"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Birleşik Metal ... Sendikasının yetkili olduğuna ilişkin yetki tespitine itiraz ettiklerini, süresinde işbu tespit yazısına ilişkin olarak itirazlarını sunduklarını, ilgili mevzuat incelendiğinde Sendikanın, davacı nezdinde çalışan ve sendika üyesi olan çalışanlarının bir listesini müvekkiline tebliğ etmesinin gerektiğini, işçi sendikası yetki tespiti talebi ile Bakanlığa müracaat ederken, kendisinde bulunan üyelik fişlerini yetki için başvurduğu tarihten itibaren üç ... günü içinde işverene vermek zorunda olduğunu, fakat buna karşı Birleşik Metal ... Sendikasınca liste veya herhangi bir belge gönderilmediği gibi Bakanlık yazısında da bir ek ve herhangi bir bilgi de verilmediğini, ayrıca çalışan listesinde özürlü kadrosunda yer alan ... toplam çalışan sayısında hesaba katılmadığını, davacı tarafa tebliğ edilen tespit yazısında bahsi geçen yetkilendirmenin yasanın aradığı şartları taşımadığını, davacı firma nezdinde daha önceden çalışan sendikalı işçi bulunmadığını, bir an için sendikaya üye olduğu düşünülse dahi sayısal çoğunluğun sağlanamadığını, işyeri kadrosuna dâhil bulunan işçilerin göz önünde bulundurulmasının zorunlu olduğunu, davacı Şirkette Eylül ayında 62 personel çalışmakta olup çalışan işçilerin yarıdan fazlasının sendikalı olmadığının sabit olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 07.10.2022 tarihli ve 178810 sayılı olumlu yetki tespit yazısının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; işçi sendikası, işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren tarafından yapılan yetki tespit başvuruları karşılanırken, işverenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alındığını, sendika yetki sistemine SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, davacı işverene ait yetki tespiti için başvuran sendika ile aynı işkolunda bulunan bir işyeri bulunmakta olduğunu, bu bağlamda işyeri düzeyinde yetki tespit işlemi yapıldığını, işyerlerinde başvuru tarihi itibarıyla 61 işçi çalışmakta olup 31 işçinin yetki tespiti için başvuran sendikaya üye olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davalı Sendikanın başvuru tarihi olan 04.10.2022 tarihi itibarıyla davacı Şirkete ait işyerinde gerekli yasal çoğunluğu sağladığını, itirazların yersiz olduğunu, davacı tarafın yetki tespitine ilişkin somut bir itirazı da olmadığından davanın reddi gerektiğini, gerekçesiz ve soyut iddialara itibar edilemeyeceğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yetki başvuru tarihindeki çalışan sayısına ilişkin SGK kayıtlarının dosya arasına alındığı, başvuru tarihi itibarıyla işyerindeki çalışan sayısının 61 olduğu, yine bu tarihteki sendika üye sayısının tespiti için davacı işverenlikte çalışan üyelere ait üyelik dökümlerinin dosya arasına alındığı, 31 çalışanın üyelik kaydının bulunduğu, bu kayıtların e-Devlet sistemi üzerinden gerçekleştirildiği ve birden fazla üyelik kaydı yapılmasının mümkün olmadığı, davacı tarafın üyelerden bir kısmının sendikaya üyelik gibi bir iradeleri bulunmadığı yönündeki talepleri, iddianın genişletilmesi ve değiştirilmesi yasağına tâbi olduğundan usulen değerlendirilemeyeceği, yetki tespitinde bir hata bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava dilekçesinde belirttiği sebeplere ilaveten .... ve .... isimli işçilerin Mahkeme dosyasına sunulan ıslak imzalı ve kendi el yazılı dilekçeleri ile haberleri dışında sendika üyesi yapıldıklarını, gerçekte sendikaya üye olma gibi bir iradeleri olmadığını ifade ettiklerini, Mahkemenin bu dilekçeleri dikkate almadığını, bu şahısların tanık olarak dinlenilerek sendikaya üyelik iradeleri olup olmadığının sorulmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; yetki tespit kararı ile birlikte sendikaya üye olan işçilerin isimlerinin işverene bildirilmesinin zorunlu olduğu konusunda yasal bir düzenleme bulunmadığı gibi bildirim yapılmamasının yetki tespitinin esasına etkili bir unsur da olmadığı, yine işyeri çalışanlarından ..., yetki tespiti için yapılan başvuru tarihi itibarıyla çalışan işçi sayısının tespitinde dikkate alınarak işçi sayısına dâhil edildiği, bu durumun Bakanlık tarafından sunulan listeden açıkça anlaşıldığı, davalı ... tarafından 04.10.2022 tarihinde yetki başvurusu talebinde bulunulduğu, başvuru tarihi itibarıyla sendika tarafından çoğunluğun sağlandığı, davacı tarafça sendika üyeliği konusunda iradesi bulunmadığı ileri sürülen işçiler tarafından istekleri dışında sendika üyesi olmaları nedeni ile sendika üyeliğinin iptali konusunda açılmış bir dava bulunmadığı gibi zorla sendika üyesi yapıldıklarına ilişkin şikayetlerinin ve dolayısıyla bu konuda başlatılan bir soruşturma dosyasının da bulunmadığı, işbu davanın niteliği gereği dosyada taraf olmayan .... ve .... isimli işçiler yönünden, bu işçilerin sendika üyeliklerinin geçersiz olduğunun tespitine ilişkin bir kararın da verilemeyeceği, bu yönde açılmış ve bekletici mesele yapılması gereken bir dava ve soruşturma dosyasının da bulunmadığı, yine yetki başvuru tarihi ve yetki tespitinin kabul edildiği tarih itibarıyla .... ve .... isimli işçiler tarafından verilmiş sendika üyeliğinin irade fesadına dayandığına ilişkin bir dilekçenin de bulunmadığı, yetki tespiti başvuru tarihinde adı geçen işçilerin davalı sendikanın üyesi oldukları ve çoğunluk tespitinde sayıya dâhil edilmeleri gerektiği, yine somut uyuşmazlığın hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi gereken nitelikte olduğundan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 266 ncı maddesine uygun olarak olarak İlk Derece Mahkemesince bilirkişi raporu alınmadan karar verilmesinde usul ve kanuna aykırı bir yön bulunmadığı, somut olayda davacı işverenin, sendika ile aynı işkolunda ... işyerinin bulunduğu, yetki tespitinin işyeri yetki tespiti niteliğinde olduğu, davalı Sendikanın, davacı işyerinde yetki tespiti başvuru tarihi itibarıyla çalışan işçilerin yarıdan fazlasını üye yaparak çoğunluğu sağladığı ve dolayısıyla toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğu gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.