"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2099 E., 2023/1042 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Göle Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/219 E., 2022/99 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin hâlen asıl işveren Göle Belediye Başkanlığının (Belediye) alt işvereni ... İnş. Tem. Mad. Gıda Nak. Özel Güv. İth. ve İhr. San. Ve Tic. Ltd. Şti (... Limited Şirketi) emrinde çalıştığını, üyesi olduğu Belediye-... Sendikası ile Belediye arasında bağıtlanan 14.09.2018 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesinin hâlen yürürlükte olduğunu, ancak toplu ... sözleşmesinin bazı hükümlerinin Belediye tarafından uygulanmadığını, sendika üyesi işçilere toplu ... sözleşmesinden ve kanunlardan kaynaklanan ilave tediye ve ikramiye alacaklarının ödenmediğini, toplu ... sözleşmesindeki ücret zammının uygulanmadığını, toplu ... sözleşmesinde öngörülen sosyal yardımların ödenmediğini ileri sürerek ücret farkı, ikramiye, ilave tediye, fazla çalışma, hafta tatili ve sosyal yardım alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının Belediye nezdinde sürekli işçi statüsüne geçtiğini, davalı ... ile Belediye-... Sendikası arasında 14.09.2018 tarihinde toplu ... sözleşmesi imzalandığını, imzalanan bu sözleşme uyarınca ilgili işçilerin sözleşme hükümlerinden yararlandıklarını, ancak davalı ... nezdinde 20.05.2014-29.04.2019 dönemini kapsayan İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Kontrolörlüğü tarafından yapılan denetim neticesinde, "Göle Belediyesinde şirketine geçen işçilerle ilgili olarak 14.09.2018 tarihinde toplu ... sözleşmesi imzalandığı, 375 ... KHK'nın geçici 24. maddesinde şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerin mali haklarının düzenlendiği, ayrıca 01.01.2018 tarih ve 30288 ... Resmi Gazetede yayımlanan 375 ... KHK geçici 23 ve geçici 24 üncü maddelerinin uygulanmasına dair usul ve esasların; işçi statüsüne geçirenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesi başlıklı 49.maddesinde buna ilişkin hükümlerin yer aldığını, 01.01.2018 tarihinde aldıkları ücretlerin Yüksek Hakem Kurulu tarafından bağlanan oranda artış yapılacağı, dolayısıyla mevzuata aykırı olarak imzalanan söz konusu sözleşmenin fesih edilerek 375 ... KHK ve Uygulama Usul ve Esaslarına göre işlem yapılması sağlanmalıdır." şeklinde teklifte bulunulduğunu, anılan teklif uyarınca davalı Kurum tarafından toplu ... sözleşmesinin feshedildiğini ve yine aynı rapor doğrultusunda işçilere ödenen ücretlere ilişkin eski belediye başkanına kamu zararı çıkartıldığını, bu sebeple denetmen raporu doğrultusunda ilgili ödemelerin kesildiğini, toplu ... sözleşmesinin iptal edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının Belediyeye bağlı ... Limited Şirketi işçisi olarak çalışmakta iken 24.12.2017 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 696 ... Kanun Hükmünde Kararname (696 ... KHK) ile 375 ... Kanun Hükmünde Kararname'ye (375 ... KHK) eklenen geçici 23 ve 24 üncü maddeleri gereğince 02.04.2018 tarihinde sürekli işçi kadrosuna geçirildiği, davacının üyesi olduğu Belediye-... Sendikası ile Belediye arasında 14.09.2018 tarihinde yürürlüğe girmek ve 15.09.2020 tarihinde sona ermek üzere iki yıl süre ile toplu ... sözleşmesi imzalandığı, her ne kadar davalı Belediyeden alınan 08.04.2020 tarihli cevabi yazı ile 14.09.2019 tarihli anılan toplu ... sözleşmesinin 375 ... KHK’ya aykırı olarak imzalanması dolayısıyla 29.04.2019 tarihli İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Kontrolörlüğü tarafından yapılan denetim sonucu feshedildiği bildirilmiş ve bunun neticesinde davacının sürekli işçi kadrosuna