"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/3142 E., 2023/3791 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında ... 4. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... Müdürlüğüne ait işyerinde diğer davalılarca kurulan adi ortaklığın işçisi olarak çalışmaya başladığını, işyerinde Yüksek Hakem Kurulunun 12.09.2019 tarihli ve 2019/255 Esas, 2019/398 Karar ... kararı ile toplu ... sözleşmesi imzalandığını, müvekkilinin Yol -... Sendikası üyesi olduğunu, davalı Şirketler ile davalı İdare arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğunu, müvekkiline davalı Adi Ortaklık tarafından, toplu ... sözleşmesinde öngörülen haklarının ödenmediğini, gerekli ücret artışlarının yapılmadığını ileri sürerek yemek yardımı, yakacak yardımı, direksiyon primi, ... harçlığı, ikramiye ve ücret farkı alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Şirketler vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'i ile yetki ve husumet itirazında bulunduklarını, davacının ... işçisi olduğunu, davacının çalışma düzeni ve saatlerinin davalı ... tarafından belirlendiğini, davacının müvekkili Şirketlerden herhangi bir alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, sendikanın işçi adına dava açma yetkisinin bulunmadığını, müvekkili İdarenin toplu ... sözleşmesinin tarafı olmadığından taleplerden sorumlu tutulamayacağını, davacının taleplerinin müvekkili İdareye yönetilmesinin mümkün olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 08.11.2022 tarihli ve 2021/562 Esas, 2022/767 Karar ... kararı ile; davacının davalılara ait işyerinde 01.10.2018- 31.08.2021 tarihleri arasında çalıştığı, davacının 18.01.2016 tarihinde sendikaya üye olduğu ve hâlen üyeliğinin devam ettiği, Yol-... Sendikası Genel Başkanlığının 20.07.2022 tarihli yazı cevabı ekinde sendika üyelik fişinin işverenlere bildirildiğinin anlaşıldığı, toplu ... sözleşmesinin yürürlük tarihinin 01.12.2018-31.08.2021 tarihleri arasında olduğu, dosyaya ücret bordrolarının sunulmaması nedeniyle sigorta primine esas kazanca göre hesaplama yapılan bilirkişi raporuna göre davacının dava konusu alacak kalemlerine hak kazandığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 09.03.2023 tarihli ve 2023/176 Esas, 2023/821 Karar ... kararı ile; alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden asıl işverenin sorumluluğu olgusunun 4857 ... ... Kanunu'nun (4857 ... Kanun) 2 nci maddesinin yedinci fıkrasının son cümlesinde düzenlendiği, buna göre davacının toplu ... sözleşmesinden kaynaklı alacaklarına karşı davalı ... Müdürlüğünün sorumlu olduğu, davacının toplu ... sözleşmesi imzalamaya yetkili sendika üyesi olduğu, davacının Yüksek Hakem Kurulu kararıyla uygulanan toplu ... sözleşmesinden faydalanma ... bulunduğu, davacının zamanaşımına uğrayan alacağının bulunmadığı, dava ve ıslah dilekçesindeki talep dikkate alındığında faiz başlangıç tarihlerinin yerinde olduğu; ne var ki ikramiye alacağının hesap yönteminin hatalı olduğu, ikramiye alacağının ödendiğine dair işverenlerce herhangi bir delil sunulmadığından ikramiye alacağı hesaplanırken, toplu ... sözleşmesi uyarınca gerekli zam oranı uygulanarak belirlenen ve davacının alması gereken (zamlı ücret) ücret miktarı esas alınarak ikramiye alacağının hesaplanması gerektiği, davacının ıslah dilekçesi ekinde sunduğu hesap tablosunda belirtilen şekilde hesaplama yapıldığı anlaşıldığından ıslah dilekçesi esas alınarak ikramiye alacağının hüküm altına alınması gerektiği, Mahkemece zorunlu arabuluculuk ücreti yönünden de hüküm kurulmadığı gerekçeleriyle davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacının istinaf talebinin kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 10.07.2023 tarihli ve 2023/9922 Esas, 2023/11162 Karar ... ilâmı ile; davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek somut uyuşmazlıkta; davalılar ile yapılan arabuluculuk başvurusunda başvuru konularının "sendikal