"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2019/308 E., 2023/438 K.
DAVA TARİHİ : 11.02.2014
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 15.05.1999-14...2010 tarihleri arasında davalı Şirket nezdinde muhasebe elemanı olarak aylık net 1.395,00 TL+ yemek ücreti ile çalıştığını, ... ve Kurban bayramlarında bayram parası ve yılbaşında ortalama yarım ücret ikramiye verildiğini, ... sözleşmesinin müvekkili tarafından işyerinde çalışan S.T. ile aralarında fizikî müdahaleye varan anlaşmazlık bulunması sebebiyle sonlandırıldığını, kıdem ve ihbar tazminatları ile bir kısım alacaklara ilişkin olarak müvekkiline bir miktar ödeme yapıldığını; ancak bu ödemelerin davacı asılın 11 yıllık emeğini karşılamadığını ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma ücreti alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının 15.05.1999-15...2010 tarihleri arasında müvekkiline ait işyerinde çalıştığını, 14...2010 tarihinde davacının akşam işten çıktıktan sonra bir daha işe gelmediğini, davacının babasının işyerine gelerek huzursuzluk çıkardığını ve kızının 11 yıllık emeğinin boşa gitmemesi için kıdem ve ihbar tazminatları ile diğer alacaklarının ödenmesini talep ettiğini, müvekkilinin iyiniyetli olarak davacıya kıdem ve ihbar tazminatları ödemesi yaptığını, ancak davacının kendisinin istifa etmesi sebebi ile söz konusu tazminatlara zaten hak kazanamayacağını, davalı işyerinde fazla çalışma olmadığını, davacının son ücretinin 800,00 TL olduğunu, asgari geçim indirimi ve yemek ücretinin de bu miktara dâhil olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 10.11.2015 tarihli ve 2014/85 Esas, 2015/455 Karar sayılı kararı ile; 11 yıla yakın çalışma süresi olan davacının zorunlu bir sebep yokken ... sözleşmesini sebepsiz feshetmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğu, buna göre ... sözleşmesinin kıdem tazminatına hak kazanılacak şekilde sona erdiği, ancak ... sözleşmesini kendisi fesheden davacının ihbar tazminatına hak kazanamayacağı, davacının fazla çalışma yaptığına dair iddiasının kanıtlandığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 03.07.2019 tarihli ve 2016/5609 Esas, 2019/14858 Karar sayılı ilâmı ile; davalı vekilinin 29.12.2015 tarihli ek temyiz dilekçesi ile davacı işçinin davalı işverene karşı dava konusu dönem ile ilgili olarak ... ... 20. ... Mahkemesi'nin 2015/172 esas sayılı dosyası ile hizmet tespiti davası açıldığını bildirdiği, Mahkemece bu yönde araştırma yapılarak bu davayı doğrudan doğruya etkileyecek olan hizmet tespiti davasının bekletici mesele yapılması gerektiği gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda taraflar arasında ... ... 20. ... Mahkemesinde 2015/172 Esas sayı ile (yeni esas 2021/406) görülen davanın hizmet tespitine değil prime esas kazancın tespitine ilişkin olduğu, prime esas kazancın tespiti davasının alacak davası açısından bekletici mesele yapılmasına gerek olmadığı, bu nedenle ... ... 20. ... Mahkemesinin 2015/172 Esas (yeni esas 2021/406) sayılı dosyasının bekletici mesele yapılmasına ilişkin ara kararından rücu edilerek davacının son ücretinin aylık net 1.395,00 TL ( brüt 1.951,30 TL) olduğu, işyerinde yapılan sosyal yardım, yemek yardımının brüt ücrete ilave edilmesiyle giydirilmiş brüt ücretin 2.163,28 TL olduğu, 11 yıla yakın çalışma süresi olan davacının zorunlu bir sebep yokken ... sözleşmesini sebepsiz feshetmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğu, buna göre ... sözleşmesinin kıdem tazminatına hak kazanılacak şekilde sona erdiği, ... sözleşmesini kendisi fesheden davacının ihbar tazminatına hak kazanamayacağı, davacının fazla çalışma yaptığına dair iddiasını kanıtladığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; Mahkemece bozma ilâmına uyulmasına rağmen ... ... 20. ... Mahkemesinin 2015/172 Esas sayılı dosyasının (yeni esas 2021/406) kesinleşmesinin beklenmemesinin hatalı olduğunu, davacı tarafından müvekkili ile Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) aleyhine aynı çalışma dönemine ilişkin olmak üzere ... ... 20. ... Mahkemesinde açılmış olan 2021/406 Esas (eski esası 2015/172) sayılı dava dosyasında İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verildiğini, kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesinin 07...2023 tarihli ve 2023/70 Esas, 2023/2072 Karar sayılı ilâmı ile; davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiğini, kararın davacı vekili tarafından temyiz edildiğini ve hâlen derdest olduğunu, Mahkemece davacının ücretinin hatalı tespit edildiğini, ... sözleşmesini kendisi fesheden davacının kıdem tazminatına hak kazanamayacağını belirterek Mahkeme kararının bozulması istemiyle temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; taraflar arasında ... ... 20. ... Mahkemesinin 2021/406 Esas (eski esası 2015/172) sayılı dosyası ile görülmekte olan davanın bekletici mesele yapılması gerekip gerekmediği, ücret miktarı ve kıdem tazminatı hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6100 sayılı Kanun'un "Bekletici sorun" kenar başlıklı 165 inci maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir.
