"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2465 E., 2022/444 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 10. ... Mahkemesi
SAYISI : 2017/548 E., 2021/110 K.
Taraflar arasındaki teftiş raporuna itiraza ilişkin tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 09.11.2016 tarihli ve 2016/429 Esas, 2016/297 Karar ... kararıyla davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 14.07.2017 tarihli ve 2017/397 Esas, 2017/1110 Karar ... kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve yeniden inceleme yapılarak bir karar verilmek üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonunda davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili, davalı taraf olmaktan çıkarılan ... ... Kurumu (İŞKUR) Genel Müdürlüğü vekili ile bir kısım davalı işçiler vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ile davalı taraf olmaktan çıkarılan İŞKUR Genel Müdürlüğü vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin mahiyetten reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirketin Ödemiş ilçesinde bulunan işyerinde teftiş yapıldığını, teftiş sonucu hazırlanan raporun tam ve tasdikli bir suretinin Şirkete tebliğ edilmediğini, sadece tespit edilen eksikliklerle ilgili bölümler hakkında bilgi verildiğini, teftiş raporunun genel içeriğine ve detaylarına ulaşılamadığı için savunma haklarının kısıtlandığını, ulaşılabilen bilgilere göre fiilî ve kaydi ücret farkı bulunduğu, eksik ücret ödendiği, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücretlerinin ödenmediğine dair rapor düzenlendiğini, raporda yer alan tespit ve değerlendirmelerin gerçeği yansıtmadığını, zira yapılan çalışmalar karşılığı tüm ücretlerin bordrolara yansıtılarak tam olarak ödendiğini, raporda yazılı bir delil ile sonuca gidilmediğini ileri sürerek teftiş sonucu düzenlenen raporun iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Bakanlığa husumet yöneltilemeyeceğini, öncelikle davanın husumet yönünden reddi gerektiğini, davanın süresinde açılmadığını, müfettiş tarafından tespit edilen noksanlıkların giderilmemesi nedeniyle davacı hakkında 329.658,00 TL idari para cezası uygulandığını, idari para cezasına itiraz edilmediğinden tespitin kesinleştiğini, kaldı ki tespit olunan mevzuata aykırılıkların işyeri çalışanlarının ifadelerine dayandığını, tespitlerin hatalı olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Taraf olmaktan çıkarılan İŞKUR Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Kurumun davada taraf sıfatı bulunmadığını, davanın süresinde açılmadığını, teftiş sonucu düzenlenen rapordaki tespitlerin usul ve esas yönünden hukuka ve olaya uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı olarak davaya dâhil edilen bir kısım işçiler cevap dilekçelerinde davacının açtığı davayı kabul ettiklerini beyan ederken bir kısım işçiler ise yasal süresi içerisinde cevap dilekçesi ibraz etmemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü tarafından düzenlenen 27.01.2016 tarihli ve 14 ... rapordaki 31 günlük aylarda işçilere bir günlük daha ücret ödenmesi gerektiği yönündeki tespitin hukuka ve mevzuata uygun olmadığı, işçilerin bordrolarda gösterilen ücretten daha fazla bir ücret ile çalıştığı, fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ücretlerinin ödenmediğine dair tespitler yönünden; işçilerin çalıştıkları işverene karşı dava açmaları ve bu davalarda iddia ve savunmaların ayrıntılı olarak incelenip delillerin toplanması ve değerlendirilmesinin mümkün olduğu ve hatta bu kapsamda işçiler tarafından açılmış, derdest ya da karara çıkmış ve hatta kesinleşmiş mahkeme kararlarının bulunduğu, her bir işçi yönünden teftiş raporundaki tespitlerin irdelenmesinin mümkün olmadığı, ispat kuralları ve taraflarca getirilme ilkesi, taleple bağlılık ilkesi gibi hukuki ilkeleri aşan mahiyette bir incelemenin de yapılmasının mümkün olmadığı, bu anlamda da Yargıtay içtihatlarında belirtildiği üzere davacı işverenin maddi olaylara dayalı tespit içeren bu raporun iptalinde hukuki yararının bulunmadığı ve davanın hukuki yarar yokluğundan reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle kurum işleminin iptali yönündeki talebin hukuki yarar yokluğundan reddine; 6100 ... Kanun'un 124 üncü maddesi uyarınca dava dışı bırakılan İŞKUR Genel Müdürlüğü hakkında karar verilmesine yer olmadığına ve lehine vekâlet ücreti takdirine yer olmadığına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili, davalı taraf olmaktan çıkarılan İŞKUR Genel Müdürlüğü vekili ile bir kısım davalı işçiler vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davada hukuki yararın varlığının ve taraf sıfatının ... Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı ile tespit edildiğini, hukuki yararın kanundan kaynaklandığını, bu nedenle davada hukuken korunmaya değer güncel bir yarar bulunması koşulunun mevcut olduğunu, davayı kabul eden davalı 72 işçinin kabul beyanları dikkate alınarak bu davalılar açısından davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Taraf olmaktan çıkarılan İŞKUR Genel Müdürlüğü vekili istinaf dilekçesinde; İlk Derece Mahkemesince müvekkili Kurum lehine yargılama giderine ve vekâlet ücretine hükmedilmemesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