geçmesi sonucu üyesi olduğu sendika ile imzalanan işletme toplu ... sözleşmesinin işbu denetim raporunun düzenlenmesine kadar uygulandığı tespit edilmiş ise de, Bakanlık müfettişlerinin sözleşme feshetme yetkisinin bulunmadığı, zira bahsi geçen İçişleri Bakanlığı kontrolörlüğü tarafından yapılan denetim neticesinde hazırlanan 17.05.2019 tarihli 28/7 ... denetim raporunda da, 375 ... KHK’nın Geçici 23 ve 24 üncü Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar'ın "İşçi statüsüne geçenlerin ücreti ile diğer mali haklarının belirlenmesi" başlıklı 49 uncu maddesi hükümlerine göre, belediye şirketlerinde işçi statüsüne geçenlerin toplu ... sözleşmesi yapma ... bulunmadığından bahisle mevzuata aykırı olarak imzalanan sözleşmenin feshi gerektiğine ilişkin görüş bildirildiği, ancak bu yöndeki müfettiş raporunun yetkili icra organı olan İdarece onaya bağlanmadığı, sözleşmenin ancak süresinin bitiminde kendiliğinden sona ereceği veya sözleşmeye taraf olanlarca dava yoluyla feshedilebileceği, ancak somut olaydaki toplu ... sözleşmesinin feshi usulüne uygun olarak gerçekleştirilmediği gibi, sözleşmenin feshi hâlinde iptal edilen sözleşme yerine sürekli işçi kadrosuna geçen işçiler için 24.12.2017 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 696 ... KHK ile 375 ... KHK'ya eklenen geçici 23 ve 24 üncü maddelerinin uygulanmasına ilişkin 01.01.2018 tarih ve 30288 ... Resmî Gazete’de yayımlanan Tebliğ'deki düzenlemeleri ihtiva edecek şekilde sürekli işçi kadrosuna geçen işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları için idarece yeni bir sözleşme düzenlemesi de yapılmadığı, toplu ... sözleşmesinin usulüne uygun olarak feshi gerçekleştirilmediğinden davaya konu edilen 29.04.2019-18.09.2019 tarihlerinde yürürlüğünün devam ettiği gerekçesiyle 18.11.2020 tarihli bilirkişi raporunun 1. seçeneğindeki toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre yapılan tespit ve hesaplamalar gerekçe oluşturmaya ve hüküm vermeye yeterli görülerek davacı tarafın dava ve ıslah dilekçesi doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; davacının Belediye nezdinde alt işveren kanunu ile devamlı işçi statüsüne geçtiğini, davalı ... ile Belediye-... Sendikası arasında 14.09.2018 tarihinde toplu ... sözleşmesi imzalandığını, imzalanan bu sözleşme uyarınca ilgili işçilerin sözleşme hükümlerinden yararlandıklarını, ancak davalı ... nezdinde 20.05.2014-29.04.2019 dönemini kapsayan İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Kontrolörlüğü tarafından yapılan denetim neticesinde hazırlanan denetmen raporu doğrultusunda toplu ... sözleşmesi iptal edildiğini, bu sebeple de davacının haksız davasının reddedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden knauna aykırılık bulunmadığından davalının istinaf başvurusunun 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmişir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf başvuru dilekçesindeki sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 375 ... KHK'nın 24 üncü maddesi kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacının yararlanması gereken toplu ... sözleşmesinin ve ücretinin belirlenmesi, fark ücret, ilave tediye/ikramiye, fazla çalışma ve sosyal yardım ücreti alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı, hafta tatili bakımından arabuluculuk dava şartının gerçekleşip gerçekleşmediği ile muacceliyet konularındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 ... Kanun'un 32, 41, 46 ncı maddeleri.
3. 696 ... KHK’nın 127 nci maddesi ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine ilişkin 375 ... KHK'ya eklenen geçici 24 üncü maddesinin ilgili fıkraları şu şekildedir:
"...
