği işçi listeleri incelendiğinde söz konusu işyerlerinde çalışan işçilerin yaptıkları işlerin de sağlık ile ilgili işler olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu 2020/9 karar No.lu işkolu tespit kararı, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun), 5393 sayılı Kanun'un 14 üncü ve 15 nci maddeleri ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu'nun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (v) bendine, İşkolları Yönetmeliği'ne ve yerleşik Yargıtay içtihatlarına uygun olduğundan, haksız ve hukuki dayanaktan yoksun davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, kanuni düzenlemeler gereğince salt belediye hizmeti niteliğinde olup İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğini, davalı PERAŞ Şirketinin belediye hizmetlerini yürütmek üzere ... Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından kurulmuş belediye iştiraki olduğunu, Şirketin yönetim ve denetim yetkisinin ... Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait olduğunu, emsal mahkeme kararlarının da bu yönde olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
5. Diğer davalılar cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 1155695.020 ve 1155740.020 SGK sicil numaralı işyerlerinin bağımsız işyeri niteliğinde olduğu, bu işyerlerinde çalışan işçiler eğitsel, kültürel ve sosyal nitelikteki belediye hizmetleri ile spor eğlence ve dinlence yeri niteliğindeki eğitim faaliyetlerini yerine getirdiklerinden işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkolu kapsamına girdiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri,
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; tespite konu işyerlerinin kanun, tüzük ve yönetmelik hükümlerine göre 17 No.lu sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girmekte olduğu daha önce açılmış olan davalarda verilen kararlarla sabit iken davalı Bakanlık tarafından yapılan işkolu tespit kararının hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... - ... Sendikası vekili istinaf dilekçesinde; bu dosya ile birleştirilmesine karar verilen dosyada davacı olduklarını ve bu dosyası yönünden olumlu veya olumsuz bir karar verilmemiş olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile itiraza konu 1155740.020 sicil No.lu işyerinde 85 işçi çalışmakta olup bu işçilerin ... Büyükşehir Belediyesinin Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı bünyesinde istihdam edildikleri, bu işçilerin 19'unun büro işçisi, 11'inin büro memuru, 7'sinin havuz suyu operatörü, 23'ünün antrenör, 17'sinin eğitmen, 1'inin destek personeli 1'inin de koordinatör olmak üzere yapılan işin eğitsel, kültürel ve sosyal nitelikteki belediye hizmetleri niteliğinde olduğunu, itiraza konu 1155695.020 sicil No.lu işyerinde 156 işçinin çalıştığı, bu işçilerin ... Büyükşehir Belediyesinin Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı bünyesinde istihdam edildikleri, bu işçilerin 1'inin bando şefi, 2'sinin beden işçisi, 6'sının büro personeli, 1'inin büro yönetim elemanı, 29'unun destek personeli, 94'ünün öğretmen (Sınıf, Türkçe, Fen Bilgisi, Matematik, Sosyal Bilgiler, İngilizce) 8'inin koordinatör, 3'ünün eğitmen, 11'inin tiyatro bölümünde eğitmen olmak işyerinin üzere spor, eğlence ve dinlence yeri niteliğinde olduğu görülmekle itiraza konu işyerlerinin 17 sıra nolu sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna ilişkin olmadıkları açık olduğundan İlk Derece Mahkemesinin ret kararının yerinde olduğu, öte yandan davalı ...-... Sendikasının katılma yoluyla istinaf talebi yönünden yapılan incelemede ise davalı ...-... Sendikasının bu dosyada birleşen ... 2. ... Mahkemesinin 2020/33 Esas sayılı dosyasında davacı olduklarını, kendilerinin açtığı işkolu tespitine itiraz davası ile ilgili olarak olumlu veya olumsuz karar verilmediği gerekçesiyle istinaf yoluna başvurmuşsa da birleşen dava ile ilgili olarak Mahkemece 24.11.2020 tarihli ek kararla tefrik kararı verildiği görülmekle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı ... Sendikasının katılma yoluyla istinaf başvurusunun hukuki yarar bulunmadığı gerekçesiyle reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; belediye bünyesinde yürütülen sağlık hizmetlerinin genel işler işkoluna dahil edilmesinin hatalı olduğunu ve bu tespitin İşkolları Yönetmeliği’ne açıkça aykırı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...
Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.
...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine ,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.