"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/3237 E., 2023/3350 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karabük ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/284 E., 2023/177 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... 4. ... Mahkemesinin 14.04.2022 tarihli ve 2022/83 Esas, 2022/322 Karar ... kararı ile Karabük ... Mahkemesinin yetkili olduğundan bahisle davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Yetkisizlik kararının istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiş, davacı vekilinin dava dosyasının yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi sonrası yetkili İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılan yargılamada davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de davanın niteliği gereğince kanunda ivedi şekilde sonuçlandırılması öngörüldüğünden duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu yetki tespit kararının müvekkiline 17.02.2022 tarihinde tebliğ edildiğini, yetki tespitinde belirtilenin aksine işyerinde çalışan sayısının 159 olmadığını, yetki başvuru tarihinde işyerinde 163 çalışan bulunduğunu, işyerinde çifte sendika üyesi olup olmadığının araştırılması gerektiğini, 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 ... Kanun) 19 uncu
maddesi uyarınca işçinin yaşlılık veya malullük aylığı alarak işten ayrılması, çalıştığı işkolunu değiştirmesi ya da bir yıldan uzun süre işsiz kalması durumunda sendika üyeliğinin sona ereceğinin düzenlendiğini, bu durumun tespiti için davalı Sendika üyesi işçilerin hizmet döküm cetvellerinin celbi ile davalı Sendikanın ülke barajı şartını sağlayıp sağlamadığı hususlarının araştırılması gerektiğini belirterek Bakanlığın 11.02.2022 tarihli ve 93865 ... olumlu yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 ... Kanun'un 41 inci
maddesi uyarınca, işyerlerine ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan tescil ve
işçi bildirimleri ile e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, 2021 yılı Ocak Ayı İstatistikleri Hakkındaki Tebliğ'e göre davalı Sendikanın kurulu bulunduğu işkolunda ülke barajı koşulunu sağladığını, yetki tespiti başvuru tarihi itibarıyla İşkolları Yönetmeliği'nin 12 sıra numaralı metal işkolunda davacıya ait bir işyeri bulunduğunu, bu işyerinde çalışan 159 işçiden 84 'ünün yetki tespiti için başvuran Sendika üyesi olduğunu, bu doğrultuda olumlu yetki tespiti verildiğini, davacının sendika üyeliklerinin hatalı olduğuna dair somut delil göstermediğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; 6356 ... Kanun'un ilgili maddeleri uyarınca davanın görevli makamın bulunduğu yer mahkemesinde görülmesi gerektiğini, görevli makamın bulunduğu yer itibarıyla davanın yetkisiz mahkemede açıldığını, yetki başvuru tarihinde işyerinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının müvekkili Sendikanın üyesi olduğunu, davacının işyerinde 163 işçi çalıştığı yönündeki itirazı doğru kabul edilse dahi üye sayısının yarıdan fazla olduğunu, yetki tespitine itiraz davasının makul sürede sonuçlandırılmamasının sendika hakkının ihlali niteliğinde olduğunu, davacının işyerinde sendikal faaliyetleri ve toplu ... sözleşmesi imzalanmasını engellemek amacıyla bir kısım işçilerin ... sözleşmelerini feshettiğini, bu işçilerden üçünün işe iade davalarının derdest olduğunu, açılan davanın kötüniyetli ve haksız olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Sendikanın 28.01.2022 tarihli ve 31733 ... Resmî Gazete'de yayımlanan istatistiklerde 44.127 üye ile metal işkolunda %2,41 oranında üyeye sahip olduğu ve ülke barajını aştığı, tüm dosya kapsamı ile dosya kapsamına uygun bilirkişi kök ve ek raporlarındaki tespitler birlikte değerlendirildiğinde; davalı Sendikanın 10.02.2022 tarihinde yetki tespit başvurusunda bulunduğu, Bakanlığın yetki tespit dökümünde yer alan 159 işçi sayısından işveren vekili M.Y.