İl özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde 4734 ... Kanun ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olanlar;
a) 657 ... Kanunun 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6), (7) ve (8) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımak,
b) Herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak,
c) Bu kapsamda çalıştırılmalarına ilişkin olarak açtıkları davalardan ve/veya icra takiplerinden feragat edeceğine dair yazılı beyanda bulunmak,
ç) En son çalıştığı idare veya şirket ile daha önce kamu kurum ve kuruluşlarında alt işveren işçisi olarak çalıştığı ... sözleşmelerinden dolayı bu madde ile tanınan haklar karşılığında herhangi bir hak ve alacak talebinde bulunmayacağını ve bu haklarından feragat ettiğine dair yazılı bir sulh sözleşmesi yapmayı kabul ettiğini yazılı olarak beyan etmek, kaydıyla bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on gün içinde hizmet alım sözleşmesini yapan idareye veya şirkete, ek 20 nci madde kapsamındaki şirketlerinde işçi statüsünde çalıştırılmak üzere yazılı olarak başvurabilirler. Başvuranların şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti, bu tespite itirazların karara bağlanması, şartları taşıyanların belirlenen usul ve esaslara göre yapılacak yazılı ve/veya sözlü ya da uygulamalı sınava alınması, sınav sonuçlarına itirazların karara bağlanması ve sınavda başarılı olanların işçi statüsüne geçirilmesine ilişkin süreç bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren doksan gün içinde sonuçlandırılır. Sınavlarda başarılı olanlar, varsa bu fıkranın (c) bendinde öngörülen davalardan feragat ettiklerini tevsik eden belgeyi ve/veya icra takibine konu alacaktan feragat ettiğine dair icra müdürlüğünden alınacak belgeyi ibraz etmek, bu fıkranın (ç) bendinde öngörülen sulh sözleşmesini ibraz etmek ve aynı fıkrada öngörülen şartları taşımaya devam etmek kaydıyla, sınav sonuçlarının kesinleşmesini müteakip, ek 20 nci madde kapsamındaki şirketlerinde işçi statüsünde topluca işe başlatılır.
...
Şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu ... sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerden; geçişten önce toplu ... sözleşmesi bulunmadığından işçi statüsüne geçirildiği tarihte yürürlükte olan ... ... sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu ... sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki şirketlerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitiminden önce toplu ... sözleşmesi sona ... işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesine göre belirlenir. Bu madde kapsamındaki şirketlerde; 6356 ... Kanunun geçici 7 nci maddesinde belirtilen mevcut işyerleri bakımından anılan Kanuna uygun olarak yetki başvurusunda bulunulabilir, ancak geçişi yapılan işçiler için yeni tescil edilen işyerlerinde, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin sona erme tarihinden sonra yetki başvurusunda bulunulabilir.
..."
4. 01.01.2018 tarihli ve 30288 ... Resmî Gazete'de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 ... Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 23 ve Geçici 24 üncü Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar.
5. 6772 ... Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 ... Kanunla 6212 ... Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un (6772 ... Kanun) 1 inci maddesi şöyledir:
"Umumi, mülhak ve hususi bütçeli dairelerle mütedavil sermayeli müesseseler, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlarla belediyeler ve bunlara bağlı teşekküller, 3460 ve 3659 ... kanunların şümulüne giren İktisadi Devlet Teşekkülleri ve diğer bilcümle kurum, banka, ortaklık ve müesseselerinde müstahdem olanlardan ... Kanununun şümulüne giren veya girmiyen yerlerde çalışmakta olan ve ... Kanununun muaddel birinci maddesindeki tarife göre işçi vasfında olan kimselere, ücret sistemleri ne olursa olsun, her yıl için birer aylık istihkakları tutarında ilave tediye yapılır."
6. Dairemizin 28.....2022 tarihli ve 2022/6747 Esas, 2022/8363 Karar ... ilâmında Belediye şirketlerinin 6772 ... Kanun kapsamında bulunmadıklarına ilişkin gerekçeler şu şekilde açıklanmıştır:
"...
