"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2756 E., 2023/3759 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 42. İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/562 E., 2023/140 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince 27.06.2019 tarihli karar ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine İlk Derece Mahkemesince 01.07.2019 tarihli ek karar ile kararın miktar itibarıyla kesin olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
Ek kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince 31.10.2019 tarihli karar ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun miktardan reddine dair ek kararın kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince 22.10.2020 tarihli karar ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 18.03.2021 tarihli kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın ikinci kez İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işyerinde mühendis olarak çalıştığını, Türk Harb-İş Sendikası üyesi olduğunu, yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmelerinden yararlandığını, 15.01.2018 tarihine kadar kalite kontrol primini almakta iken personel kadrolarının değiştirilmesi ve teknik kontrol değil kontrol görevi yaptığı gerekçe gösterilerek prim ödemesinin kesildiğini ancak yaptığı işte herhangi bir değişiklik olmadığını, aynı işini yapmaya devam ettiğini, kalite kontrol işi yaparak sonucu raporladığını ve raporu imzalayarak sorumluluk yüklendiğini ileri sürerek müvekkilinin toplu iş sözleşmesinin 52 nci maddesinin (d) bendi gereği %6 oranında (C) grubu idareci primi alması gerektiğinin tespiti ile geriye dönük olarak hak etmesine rağmen müvekkiline ödenmeyen (C) grubu idareci priminin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın belirli olup kısmi dava olarak açılmasının mümkün olmadığını, alacak ve tespite ilişkin davanın aynı açılmasının mümkün olmadığını, davanın zamanaşımına uğradığını, davacının kendi görev tanımında yer alan işi yaptığını, kendi işini yapmasından dolayı davacıya prim ödemesi yapılamayacağını, işyerinde kalite kontrol işi yapan ayrı personel bulunduğunu, resmî kurumda yapılan her işte raporlara imza atıldığını, 15.01.2018 tarihinde ise işyerinde hatalı bir uygulama yapıldığının fark edildiğini ve Devleti daha fazla zarara uğratmamak adına prim ödemesinin kesildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı uyarınca yapılan keşif sonrası düzenlenen bilirkişi raporunun incelenmesi neticesinde davacının işyerinde yaptığı işin teknik kontrol vasfı taşıdığı, incelenen belgelerde davcının imza ve kaşelerine ilaveten üst amirlerinin sorumlulukları bulunmakla birlikte ihtisas sahibi davacının yapılan işe özel ayrıca sorumluluğunun bulunması nedeniyle davacının (C) grubu idarecilik primi alması gerektiğinin tespit edildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının kendi işinin gereği imza atmasının ve sorumluluk almasının kendi görevinin gereği olduğunu, davacının mühendis olup kalite kontrol işi yapmadığını, bu işi yapan ayrıca personelin olduğunu, prim ödemesi kesilmesi sebebinin yanlış yapılan bir uygulamadan dönülmesi olduğunu, davacının kalite kontrol ve teknik kontrol primini hak etmediğini, müvekkili Bakanlık tarafından mevzuat ve emirlere uygun işlem tesis edildiğini, talep edilen faiz türü ve başlangıç tarihlerinin de hatalı olduğunu savunarak İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Dairenin gönderme kararı sonrasında Mahkemece işyerinde bilirkişi heyeti ile keşif icra edildiği ve keşif sonrası düzenlenen bilirkişi raporuna göre davacının görev tanımı, görev tanımı kapsamındaki işler, kadro ünvanı ve fiilen yaptığı işler birlikte değerlendirildiğinde, davacının toplu iş sözleşmesindeki "… İşyerinde onarım ve imal edilen malzeme ve teçhizatın teknik resmine, projesine, kataloglarına, teknik tarif ve teknik emirlere uygun yapılıp yapılmadığını kontrol eden, performansını imzalayarak sorumluluk yüklenen, kalite kontrol ve teknik kontrol görevlileri …” şeklindeki hüküm kapsamında (C) grubu idareci olduğu ve %6’lık idareci priminden yararlanması gerektiğinin açıkça anlaşıldığı, İlk Derece Mahkemesince hüküm altına alınan alacağın dava dilekçesi ile talep edilen kısmına dava tarihinden, ıslah ile talep edilen kısmına ıslah tarihinden itibaren faiz yürütülmesinde ve alacak toplu iş sözleşmesinden kaynaklandığından, hüküm altına alınan alacağa en yüksek işletme kredisi faizi uygulanmasında bir hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebeplerle benzer sebeplerden Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; davacının, Türk Harb-İş Sendikası ile davalı işveren arasında bağıtlanan 24, 25 ve 26. Dönem Toplu İş Sözleşmeleri'nin 59 uncu maddesinin (d) bendinde tanımlanan görevi yapıp yapmadığı, 52 nci maddesinin (d) bendinde düzenlenen (C) grubu prime hak kazanıp kazanmadığı ile primin hesaplanması hususlarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
1. Davalı Millî Savunma Bakanlığı ile davacının üyesi olduğu Türk Harb-İş Sendikası arasında imzalanan 24, 25 ve 26. Dönem Toplu İş Sözleşmeleri'nin 52 nci maddelerinde "İdareci primi" başlıklı (d) bendinde "Verilmesini gerektiren sebeplerin geçici olarak ortadan kalkması halinde kalktığı sürece kesilmek, devamlı olarak ortadan kalkması halinde tamamen kesilmek, müktesep bir hak sayılmamak ve başkaca bir ödemeyi etkilememek üzere, bu toplu iş sözleşmesinin 'İşçi İdarecileri ve Görevleri' başlıklı 59 ncu maddesi hükümleri uyarınca ... (3) C grubu işçi idarecisi olarak görevlendirilenlerin fiili çalışma sürelerine %6 oranında idareci primi ödenir.” şeklinde düzenleme bulunmaktadır. Anılan toplu iş sözleşmelerinin 59 uncu maddelerinin "Kalite kontrol ve teknik kontrol görevlilerine verilecek prim miktarı" başlıklı (d) bendine göre ise "İşyerinde onarım ve imal edilen malzeme ve teçhizatın teknik resmine, projesine, kataloglarına, teknik tarif ve teknik emirlere uygun yapılıp yapılmadığını kontrol eden, performansını imzalayarak sorumluluk yüklenen, kalite kontrol ve teknik kontrol görevlileri ile iş emniyetçilerine C grubu idareci primi verilir."