izin ücreti, askerlik yardımı, gece çalışması alacağı, ihbar tazminatı, yeni ... arama izin ücreti alacağı, kıdem tazminatı, yıllık ücretli izin alacağı, ücretli sosyal izin alacağı, çocuk yardımı alacağı, yemek yardımı alacağı, taşıt yardımı alacağı, yakacak yardımı alacağı, direksiyon primi alacağı, öğrenim yardımı alacağı, ... yardımı alacağı, giyim ve koruyucu eşya yardımı alacağı, evlenme yardımı alacağı, doğum yardımı alacağı, hastalık yardımı alacağı, tabii afet yardımı alacağı, ölüm yardımı alacağı, ... ... ve genel tatil ücreti alacağı, hafta tatili ücreti alacağı, ikramiye alacağı ve geçici görev yolluğu alacağı" olarak belirtildiği, Hukuk Uyuşmazlıklarında Dava Şartı Arabuluculuk Son Tutanağı'nın davacı ve davalılar arasında 14.07.2021 tarihinde tanzim edildiği, arabuluculuk son tutanağında yer almayan ancak dava konusu edilen ücret farkı alacağının arabuluculuk görüşmelerine konu edildiği ve bu alacak hakkında da anlaşmaya varılmadığının kabul edilemeyeceği, belirtilen sebeple dava konusu ücret farkı alacağı yönünden, arabuluculuk dava şartı yerine getirilmediğinden davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda yapılan yargılamada, ücret farkı alacağı yönünden, arabuluculuk dava şartı yerine getirilmediğinden bu alacak ile ilgili davanın dava şartı yokluğundan usulden reddi gerektiği, her ne kadar İlk Derece Mahkemesi kararına karşı davalı Şirketler tarafından herhangi bir istinaf başvurusunda bulunulmadığından ücret farkı alacağı yönünden bu davalılar hakkında hüküm altına alınan miktarın Dairece de aynen hüküm altına alınması gerektiği ileri sürülebilirse de uyulmasına karar verilen bozma kararında anılan alacağın dava şartı yokluğundan reddine karar verilmesi gerektiği belirtildiğinden, bozma nedeni dikkate alınarak dava şartı yokluğu nedeniyle ücret farkı alacağının reddine karar verilmesi hususu, kararı istinaf etmeyen diğer davalı Şirketlere de sirayet edecek nitelikte olduğundan tüm davalılar yönünden ücret farkı alacağının usulden reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne oyçokluğuyla karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davacı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, yemek yardımı talebinin reddi gerektiğini, ayrıca bu alacağın toplu ... sözleşmesine aykırı hesaplandığını, davacının sendikalı olduğuna dair İdareye bildirim yapılmadığından toplu ... sözleşmesinden yararlanmasının mümkün olmadığını, ikramiye alacağında davacının ıslah talebinin esas alınmasının hatalı olduğunu, davada ıslah edilen tutarlara ıslahtan itibaren faiz işletilmesi gerektiğini, emsal kararlar uyarınca İdarenin sorumluluğunun bulunmadığını ve davanın husumetten reddi gerektiğini, dava konusu toplu ... sözleşmesinin tarafı davalı yüklenici Şirketler olduğundan işçilerin bir alacağı var ise toplu ... sözleşmesine imza atmasına rağmen bu ödemeleri yapmayan davalı Şirketlerin tüm alacaklardan sorumlu olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; ücret farkı alacağının arabuluculuğa başvuru formunda yer aldığını, son tutanağa sehven yazılmasının unutulduğunu, aslında bu alacak kaleminin de müzakere edildiği açık olduğundan, ücret farkı alacağı talebinin dava şartı yokluğundan reddinin hatalı olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, ücret farkı alacağında arabuluculuk dava şartının yerine getirilip getirilmediği noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 ... Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası.
3. 6001 ... Karayolları Genel Müdürlüğünün Hizmetleri Hakkında Kanun'un 4 üncü maddesi.
4. 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 ve 53 üncü maddeleri.
5. 7036 ... ... Mahkemeleri Kanunu'nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrası.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı ve davalı ... vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davacıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.