13. 14.04.1930 tarihli ve 1471 ... Resmî Gazete’de yayımlanarak 01.09.1930 tarihinde yürürlüğe giren 1580 ... Belediye Kanunu’nun (1580 ... Kanun) belediyelerin hak, yetki ve ayrıcalıklarını düzenleyen 19 uncu maddesinin birinci fıkrasının ilk bendinde, “Belediye idareleri kanunun kendilerine tahmil ettiği vazife ve hizmetleri ifa ettikten sonra belde sakinlerinin müşterek ve medeni ihtiyaçlarını tesviye edecek her türlü teşebbüsatı icra ederler.” hükmü düzenlenmiştir. 15.07.1934 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2571 ... Kanun’la, 1580 ... Kanun’un 19 uncu maddesinin birinci fıkrasının beş numaralı bendinin birinci ve ikinci paragrafları;
“Belediye sınırı dahilinde muayyen mıntakalar arasında yolcu nakil vasıtası olarak otobüs, omnibüs, otokar, tünel, troley, füniküler işletmek munhasıran belediyelerin hakkıdır.
Bunların, belediyelerin de iştirak edecekleri şirketler vasıtasıyla yapılması ve işletilmesi veya icara verilmesi veyahut imtiyazın devri İcra Vekilleri Heyeti kararına bağlıdır” şeklinde değiştirilmiştir. 15.07.1934 tarihinde yürürlüğe giren bu değişiklikle, “belediyelerin de iştirak edecekleri şirketler” ifadesine açıkça yer verilmesi suretiyle, temel kanuni dayanak oluşturulmuştur. Anılan 19 uncu maddede yapılan 05.07.1939 tarihli ve 07.02.1990 tarihli değişikliklerde de bahsi geçen ifade korunmuştur.
14. 23.03.1984 tarihli ve 18350 ... Resmî Gazete’de yayımlanan Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkındaki 195 ... Kanun Hükmünde Kararname ile 09.07.1984 tarihli ve 18453 ... Resmî Gazete’de yayımlanan, Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun’un 8 inci maddelerinde, büyükşehir ve ilçe belediyelerinin, görevli oldukları konularda, 1580 ... Kanun ve diğer ilgili mevzuatta belediyelere tanınan hak, yetki, imtiyaz ve muafiyetlere sahip olacağı kabul edilmiştir.
15. 24.12.2004 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, 5272 ... Belediye Kanunu’nun 70 inci maddesinde “Belediye kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre şirket kurabilir.” hükmü düzenlenmiştir. 13.07.2005 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5393 ... Belediye Kanunu’nda, aynı yöndeki hükme Kanun'un yine 70 inci maddesinde yer verilmiştir.
16. 23.07.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan, 5216 ... Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26 ncı maddesinde de, büyükşehir belediyesinin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabilecekleri düzenlenmiştir.
17. Belediyeler, Anayasa’nın 127 nci maddesinde kabul edildiği üzere, kamu tüzel kişiliğini haizdir. İlgili mevzuatta belediyelere, yüklenen görevlerin yerine getirebilmesi için, önemli hak ve yetkiler verilmiş; kamusal ayrıcalıklar tanınmıştır. Diğer taraftan, merkezi idareye de belediyeler üzerinde vesayet yetkisi verilmiştir.
18. Belediyeler tarafından kurulan veya ortak olunan şirketler ise, 6102 ... ... Ticaret Kanunu ( 6102 ... Kanun) hükümlerine tabi sermaye şirketleri olup belediyelerin tüzel kişiliğinden ayrı ve bağımsız özel hukuk tüzel kişileridir. Belediyelerin kurdukları veya ortak oldukları ticaret şirketlerine, kamu tüzel kişiliği kazandıran herhangi bir kanun hükmü bulunmadığı gibi kamusal yetki ve ayrıcalıklar tanınmamıştır. Dolayısıyla, söz konusu şirketlerin kamu tüzel kişisi ya da kamu kurum ve kuruluşu oldukları kabul edilemez.