Ç'nin çıkarıldığı, yetki tespit dökümünde görülmemekle birlikte SGK kayıtlarına göre çalıştığı tespit edilen M.S, H.A. ve F.T. isimli işçilerin eklenmesi ile (159-1+2) işyerinde çalışan sayısının 160 olduğu, işe iade davası açan ve yetki tespit dökümünde görülen M.S. ile F.K. isimli işçilerin işe iadesinin kabul edilmemesi hâlinde işçi sayısının 158'e düşeceği, M.S, F.K. ve M.K. isimli işçilerin işe iade taleplerinin kabulü hâlinde işçi sayısının 161 olacağı, sendika üyesi işçiler açısından yapılan incelemede ise yetki tespit raporuna göre 84 işçinin davalı Sendika üyesi olduğu, Sendika üyesi olan F.K, M.S. ve M.K. isimli işçilerin işe iade davalarının derdest olduğu, bu üyelerden F.K. ve M.S. isimli işçilerin Bakanlık yetki tespit dökümünde yer aldıkları, bu iki işçinin üyeliklerinin düşülmesi hâlinde davalı Sendika üye sayısının 82’ye düşeceği, işe iade davası açan 3 üyenin kabulü hâlinde ise üye sayısının 85’e çıkacağı, buna göre işe iade sürecinin tamamlanması hâlinde 85/161= %52,80 oranı, işe iadenin reddi veya sürecin tamamlanmaması hâlinde ise 82/158 = %51,90 oranı ile davalı Sendikanın çoğunluğu sağladığı, üyeliği tartışmalı olan işçi Y.E'nin üyeliğinin düşmesi hâlinde ise bu oranların %52,17 ve %51,26 şeklinde değişeceği, farklı değerlendirmelere göre oranlar farklılaşsa dahi davalı Sendikanın çoğunluğu sağladığı gerekçe gösterilerek reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; İşbaşı Eğitim Programı kapsamında çalışan kişilerin sosyal güvenlik primi ödenip ödenmemesi üzerinden kursiyer olarak değerlendirilmesinin yanlış olduğunu, yetki tespit tarihi itibarıyla ... ... Kurumu İşbaşı Eğitim Programı kapsamında müvekkili Şirkette çalışan K.A, O.T. ve E.Ö. isimli işçilerin de yetki tespitine esas sayıya dâhil edilmeleri gerektiğini, dava dosyasında bulunan sendika üye kayıt fişlerine göre yetki tespit tarihinde sendika üyesi olmayan A.D, D.Ç, F.Ç, S.Y, B.G, E.H, M.K. ve İ.Ç. isimli 8 çalışanın İlk Derece Mahkemesince Sendika üyesi olarak kabul edilmesinin hatalı olduğunu, gerekli inceleme yapılmadan hüküm tesis edildiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Sendikanın işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmak için 10.02.2022 tarihinde davalı Bakanlığa başvurduğu, davalı ... tarafından yapılan inceleme neticesinde 11.02.2022 tarihinde; davacı işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmak için davalı Sendikanın çoğunluğu sağladığının tespit edildiği, Bakanlığın yetki tespit dökümünde yer alan 159 işçi sayısından işveren vekili M.Y.Ç'nin çıkarıldığı, yetki tespit dökümünde görünmemekle birlikte SGK kayıtlarına göre çalıştığı tespit edilen M.S, H.A. ve F.T. isimli işçilerin eklenmesi ile (159-1+2) işyerinde çalışan sayısının 160 olduğu, işe iade davası açan ve yetki tespit dökümünde görülen M.S. ile F.K. isimli işçilerin işe iadesinin kabul edilmemesi hâlinde işçi sayısı 158'e düşeceği. M.S, F.K. ve M.K. isimli işçilerin işe iade taleplerinin kabulü hâlinde işçi sayısının 161 olacağı, Sendika üyesi işçiler açısından yapılan incelemede ise yetki tespit raporuna göre 84 işçinin davalı