"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa ait işyerinde çalıştığını, ... ... Sendikasına üye olduğu ve üyesi bulunduğu Sendika ile davalı işveren arasında bağıtlanan toplu ... sözleşmelerinden yaralandığını, 24, 25 ve 26. Dönem Toplu ... Sözleşmeleri'nin 74 üncü maddesinin (b) bendinde; "servis hizmetinin verilemediği durumlarda, işçilerin ikametgahlarının işyerine uzaklığına göre, ilgili belediye ile koordine edilmesi sonucunda tespit edilecek miktarda işe gidiş ve dönüş için belediye toplu taşıma biletleri veya bu maksatla kullanılacak toplu taşıma kartı (ilgili belediyenin uyguladığı ücretsiz ya da düşük ücretli transferler dikkate alınarak) verilir. Bilet veya bu maksatla kullanılacak toplu taşıma kartı verilememesi durumunda, belediyenin rayici üzerinden bedeli net olarak ödenir." şeklinde düzenlemenin olduğunu, söz konusu madde gereği, servis ücretinden yararlanamayan işçilere yol ücretinin işveren tarafından ödenmesi gerektiğini, 17.....2013 tarihine kadar servis hizmeti verilmesine rağmen bu tarihten itibaren işverenin servis hizmeti vermeyi bıraktığı gibi toplu ... sözleşmeleri gereği ödemesi gereken servis ücretini de ödemediğini, müvekkilinin ... ili Bigadiç ilçesinde oturduğunu, işyerinin ...’de olduğunu ileri sürerek ödenmeyen yol ücreti alacağının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın yetkili ve görevli mahkemede açılmadığını, talep konusu alacağın zamanaşımına uğradığını, husumet itirazında bulunduklarını, davacının ikamet adresi dikkate alındığında, merkez ilçe olmadığını ve Büyükşehir Belediyesi tarafından da bu adrese toplu taşıma hizmeti verilmediğini, bu durumda da toplu ... sözleşmesi düzenlemesi uyarınca müvekkili İdarenin personeli taşıma ve servis hizmeti sunma yükümlülüğü bulunmadığını, merkez dışındaki ilçelerde oturanlar için işyerine gidiş dönüş için ulaşım hizmetinin verildiğini, merkez ilçelerden evinin güzergahına en yakın noktaya servis planlaması yapıldığını beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin davanın kabulüne dair 03.07.2019 tarihli ve 2018/457 Esas, 2019/354 Karar sayılı kararı ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 10.10.2019 tarihli ve 2019/3885 Esas, 2019/2214 Karar sayılı ilâmı ile; arabuluculuk ücreti konusunda karar verilmemesinin yasal düzenlemelere aykırı olduğu, dava dilekçesinde faiz başlangıç tarihinin belirtildiği, ne var ki davanın ıslah edilmesi suretiyle dava dilekçesindeki faiz başlangıç tarihinin değiştirildiği, ıslah dilekçesinde davacının işyerine başvurduğu tarihten itibaren faiz talep edildiği, bu şekilde bir faiz başlangıç tarihine hükmedilmesi mümkün olmadığından dava ve ıslah tarihine göre faiz başlangıç tarihi tespit edilecek şekilde hüküm oluşturulması, belirtilen deliller toplanılıp eksiklikler giderildikten sonra denetime elverişli karar verilmesi gerektiği gerekçeleriyle kaldırma kararı verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesinin 02.07.2021 tarihli ve 2019/1015 Esas, 2021/499 Karar sayılı kararı ile; kaldırma kararı doğrultusunda tüm dosya kapsamının yeniden irdelenerek davalı Bakanlık vekiline ıslah dilekçesinin tebliğ edildiği, davacının oturduğu yere göre işe gidiş güzergahının belirlenmesi, belirlenen güzergahtan işe gidiş geliş için servis gerekip gerekmediğinin, davacının oturduğu yere yakın işveren servisinin bulunup bulunmadığının, varsa bu servisten yararlanıldığında ikinci bir servise ihtiyaç olup olmadığının, yol