"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2023/456 E., 2023/529 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen ihtiyari arabuluculuk anlaşma tutanağının iptali ve alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; müvekkillerinin murisinin davalıların Ukrayna'da bulunan şantiyelerinde formen olarak 19.09.2017-14.08.2019 tarihleri arasında 1 yıl, 11 ay, 27 gün aralıksız olarak çalıştığını, aylık net 2.500,00 USD ücret aldığını, şantiye ve lojmanlardaki sağlıksız koşullar ve aşırı soğukların murisin bir virüs kapmasına ve ağır hastalanmasına yol açtığını, bulunduğu bölgede tedavi olanağı bulunmadığından şantiye yetkililerinin murisi 14.08.2019 tarihinde ...'ye gönderdiğini ve murisin 19.08.2019 günü vefat ettiğini, murisin ... sözleşmesinin davalı işveren tarafından 14.08.2019 tarihinde sona erdirildiğini, 2018 tarihli ve 14.08.2019 günlü ihtiyari arabuluculuk anlaşma tutanaklarının şekil ve esas yönlerinden usul ve kanuna aykırı olup geçersiz olduklarını ileri sürerek ihtiyarı arabuluculuk anlaşma tutanaklarının geçersiz olduklarının tespiti ve iptali ile kıdem ve ihbar tazminatı, manevi tazminat, yıllık izin ücreti, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiğini, murisin Ukrayna'da yurt dışı kanunlarına göre kurulmuş dava dışı Şirkette çalıştığını, husumet itirazları bulunduğunu, dönemsel çalışmaları dolayısıyla her iki çalışma dönemini de kapsayacak şekilde 15.01.2019 ve 14.08.2019 tarihli arabuluculuk tutanakları ile usulüne uygun anlaşmalar yapıldığını, davanın dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, alacak taleplerinin yerine olmadığını, murisin vefat nedeni bilinmemekle birlikte şantiye şartlarından kaynaklı olmasının mümkün olmadığını, Ukrayna'da dinî bayramlarda çalışma yapılmadığını, ...'de geçerli resmî tatillerde Ukrayna'da çalışma yapılmaması gerektiğini ileri sürmenin taraf iradelerine ve hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, Ukrayna kanunlarına göre hafta tatili pazar günü olup murisin hafta tatillerini kullanması nedeniyle bu talebin reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 24.05.2022 tarihli ve 2021/184 Esas, 2022/274 Karar kararı ile; davacıların murisinin 18.09.2017-14.08.2019 tarihleri arasında ...'de bulunduğu süreler haricinde davalılara ait yurt dışındaki işyerinde 1 yıl, 7 ay, 24 gün çalıştığı, davalı tarafın davacıların murisinin rahatsızlığı nedeniyle ... sözleşmesini feshederek ...'ye gönderdiği, murisinin ... sözleşmesinin haklı nedenlerle feshedildiğinin ispat edilemediği, ihtiyari arabuluculuk tutanaklarının mevzuatta belirtilen prosedürlere uygun olarak yapılmadığı, murisin ihtiyari arabulucuya başvurduğuna, arabulucunun nasıl seçildiğine dair bir bilgi ve belge mevcut olmadığı ve dinlenen davalı tanık beyanından da anlaşılacağı üzere ihtiyari arabuluculuk tutanaklarının kendileri tarafından murise imzalatılması nedeniyle söz konusu arabuluculuk tutanaklarının iptaline karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 24.11.2022 tarihli ve 2022/3301 Esas, 2022/4066 Karar ... kararı ile; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden yerinde olduğu gerekçesi ile taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 31.05.2023 tarihli ve 2023/2700 Esas, 2023/8312 Karar ... ilâmı ile; 5718 ... Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 ... Kanun) 27 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında taraflar arasında bir hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan uyuşmazlık hakkında Ukrayna hukukunun uygulanması gerektiği, hâl böyle olunca Ukrayna hukukunda uzman bir bilirkişiden de denetime elverişli rapor alınmak suretiyle dava konusu uyuşmazlık bakımından değerlendirme yapılması ve dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek sonucuna göre usuli kazanılmış haklar da gözetilerek bir karar verilmesi gerektiği, bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı şekilde ... hukukuna göre alacakların hüküm altına alınmasının hatalı olduğu gerekçesiyle kararın bozulmasına ve dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Yargıtay kararlarında belirtildiği üzere yabancılık unsuru taşıyan bir sözleşmenin uygulanabilmesi için ... hukukuna göre dava açılması hâlinde cevap dilekçesinde bunun açıkça belirtilmesi ya da en geç ön incelemede tarafların bu konuda anlaşmaları gerektiği, somut olayda davalı tarafından sunulan cevap dilekçesi incelendiğinde yabancı hukukun uygulanması gerektiği yönünde herhangi bir itiraz bulunmadığı, dolayısıyla uyuşmazlıkta ... hukuku uygulanarak önceki karar kapsamında karar verildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili temyiz dilekçesinde; husumet itirazları bulunduğunu, somut olayda Ukrayna hukukunun uygulanması gerektiğini, aylık ücretin hatalı belirlendiğini, ... sözleşmesini haksız bir şekilde fesheden davacı işçinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağı, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarına da hak kazanmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; ... sözleşmesine uygulanacak hukuk ve dava konusu işçilik alacaklarına hak kazanılıp kazanılmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 ... Kanun'un 2, 5, 8, 27, 40 ve 44 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Vermiş olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse kanuni şekilde uymuş olan mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır.
2. 5718 ... Kanun'un 24 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre hukuk seçimi, taraflarca açıkça yapılabileceği gibi zımni olarak da yapılabilir. Yabancılık unsuru taşıyan bir ... sözleşmesinin varlığı karşısında, ... hukukuna göre açılmış bir davada davalı tarafça en geç cevap dilekçesi ile yabancı hukukun uygulanması gerektiği yönünde itirazda bulunulmaması yahut en geç ön inceleme duruşmasında tarafların hukuk seçimi konusunda anlaşmamış olmaları durumunda uyuşmazlığa uygulanacak olan hukukun ... hukuku olarak zımnen seçilmiş olduğunun kabulü gerekir.
3. Somut uyuşmazlıkta; davacı tarafça ... hukukuna göre dava açılmış, davalı tarafından cevap dilekçesinde dava konusu hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarında yabancı hukukun uygulanması gerektiği yönünde savunmada bulunulmuştur. Cevap dilekçesinin kapsamı dikkate alındığında, tarafların hafta tatili ile ... ... ve genel tatil ücreti dışındaki alacaklar yönünden ... hukukunun uygulanması konusunda zımni olarak anlaştıkları sonucuna varılması yerinde ise de hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacakları bakımından hükmüne uyulan bozma ilâmı doğrultusunda seçilen hukuk olarak Ukrayna hukukuna göre değerlendirme yapılarak sonuca gidilmesi gerekirken bozma gereği yerine getirilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
17.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.