2. Toplu iş sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendine göre idarecilik primine hak kazanan kişi kalite kontrol görevlisidir. Toplu iş sözleşmesinde mühür şartına yer verilmemiş ise de mühür bir ispat aracıdır. Ancak Dairemizce daha önce incelenen benzer dosyalarda; davalı Kurumda 2016 yılında elektronik ortama geçildiği; bu nedenle kalite kontrol işlemi elektronik ortamda yapılmış olabileceğinden, form üzerinde kalite kontrol mührünün bulunmamasının da mümkün olduğu, elektronik ortamda yapıldığında; yapılan kalite işlemine, kalite işine ilişkin operasyon numarası, kalibrasyon işlemine ise kalibre işine ilişkin operasyon numarası verildiği anlaşılmıştır.
3. Yukarıda yapılan açıklamalara göre işçinin toplu iş sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendine göre idarecilik primine hak kazanıp kazanmadığı, kalite kontrol mührü kullanıp kullanmadığı ya da 2016 yılında geçilen elektronik ortamda kalite işlem yetkilisi olup olmadığı tespit edilerek belirlenebilir. Dolayısıyla toplu iş sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendine göre idarecilik primine hak kazanılması için fiilen kalite kontrol işi yapılmasının yanında ya kalite kontrol mührü kullanılması ya da elektronik ortamda kalite kontrol operasyon yetkilisi olunması gerektiği sonucuna varılmıştır.
4. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin ikinci kez kaldırma kararı üzerine yapılan keşif sonucu bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen asıl ve ek raporlarında; davacının yaptığı iş ile ilgili mührü bulunduğu, işyerinde kalite kontrol görevi yaptığı ve dolayısıyla toplu iş sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendinde yazılı prime hak kazandığı belirtilmiş ise de yapılan araştırma hüküm kurmaya elverişli değildir.
5. Dosya içeriğine göre davalı işyerinde kalite kontrol görevi yapan işçilere verilen mührün (KK) mührü olduğu görülmekle birlikte davacının hangi mühre sahip olduğu tespit edilememiştir. Ayrıca davacının yaptığı iş ve işlemlerle ilgili elektronik ortamda 20 numaralı operasyon yetkilisi olup olmadığı da anlaşılamamıştır.
6. Bu itibarla Mahkemece; davacı işçinin (C) grubu idareci primine hak kazanıp kazanamadığının tespiti noktasında hem fiilî olarak kalite kontrol işi yapması hem de kalite kontrol mührüne sahip olması (somut uyuşmazlık yönünden (KK) mührü) ya da elektronik ortamda kalite kontrol işi operasyon yetkilisi olduğunun tereddütte mahal bırakmayacak şekilde tespit edilmesi gerekmektedir. Anılan hususlar gözetilmeden eksik araştırma ile yazılı şekilde hüküm tesisi bozmayı gerektirmiştir.
7. Kabule göre de hükme esas alınan hesap bilirkişi raporunda, davacının 15.01.2018 - 14.09.2018 tarihleri arasındaki dönem için prim alacağı hesaplanmıştır. Dosya içerisinde yer alan bordro dökümlerinde ise bilirkişi tarafından hesaplanan ve İlk Derece Mahkemesince hüküm altına alınan dönemin bir kısmını kapsar şekilde Ağustos 2017-Mayıs 2018 tarihleri arasında idareci primi adı altında ödemelerin yapıldığı görülmüştür. Söz konusu tahakkukların davanın konusu olan idarecilik primine ilişkin olup olmadığı belirlenmeden ve buna ilişkin olduğunun tespiti hâlinde, söz konusu ödemeler hesaplamada dikkate alınmadan sonuca gidilmesi de ayrıca hatalı olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.