..."
3. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 32 nci maddesi ve aynı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 19.04.2022 tarihli ve 2020/9-192 Esas, 2022/574 Karar sayılı ilâmının ilgili bölümü bu şekildedir:
"...
18. Prime esas kazancın tespiti davası; sigortalının (işçinin) gerçek ücretinin ve buna bağlı olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bildirilmesi gereken sosyal sigorta prim tutarının tespitini konu aldığından, bu davada sigortalının (işçinin) gerçek ücretinin belirlenmesi gerekmektedir.
19. Gelinen bu noktada konuyla ilgisi nedeniyle bekletici sorun konusu üzerinde de durulmalıdır.
20. Bekletici sorun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 165. maddesinde düzenlenmiştir. Sözü edilen maddede bekletici sorun;
'(1) Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir.
(2) Bir davanın incelenmesi ve sonuçlandırılması başka bir davanın veya idari makamın çözümüne bağlı ise mahkeme, ilgili tarafa görevli mahkemeye veya idari makama başvurması için uygun bir süre verir. Bu süre içinde görevli mahkemeye veya idari makama başvurulmadığı takdirde, ilgili taraf bu husustaki iddiasından vazgeçmiş sayılarak esas dava hakkında karar verilir.' şeklinde düzenlenmiş olup, madde metninden de anlaşılacağı üzere bir davada hüküm verilmesi, başka bir davanın çözümüne bağlı ise mahkeme açılmış olan o davanın sonuçlanmasını beklemek üzere yargılamayı erteleyebilir. Başka bir deyişle o davanın sonuçlanmasını kendi bakmakta olduğu dava için bekletici sorun yapabilir.
21. Tüm bu açıklama ve yasal düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde; somut olayda, davacı ... ilişkisi boyunca sigorta primlerinin gerçekte aldığı ücretin aksine asgari ücret üzerinden ödendiğini, ... sözleşmesini feshetme sebeplerinden birinin de bahsettiği bu durum olduğunu, son ücretinin net 2.200TL olduğunu ileri sürerek işçilik alacaklarının tahsili istemiyle 01...2015 tarihinde eldeki davayı açmış, davalı ise bordrolarda belirtildiği üzere davacının brüt 1.425TL ücret aldığını savunmuştur.
22. Mahkemece işçilik alacağının tahsili istemiyle açılan eldeki davada verilen 03...2016 tarihli kararda, davacının aldığı ücret miktarı iddiası gibi brüt 3.077,31TL (net 2.200TL) kabul edilerek işçilik alacakları hüküm altına alınmış, bu karardan sonra davacı 28.10.2016 tarihinde ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (... Mahkemesi sıfatıyla) 2016/595 Esas sayılı dosyasında gerçek ücretinin net 2.200TL olduğunu ileri sürerek prime esas kazancının aylık 2.200TL ücret üzerinden belirlenmesini, asgari ücret üzerinden yatırılan sigorta primlerinin geriye dönük olarak tamamlattırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
23. Prime esas kazancın tespiti davasında mahkemece davanın reddine dair verilen 04.04.2017 tarihli karar davacı vekilinin istinaf başvurusu üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesinin 23.05.2018 tarihli kararı ile 'kuvvetli delil teşkil eden alacak davasının kesinleşmesinin beklenilmediği' gerekçesi ile kaldırılarak dosyanın yeniden yargılama yapılmak üzere ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
24. Bilindiği üzere prime esas kazancın tespiti davası re’sen araştırma ilkesinin geçerli olduğu ve kamu düzenini ilgilendiren bir dava türüdür. Davacının aldığı ücretin miktarı konusunda taraflar arasında ihtilaf bulunduğu gözetildiğinde; prime esas kazancın tespiti davasında verilecek kararın işçilik alacaklarına ilişkin davanın sonucunu doğrudan doğruya etkileyeceği açıktır. Kaldı ki, hem işçilik alacağının tahsili istemiyle açılan dava hem de prime esas kazancın tespiti davasının derdest olduğu dikkate alındığında çelişkili yargılamadan da bahsedilmesi söz konusu değildir.