3. Davalılar ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... , ..., ..., ..., ... ve ... vekili istinaf dilekçesinde; yargılama sonucunda her bir müvekkil için ayrı ayrı vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken ... bir vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava dosyası, tarafların istinaf dilekçesinde ayrıntılı olarak ileri sürdüğü istinaf nedenleri ve kamu düzenine aykırılıklar yönünden yeniden yapılan incelemede Mahkemenin dosya kapsamındaki delilleri değerlendirmesinde ve karar gerekçesinde kanuna ve dosya kapsamına aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı taraf olmaktan çıkarılan İŞKUR Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Taraf olmaktan çıkarılan İŞKUR Genel Müdürlüğü vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... ... Teftiş Kurulu Başkanlığının dava konusu teftiş raporunda yer alan tespitlerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı ve buna göre rapora itirazın yerinde olup olmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un 114 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi ile 115 inci maddesi, 124 üncü maddesinin dördüncü fıkrası, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddesi.
2. 4857 ... ... Kanunu'nun (4857 ... Kanun) 92 nci maddesi söyledir:
"91 inci madde hükmünün uygulanması için ... hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan ... müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, ... için gerekli olan malzemeyi 93 üncü maddede yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte açıklanan şekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.
(Değişik ikinci fıkra: 13/2/2011-6111/78 md.) Teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli ... müfettişleri (…)tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; ... müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.
(Değişik üçüncü fıkra: 13/2/2011-6111/78 md.) Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili ... müfettişleri (…) tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. ... müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili ... mahkemesine itiraz edilebilir. ... mahkemesinin kararına karşı taraflarca 5521 ... Kanunun 8 inci maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması ... mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez."
3. 31.10.2012 tarihli ve 28543 ... Resmî Gazete'de yayımlanan ... ... Teftiş Kurulu Yönetmeliği'nin 43, 44, 45, 46 ve 47 nci maddeleri.
4. 19.04.2022 tarihli ve 31814 ... Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ... Teftişi Hakkında Yönetmelik hükümleri.
3. Değerlendirme
1.Davacı işveren, ... müfettişi raporuna itiraz istemli davada raporun iptalini talep etmiş olup öncelikle çözümü gereken uyuşmazlık, somut davada işverenin hukuki yararı bulunup bulunmadığı noktasındadır.
Kararın İlgili hukuk bölümünün (2) numaralı paragrafında yer verilen 4857 ... Kanun'un 92 nci maddesi uyarınca ... müfettişi tarafından tutulan tutanaklar ile düzenlenen raporların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına tarafların otuz gün içinde itiraz ... mevcuttur. Bu kapsamda açılan davalarda ayrı bir hukuki yarar şartı aranmaz. Diğer bir ifade ile davacı işverenin bu davayı açmakta, hukuken korunmaya değer güncel bir yararının bulunduğu kabul edilmelidir.
2. Somut uyuşmazlıkta; ... ... Teftiş Kurulu müfettişi tarafından düzenlenen 27.01.2016 tarihli ve 10051.PRG.14 ... programlı teftiş raporunda işyerinde eksik ücret ödendiği, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücretlerinin ödenmediği tespiti yapılarak listelenen işçilerin hak ve alacakları belirlenmiştir. Bu rapordaki tespitlerin hatalı olduğu ileri sürülerek 4857 ... Kanun'un 92 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca açılan davada davacının hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmaktadır. Buna göre, İlk Derece Mahkemesince işin esasına girilerek bir karar verilmesi gerekirken yerinde olmayan gerekçe ile müfettiş raporunun iptali talebinin reddine karar verilmesi hatalıdır.
3. Davada taraf olmaktan çıkarılan İŞKUR Genel Müdürlüğünün bu dava açısından taraf sıfatı kalmasa da aleyhine dava açılmasına sebebiyet vermediği açıktır. 6100 ... Kanun'un 124 üncü maddesinin dördüncü fıkrası gereğince İŞKUR Genel Müdürlüğü lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekmekte olup bu hususun gözetilmemesi, ayrıca davalı sıfatıyla gerekçeli karar başlığında belirtilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacı tarafa iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.