"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... 21. ... Mahkemesinin 24.12.2020 tarihli ve 2020/152 Esas, 2020/40 Karar sayılı kararı ile ... ... Mahkemesinin yetkili olduğundan bahisle davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Yetkisizlik kararının istinaf edilmeksizin kesinleşmesi sonrası davacı vekili dava dosyasının yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmiş, yetkili İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılan yargılamada davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... Çalışma Genel Müdürlüğünce düzenlenen 10.09.2020 tarihli ve 2059592 sayılı olumlu yetki tespitine dair işlemin, yasal düzenlemelere ve fiili duruma uygun olmadığını, dava konusu yetki tespitinde nazara alınan işçilerin, davacı ... Mühendislik Elektrik İnşaat Turizm Sanayi Ticaret ... Şirketinin (... Mühendislik Şirketi) değil, davacı ... Mühendislik Şirketi ile bir başka firmanın oluşturduğu adi ortaklık bünyesinde çalışan işçiler olduğunu, davalı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olmadığını, yetki tespitinin işletme değil işyeri düzeyinde yapılması gerektiğini, işveren adi ortaklığının merkezinin ...'de bulunduğunu idari ve mali işlemlerin ... merkezli olarak yürütüldüğünü iddia ederek Bakanlığın 10.09.2020 tarihli ve 2059592 sayılı olumlu yetki tespitinin iptaline, davalı Sendikanın yetkili olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; yetki tespitinin iptaline ilişkin açılacak davaların görevli makamın bulunduğu yer mahkemesinde görülmesi gerektiğini, müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci
maddesi hükümleri uyarınca, e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, davalı Sendikanın 09.09.2020 tarihi itibarıyla Bakanlığa yapmış olduğu yetki tespit başvurusu üzerine yapılan incelemede işverene ait 9 işyerinde çalışan toplam işçi sayısının 1.381, davalı ...-... Sendikasının başvuru tarihi itibarıyla işyerindeki üye sayısının ise 707 olduğunun tespit edildiğini, resmî kayıtlara göre işyerinde toplu ... sözleşmesi için Kanun'un aradığı üye çoğunluğunu sağlayan Sendikaya olumlu yetki tespiti kararı verildiğini, davaya konu işlemin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ...-... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davanın görevli makama kayıt ettirilmeden ve yetkisiz mahkemede açıldığından usulden reddini talep ettiklerini, davacı tarafın, müvekkili Sendikanın toplu ... sözleşmesi yetkisi almak için gerekli çoğunluğa sahip olmadığı yönündeki iddialarının herhangi bir somut dayanağı bulunmadığını, yetkinin 9 ayrı işyerini kapsayacak şekilde işletme düzeyinde verilmesinde isabetsizlik olmadığını, dava dilekçesinde sözü edilen hususların hiçbirisinin müvekkili Sendikanın yetki tespitine hak kazanmasına engel teşkil edecek nitelikte olmayan kötüniyetli ve davayı uzatarak yetki belgesinin alınması sürecini uzatma çabasına matuf iddialar olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın süresinde açıldığı, davalı Sendikanın işkolu barajını aştığı, davacı işverene ait aynı işkolunda birden fazla işyeri bulunduğu ve davalı Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi için gereken %40 yasal çoğunluğu sağladığı, davalı Bakanlık tarafından davalı Sendikaya verilen 10.09.2020 tarihli ve 2059592 sayılı olumlu yetki tespit yazısının sonuç itibarıyla doğru olduğu, yetki tespitine konu işyerinde, başvuru tarihi itibarıyla 1.366 işçinin çalıştığı, Bu işçilerden 707’sinin davalı Sendika üyesi bulunduğu davaya konu yetki tespitinin iptalini gerektirecek bir hususun bulunmadığını gerekçe göstererek davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava konusu işlemde nazara alınan işçilerin müvekkili Şirketin değil, müvekkili Şirket ile bir başka firmanın oluşturduğu adi ortaklık bünyesinde sigorta kayıtları bulunan işçiler olduğunu, işveren bilgisinde ciddi hata yapıldığını, yetki tespitine konu 9 adet işyerine ait Sosyal Güvenlik Kurumu işyeri sicil numaralarının tamamının ... ortaklığına ait olduğunu, yetki tespitine konu işyerlerinin çoğunun kapandığını ve yetki tespiti kararında hukuki yarar bulunmadığını, çalışan işçi sayısı ve sendika üyesi işçi sayısının hatalı tespit edilmiş olduğunu, toplu ... sözleşmesinin işletme düzeyinde kabul edilmesi mümkün olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 6356 sayılı Kanun'a göre sendikanın toplu ... sözleşmesi kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarısından fazlasının, işletmede ise %40'ının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğunun düzenlendiği, somut olayda yetki tespitinin ... ilinde 5 işyeri, ... ilinde 1 işyeri ve ... ilinde 3 işyeri için yapılmış olduğu, ... ilindeki bir işyeri hariç kalan 8 işyerinin doğrudan ve sadece davacı işveren Şirkete ait tescil kaydına sahip işyerleri olduğu, yine davacı Şirket ile dava dışı Şirketin oluşturduğu adi ortaklık işyerinde 15 işçinin çalıştığı, ancak işçilerin hiç birisinin sendika üyeliğinin bulunmadığı, yetki tespit talebinin yapıldığı 09.09.2020 tarihi itibarıyla davacı nezdinde çalışan işçi sayısının 1.366 olduğu, bunun 707'sinin davalı Sendikanın üyesi olduğu, davalı Sendikanın %51,76'lık bir orana ulaştığı, davalı Sendikanın Kanun'un aradığının üzerinde bir çoğunluğa ulaşmış olduğu, davalı Bakanlık tarafından yetki tespitinin işletme düzeyinde verildiği, davacı Şirketin birden fazla işyerinin bulunması hâlinde işyeri değil, işletme düzeyinde çoğunluk tespiti yapılabileceği, Bakanlığın 10.09.2020 tarihli yetki tespit yazısında işletme düzeyinde yetki tespiti yapılmış olduğu, davacı Şirketin 8 ayrı işyerinden oluşan işletme ile ilgili olarak toplam işçi sayısının 1.366 ve davalı Sendikaya kayıtlı üye sayısının da 707 olduğu hususları birlikte nazara alındığında, davalı Sendika lehine yasal şartların oluştuğu gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Davaya konu 10.09.2020 tarihli ve 2059592 sayılı yetki tespitinde, işyeri ünvanının "... Mühendislik Elektrik İnşaat Turizm Sanayi Ticaret ... Şirketi" olduğunun kabul edilmesi isabetli değil ise de yetki tespitine konu işyerlerinin; davacı ... Mühendislik Şirketi ile dava dışı ... İnşaat Taahhüt ve Ticaret Limited Şirketi (... Şirketi) arasında 01.08.2014 tarihinde imzalanan ... ortaklığı sözleşmesi uyarınca, belirtilen Şirketlerin meydana getirdiği ... ortaklığına ait olduğu, 01.08.2014 tarihli sözleşmede ortaklık oranına göre davacı ... Mühendislik Şirketinin pilot ortak olarak kabul edildiği ve buna göre her türlü resmî ve özel merciler ile kurum kuruluşlar nezdinde ... ortaklığı sözleşmesi çerçevesinde ... başına işlem yapmaya yetkili kılındığı, bu nedenle davalı Sendikanın işletme toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olduğu anlaşılmıştır.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.