25. Bu durumda, prime esas kazancın tespiti davasının HMK’nın 165. maddesi uyarınca bekletici sorun yapılarak, bu davanın sonucuna göre eldeki işçilik alacaklarına ilişkin davada ücretin miktarı konusundaki uyuşmazlık çözülmelidir.
..."
5. Dairemizin 18.11.2019 tarihli ve 2016/9168 Esas, 2019/20184 Karar sayılı ilâmının ilgili kısmı şu şekildedir:
"...
Hizmet tespiti ve prime esas kazanç tespiti davasının sonucu bu davayı doğrudan etkileyeceğinden söz konusu davanın HMK.nun 165. maddesi gereğince bekletici mesele (önsorun) yapılıp hizmet tespiti ve prime esas kazanç tespiti davasının sonucuna göre işbu dosyada karar verilmesi gerekmektedir.
..."
3. Değerlendirme
1. Bir davadaki asıl sorun hakkında karar verilebilmesi için daha önce çözülmesi gereken bir sorunun başka bir mahkeme tarafından başka bir davada karara bağlanması gereken hâllerde bekletici mesele söz konusu olur.
2. Derdest olan bir davanın sonuçlanmasının başka bir davada bekletici sorun yapılabilmesi için bekletici mesele yapılacak davanın başka bir mahkemede görülmekte olması ve iki dava arasında bağlantı bulunması gerekir. Mevcut olup olmadığı diğer davada kesin olarak karara bağlanacak olan hukuki ilişkinin, kısmen veya tamamen bekletilerek davaya etkili olması başka bir ifadeyle diğer dava hakkında verilecek hükmün bekletilerek davada verilecek hükmü etkileyecek nitelikte olması gerekir.
3. Dairemizin 03.07.2019 tarihli ve 2016/5609 Esas, 2019/14858 Karar sayılı ilâmı ile; davalı vekilinin 29.12.2015 tarihli ek temyiz dilekçesi ile davacı işçinin davalı işverene karşı dava konusu dönem ile ilgili olarak ... ... 20. ... Mahkemesinin 2015/172 Esas sayılı dosyası ile hizmet tespiti davası açıldığını bildirdiği, Mahkemece bu yönde araştırma yapılarak bu davayı doğrudan doğruya etkileyecek olan hizmet tespiti davasının bekletici mesele yapılması gerektiği gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
4. Mahkemece; taraflar arasında ... ... 20. ... Mahkemesinin 2015/172 Esas sayılı dosyası ile (yeni esas 2021/406) görülmekte olan davanın hizmet tespitine ilişkin değil prime esas kazanç tespitine ilişkin olduğu, bu nedenle dava sonucunun beklenmesine gerek bulunmadığı gerekçesiyle yargılamaya devam edilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Ne var ki varılan sonuç dosya kapsamı ile örtüşmemektedir.
5. Mahkemece; davacının aylık ücretinin net 1.395,00 TL, brüt 1.951,30 TL ve giydirilmiş ücretinin brüt 2.163,28 TL olduğu kabul edilerek hesaplanan alacaklar hüküm altına alınmış ise de davacının davalı aleyhine ... ... 20. ... Mahkemesinin 2015/172 Esas sayılı dosyası ile (yeni esas 2021/406) açtığı davada prime esas kazanç tutarının tespitini istediği, anılan davanın sonucunun ilâmın İlgili Hukuk kısmında yer verilen Yargıtay kararları da dikkate alındığında eldeki davada belirlenecek aylık ücretin miktarını etkileyecek nitelikte olduğu anlaşıldığından prime esas kazanç tutarının tespitine ilişkin davanın sonucunun bekletici mesele yapılması gerekmektedir. Buna göre tespit davası bekletici mesele yapılmalı, kesinleşmesi beklenilmeli ve oluşacak sonuca göre karar verilmelidir. Mahkemece bu yön gözetilmeksizin, eksik inceleme ile aylık ücret miktarının belirlenmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
21.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.