19. Diğer taraftan, 233 ... Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, iktisadi devlet teşekkülleri ile kamu iktisadi kuruluşlarını ve bunların müesseselerini, bağlı ortaklıklarını ve iştiraklerini kapsamaktadır. Kanun Hükmünde Kararname’nin 2 nci maddesinin birinci bendinde “Kamu iktisadi teşebbüsü "Teşebbüs"; iktisadi devlet teşekkülü ile kamu iktisadi kuruluşunun ortak adıdır.”; ikinci bendinde “İktisadi devlet teşekkülü "Teşekkül"; sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan, kamu iktisadi teşebbüsüdür.”; üçüncü bendinde “Kamu İktisadî Kuruluşu "Kuruluş"; sermayesinin tamamı Devlete ait olup, tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan kamu iktisadî teşebbüsüdür.” tanımlamalarına yer verilmiştir. Bu tanımlamalarla sabit olduğu üzere, kamu iktisadi teşebbüslerinin sermayesi Devlete aittir. Belediyeler ise, Devlet tüzel kişiliğinden ayrı bir tüzel kişiliğe sahiptir. Dolayısıyla belediyelerin hissedarı oldukları şirketler, 233 ... Kanun Hükmünde Kararname kapsamında olmayıp kamu iktisadi teşebbüsü sayılamaz.
20. Belediyelerin hissedarı olduğu şirketlerin hukuki statüsünün yukarıda yazılı olduğu şekilde belirlendikten sonra, 6772 ... Kanun kapsamında bulunup bulunmadıkları meselesinin değerlendirilmesine gelince; 6772 ... Kanun’un 1 inci maddesindeki düzenleme uyarınca, belediyeler ve bunlara bağlı teşekküller kanun kapsamındadır. Belediyelerin hissedarı olduğu şirketler ise 6102 ... Kanun hükümlerine tabi, belediyeden ayrı ve bağımsız özel hukuk tüzel kişiliğine sahip olduğundan, bu şirketlerin belediyeye bağlı teşekkül sayılması mümkün değildir. Anılan maddede, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirketlerin Kanun kapsamında olduğu açıkça belirtilmiş olmasına rağmen, madde metninde sermayesi belediyeye ait olan şirketlere yer verilmemesi kanun koyucunun tercihidir. Keza, 1580 ... Kanun’un, 15.07.1934 tarihinde yürürlüğe giren 2571 ... Kanun’la değişik 19 uncu maddesi hükmünde, belediyelerin iştirak edecekleri şirketler ifadesine açıkça yer verilmiş olduğu hâlde, bu tarihten sonraki bir tarih olan 11.07.1956 tarihinde yürürlüğe giren 6772 ... Kanun’da, belediyelerin hissedarı olduğu şirketlerden bahsedilmemiş olması da bu durumun bir göstergesidir. Dolayısıyla, 6772 ... Kanun’un 1 inci maddesindeki, belediyeye bağlı teşekkül ifadesinden, kanun koyucunun, belediyelerin hissedarı olduğu şirketleri kastettiği söylenemez.
21. Anılan sebeplerle, belediyelerin hissedarı olduğu şirketler 6772 ... Kanun kapsamında bulunmadıklarından, davalı Şirket ilave tediye ödemekle yükümlü değildir. Bu hâlde, dava konusu ilave tediye alacağı talebinin reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi hatalı olmuştur."
7. Dairemizin 21.03.2022 tarihli ve 2022/3222 Esas, 2022/3813 Karar ... ilâmı.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 7036 ... Kanun'un 3 üncü maddesi uyarınca arabuluculuk dava şartıdır. Bu şart gerçekleşmeden dava açıldığının anlaşılması hâlinde davanın usulden reddi gerekir. Dava dilekçesinde talep edilen alacakların her biri bakımından ayrı ayrı dava şartının sağlanıp sağlanmadığı değerlendirilmelidir. Somut olayda hafta tatili alacağı yönünden arabuluculuk dava şartının gerçekleşmediği anlaşıldığından söz konusu talebin usulden reddine karar verilmelidir.
3. Belediye şirketlerinde işçi statüsüne geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu ... sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerden; geçişten önce toplu ... sözleşmesi bulunmadığından işçi statüsüne geçirildiği tarihte yürürlükte olan ... ... sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu ... sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki şirketlerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitiminden önce toplu ... sözleşmesi sona ... işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesine göre belirlenir.