Sendika üyesi olduğu, Sendika üyesi olan F.K, M.S. ve M.K. isimli işçilerin işe iade davalarının derdest olduğu, bu üyelerden F.K. ve M.S. isimli işçilerin Bakanlık yetki tespit dökümünde yer aldıkları, bu iki işçinin üyeliklerinin düşülmesi hâlinde davalı Sendika üye sayısının 82’ye düşeceği, işe iade davası açan 3 üyenin kabulü hâlinde ise üye sayısının 85’e çıkacağı, buna göre işe iade sürecinin tamamlanması hâlinde 85/161= %52,80 oranı, işe iadenin reddi veya sürecin tamamlanmaması hâlinde ise 82/158 = %51,90 oranı ile davalı Sendikanın çoğunluğu sağladığı, üyeliği tartışmalı olan işçi Y.E'nin üyeliğinin düşmesi hâlinde ise bu oranların %52,17 ve %51,26 şeklinde değişeceği, farklı değerlendirmelere göre oranlar farklılaşsa dahi davalı Sendikanın çoğunluğu sağladığı gerekçesi ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 inci maddesinin dördüncü fıkrası ve 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İşyerinde çalışan işçi sayısı yönünden; yetki tespitinde dikkate alındığı anlaşılan işveren vekili M.Y.Ç. ile 09.02.2022 tarihinde işten çıkışları bildirilen F.K. ve M.S. isimli işçilerin, (derdest işe iade davaları bulunan işçiler) işyerinde çalışan toplam işçi sayısından çıkarılıp yetki tespitinde dikkate alınmamakla birlikte SGK kayıtlarına göre çalıştığı tespit edilen M.S, H.A. ve F.T. isimli işçilerin eklenmesi ile (159+2-3) işyerinde çalışan sayısının 158 olduğu görülmüştür.
3. İşyerinde çalışan sendika üyesi işçi sayısı yönünden; yetki tespitinde sendika üyesi olarak dikkate alınan F.K. ve M.S. isimli işçilerin (derdest işe iade davaları bulunan işçiler) Sendika üye sayısında dikkate alınamayacağı, Sendika üyesi kabul edilen M.A. isimli işçinin ise 1 yılı aşan işsizlik nedeniyle Sendika üyeliğinin sona erdiği ve başvuru tarihinde üye kabul edilemeyeceği, yetki tespitinde 01.08.2016 tarihinde davalı Sendikaya üye olduğu belirtilen Y.E. isimli işçinin ise sigorta hizmet döküm cetveline göre davalı Sendikanın kurulu bulunduğu işkolundan farklı bir işkolunda çalışmadığı ve sendika üyeliğinin kendiliğinden sona erdiğinin kabul edilemeyeceği değerlendirildiğinde işyerinde sendikalı sayılan işçi sayısının (84-3) 81 olduğu ve buna göre davalı Sendikanın yarıdan fazla çoğunluğu sağladığı anlaşılmaktadır.
4. Ayrıca yetki başvuru tarihinden önce ... sözleşmesi işverence feshedilen işçiler bakımından, varsa açılmış olan işe iade davalarının bekletici mesele yapılması hususunu sadece işçi sendikası itiraz olarak ileri sürebileceğinden, davacı işverenin devam eden işe iade davalarının bekletici mesele yapılmaksızın karar verilmesinin hatalı olduğuna dair itirazı yerinde değildir.
5. Bölge Adliye Mahkemesince, yukarıda (2) ve (3) numaralı paragraflarda belirtilen gerekçe ile karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle karar verilmiş olması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, sonucu itibarıyla doğru bulunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek ve düzeltilerek onanması, 6100 ... Kanun’un 370 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü gereğidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı vekilinin Bölge Adliye Mahkemesince yapılan değerlendirmeye yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile sonucu itibarıyla doğru olan Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek ve düzeltilerek ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının talep hâlinde davacıya iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.