ücretinin tespiti bağlamında davacının evinden işyerine, işyerinden evine kaç vasıta ile gidip geleceğinin, her dönem açısından dönemsel olarak her bir bilet fiyatının kaç lira olduğunun ve toplu ... sözleşmesinin 74 üncü maddesi gereğince en uygun bilet fiyatlarının (varsa aylık abonman fiyatlarının) tespiti bakımından ilgili Büyükşehir Belediyesine ve davalı ... Bakanlığına müzekkere yazıldığı, müzekkerelere verilen cevaplar doğrultusunda ve en uygun bilet fiyatı da dikkate alınarak hükme ve denetime elverişli bilirkişi raporu ve ıslah dilekçesi doğrultusunda, dosyaların seri mahiyette olması nedeniyle davacı lehine Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 22 nci maddesine göre her bir dosya için ayrı ayrı tam ücretin %50'si oranında vekâlet ücretine hükmedildiği belirtilerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesini 18.11.2021 tarihli ve 2021/3567 Esas, 2022/3229 Karar sayılı kararı kararı ile başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 17.02.2022 tarihli ve 2022/690 Esas, 2022/2021 Karar sayılı kararı ile; davalı işveren tarafından ... merkez ilçelerine yönelik çok sayıda servis güzergahı oluşturulduğu, servisten yararlanmak isteyen personelin ikamet adreslerine en yakın servis noktalarına gelerek servisi kullandıkları, işçilerin ... ... evlerinin önünden alınıp tekrar aynı şekilde bırakılmak suretiyle taşınmaları gibi bir uygulamanın bulunmadığının ileri sürüldüğü, davacı tarafından da aksi yönde bir sistem olduğuna dair itirazda bulunulmadığı, davacı işçinin işyerinde devam eden bu servis hizmeti uygulamasından yararlanamamasının ise kendi tercihi olarak ...’in merkez ilçeleri dışında Bigadiç ilçesinde ikamet etmesinden kaynaklı olduğu, buna göre toplu ... sözleşmesinin 74 üncü maddesinde yer ... düzenlemenin davalı yükümlülüğü bakımından kapsamı gözetilerek işyerine gidiş ve dönüş için günlük toplam 2 bilet tutarı üzerinden davacının yol ücreti alacağının hesaplanması gerekirken, günlük toplam 4 bilet tutarına göre hesaplanan alacakların hüküm altına alınmasının hatalı olduğu gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma doğrultusunda bilirkişiden ek rapor alındıktan sonra rapor doğrultusunda davacının yol ücreti alacağının hüküm altına alındığı belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz başvurusunda; davalı İdare ile müvekkilinin üyesi bulunduğu Sendika arasında bağıtlanan, 26, 27 ve 28. Dönem Toplu ... Sözleşmeleri'nin "Servis Hizmeti" başlıklı 74 üncü maddesinde yer ... düzenleme gereği, servis hizmetinin verilemediği durumlarda, işçilerin ikametgahlarının işyerine uzaklığına göre ilgili Belediye ile koordine edilmesi sonucunda tespit edilecek miktarda işe gidiş ve dönüş için belediye toplu taşıma biletleri veya bu maksatla kullanılacak toplu taşıma kartı (ilgili belediyenin ücretsiz ya da düşük ücretli transferler dikkate alınarak) verileceğinin hüküm altına alındığını, bilet veya bu maksatla toplu taşıma kartı verilememesi durumunda Belediyenin rayici üzerinden bedelini net olarak ödemesi gerektiğini, işçilerin ikamet ettikleri yerlerden işyerlerine gidip gelmelerinin işveren tarafından temin edilecek araçlarla yapılmasının esas alındığını, işveren tarafından servis temin edilmemesi durumunda eşit bir düzenlemeye gidilerek servis kullanmayan işçilere yol ücreti verileceğine karar verildiğini, bu düzenlemede işçinin ikametinden işyerine veya servis durağına kadar yalnızca ... vasıta ile gidip