4. 375 ... KHK'nın geçici 24 üncü maddesinin ve bu KHK gereğince 30.....2020 tarihine kadar uygulanması öngörülen toplu ... sözleşmesinin amacı; gerek alt işverenin taraf olduğu ve 30.....2020 tarihinden önce sona erecek olan toplu ... sözleşmesinden yararlanmakta olan, gerekse alt işverenin taraf olduğu herhangi bir toplu ... sözleşmesinden yararlanmayan işçileri belli bir süre için toplu ... sözleşmesi etkisinden mahrum bırakmamaktır. Bu nedenle 375 ... Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24. Maddesi Uyarınca İşçi Statüsüne Geçirilen İşçilerin Ücret İle Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinden yararlanmaya başlayan yahut alt işveren nezdindeki toplu ... sözleşmesinin bitimini müteakip kanun gereği kendiliğinden yararlanmaya başlayan işçilerin, aynı dönem içinde bir başka toplu ... sözleşmesinden yararlanmayı talep etmeleri, 375 ... KHK gereği mümkün değildir. Bir toplu ... sözleşmesinin geriye etkili olarak yürürlüğe konulabilmesi kural olarak mümkün olsa da sonraki toplu ... sözleşmesi hükümlerinin geriye etkili olabileceği en erken süre önceki toplu ... sözleşmesinin bitim tarihidir. Sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler yönünden yapılacak değerlendirmede de bu ilkeden ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır. Buna göre sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçilerin kadroya geçirildikleri işyerinde yürürlükte bulunan bir toplu ... sözleşmesinden yararlanabilmeleri için en erken tarih her hâlükârda 01.07.2020 tarihi olmalıdır.
5. Yukarıda açıklanan ilke ve esaslara göre somut olay değerlendirildiğinde; davacının kadroya geçiş tarihinden önce yararlanmakta olduğu alt işverence imzalanan bir toplu ... sözleşmesi varsa geçiş tarihinden sonra bu toplu ... sözleşmesinin süresinin bitimine kadar uygulanmasına devam edilmesi ve sürenin bitiminden itibaren çerçeve toplu ... sözleşmesinin uygulanması gerekir. Yararlanılan bir toplu ... sözleşmesi mevcut değil ise davacı geçiş tarihinden itibaren 375 ... Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24. Maddesi Uyarınca İşçi Statüsüne Geçirilen İşçilerin Ücret İle Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi hükümlerine tâbi olacağından dava dışı ... Limited Şirketi ile Belediye-... Sendikası arasında 14.08.2019 tarihinde imzalanan 14.08.2019-15.09.2020 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesinden yararlanması, söz konusu toplu ... sözleşmesinin geçerli olup olmadığı tartışılsa dahi, en erken 01.07.2020 tarihi itibarıyla mümkündür.
6. Diğer taraftan somut olayda arabuluculuk son tutanak tarihinin 02.07.2019 tarihi olduğu göz önüne alındığında davacının arabuluculuk başvuru tarihinde henüz imzalanmamış bir toplu ... sözleşmesinden yararlanabilmesi mümkün değildir. Davacının uyuşmazlık konusu dönemde 375 ... Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 24. Maddesi Uyarınca İşçi Statüsüne Geçirilen İşçilerin Ücret İle Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi hükümlerine göre alacağı bulunup bulunmadığı belirlenmeli; varsa arabuluculuk son tutanak tarihi itibarıyla muaccel olan alacaklar hesaplanıp hüküm altına alınmalıdır.
7. Davacının 6772 ... Kanun'dan kaynaklanan ilave tediye alacağı talebi bakımından ise kararın İlgili hukuk bölümünün (6) numaralı paragrafında yer verilen Dairemiz kararında belirtilen gerekçelere göre belediye şirketleri 6772 ... Kanun kapsamında işyerleri olmadığından davacının anılan Kanun kapsamında ilave tediye taleplerinin de reddi gerekirken davanın yazılı gerekçe ile kısmen kabulü isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.