gelmek gibi bir zorunluluğu bulunmadığını, işçinin ikâmetgâhının iki veya daha fazla vasıta ile gidilebilecek bir yerde bulunabilme ihtimali olduğunu, toplu ... sözleşmesinde bu şekilde bir kısıtlama da bulunmamadığını, bozma kararından müvekkilin işyerinden evine doğrudan giden hiçbir vasıta olmaması durumunda müvekkil ... vasıta ile gidebildiği kadar gideceği, kalan mesafeyi yürümek zorunda kalacağı yönünde kabul edilemez bir sonuç çıktığını, toplu ... sözleşmesi hükümlerinde işçilerin hangi vasıtalarla işe gidip gelmesi gerektiği veya daha fazla vasıta kullanmak zorunda olsalar dahi ... vasıta ücretinin ödeneceğine ilişkin bir hüküm bulunmadığı, benzer davada farklı sonuç çıktığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebepler ve resen dikkate alınacak sair nedenlerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz başvurusunda; hükme esas alınan bilirkişi raporu ile yapılan hesaplamalarda kabul anlamına gelmemek üzere dönemsel veriler dikkate alınmadığını ve bu nedenle yapılan hesaplamaların hatalı olduğunu, raporun bu hâli ile hükme esas teşkil edemeyeceğini, müvekkili İdarenin bağlı birim tesislerine personelin işe gidiş ve dönüşünü sağlamak amacıyla servis araçları planladığını, tüm personelin mağdur edilmemesi amacıyla servis araçlarının, personelin en yakın yerden servis ulaşım noktasına ulaşması için düzenlendiğini, fakat taşınan personelin hepsinin evinin önünden ... ... alınıp işe getirilip götürülmesinin hem maddi açıdan hem de zaman olarak fiilen uygulanmasının olanaksız olduğunu, bozma ilâmında da bu hususun doğrulandığını, servisten yararlanmak isteyen personelin ikâmet adreslerine en yakın servis noktalarına gelip buradan alınıp işyerine bırakıldığını, toplu ... sözleşmesinin 74 üncü maddesi incelendiğinde, servis araçlarının hangi mesafe ve güzergahlarda çalışacağının makul ölçüler çerçevesinde işveren vekilince belirleneceğinin, dolayısıyla işverenin işçiyi ikâmetgâhına kadar taşıma yükümlülüğünün bulunmadığı, servis hizmetinin verilemediği durumlarda ise işçilerin ikâmetgâhlarının işyerine uzaklığına göre ilgili belediye ile koordine edilmesi sonucunda tespit edilecek miktarda işe gidiş ve dönüş için belediye toplu taşıma biletleri veya bu maksatla kullanılacak toplu taşıma kartının (ilgili belediyenin uyguladığı ücretsiz ya da düşük ücretli transferler dikkate alınarak) verilebileceğinin, bilet veya bu maksatla kullanılacak toplu taşıma kartı verilememesi durumunda ise Belediyenin rayici üzerinden bedelinin net olarak ödenebileceği, ancak işyerince servis planlamasına dâhil edilen işçilerin, servis hizmeti verildiği müddetçe bu haktan yararlanamayacağı, işveren veya vekilinin, servis hizmetinin verilememesi ile ilgili aksaklığın en kısa zamanda giderilmesi maksadıyla her türlü gayreti göstereceğinin hüküm altına alındığının görüleceğini, davacı talebinin haksız ve dayanaksız olduğunu belirterek ve resen gözetilecek sair nedenlerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; toplu ... sözleşmesi uyarınca davacının hak kazandığı yol ücretinin tespiti ve hesaplanması konusundadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 33 ve 39 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen lk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı ve davalı vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davacıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
03.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi