"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Taraflar arasında görülen itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri ve katılma yoluyla davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, davalı ... Uçuş Akademisi AŞ'nin (THK Uçuş Akademisi AŞ) istinaf başvurusu talebinin feragat nedeniyle reddine, davacının katılma yoluyla istinaf başvuru talebinin reddine, davalı ...'nın (THK Genel Başkanlığı) istinaf başvurusunun ise harç yönünden kabulüyle, İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararının davalı THK Genel Başkanlığı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, karar Dairemizin 16.02.2021 tarihli kararı ile bozulmuş, bozma üzerine Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilâmına direnilmiş ve bu kararın da davalı THK Genel Başkanlığı vekili ve katılma yoluyla davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairemizce bozma kararı yerinde bulunarak direnme kararı incelenmek üzere dosya Hukuk Genel Kuruluna gönderilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 17.11.2022 tarihli kararı ile Bölge Adliye Mahkemesinin direnme olarak adlandırdığı kararın, usul hukuku anlamında ... bir direnme kararı olmadığı, bozmadan önceki kararda tartışılıp değerlendirilmemiş, dolayısıyla ... Daire denetiminden geçmemiş ... gerekçeye dayalı ... hüküm niteliğinde olduğu kabul edilerek ... hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosya Dairemize gönderilmiştir.
Hukuk Genel Kurulu tarafından dosya Dairemize gönderilmiş olmakla Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ... ... Kurumu (THK) bünyesinde 15...1988 tarihinde simülatör eğitmeni olarak çalışmaya başladığını, yaptığı ..., adres ve çalışma şartlarında değişiklik olmadan 01.08.2013 tarihinde THK Uçuş Akademisi AŞ'ye devredildiğini ve 16.11.2016 tarihine kadar çalıştığını, davalılar arasında organik bağ bulunduğunu, müvekkilinin 2016 yılı Eylül, Ekim ve ... ücretleri, asgari geçim indirimi, yemek parası, bakım primi, yol parası, fazla çalışma ücreti, ders saati ücreti ödenmediğinden ... sözleşmesini haklı nedenle feshettiğini, ödeme yapılmaması üzerine işçilik alacaklarının tahsili için ... Batı İcra Müdürlüğünün 2016/25331 Esas sayılı dosyası ile icra takibi başlatıldığını, davalıların takibe haksız ve kötü niyetli olarak itiraz ettiklerini ileri sürerek davalıların icra takibine vaki itirazlarının iptali ile takibin devamına ve icra inkâr tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı THK Genel Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde; davalı THK Uçuş Akademisi AŞ’nin ayrı tüzel kişiliği olduğunu, organik bağ ya da birlikte istihdamın söz konusu olmadığını, müvekkilinin kamuya yararlı dernek iken diğer davalının ticari işletme olduğunu, tâbi oldukları yasaların farklı olduğunu, davacının diğer davalı THK Uçuş Akademisi AŞ personeli olduğunu belirterek davanın reddini savunmuş, itirazın iptali davasında kötü niyetli olarak müvekkili davalı olarak gösteren davacının kötü niyet tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı THK Uçuş Akademisi AŞ vekili; davaya cevap süresinin uzatılması istemli dilekçesinde zamanaşımı def’înde bulunmuş ve davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 19.07.2019 tarihli ve 2017/46 Esas, 2019/475 Karar sayılı kararı ile; davacının 14...1988 tarihinde uçak bakım teknisyeni olarak atamasının yapıldığı, THK Genel Başkanlığı’nın 31.07.2013 tarihli yazısı ile tüm hakları ve kıdemi ile birlikte 01.08.2013 tarihinden itibaren ... sözleşmesinin THK Uçuş Akademisi AŞ'ye devredildiği, bilirkişi raporunda bakiye borcun belirlendiği, davalıların itirazının haksız olduğu ve takip konusu alacakların likit olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile asıl alacağın %20’si oranında icra inkâr tazminatının davalılardan eşit olarak tahsili ile davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 05.04.2020 tarihli ve 2019/3797 Esas, 2020/833 Karar sayılı kararı ile; davalılar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunduğundan işçilik alacaklarından birlikte sorumlu oldukları ancak davalı THK Genel Başkanlığı harçtan muaf olduğu hâlde diğer davalı ile birlikte harçtan sorumlu tutulduğundan bu hususun düzeltilmesinin gerektiği, davalı THK Uçuş Akademisi AŞ vekili istinaf talebinde bulunmuş ise de 03.10.2019 tarihli dilekçesi ile istinaf başvurusundan feragat ettiği, davacı vekili ise 20.02.2020 tarihli dilekçesiyle ... Batı İcra Müdürlüğünün 2016/25331 E. sayılı takip dosyasına konu alacakların tamamının davalı THK Uçuş Akademisi AŞ tarafından ödenerek borcun sona erdirildiğinden diğer davalı THK Genel Başkanlığı tarafından yapılan istinaf başvurusu yönünden hukukî yararın kalmadığını beyan ederek ... Batı 2. ... Mahkemesinin 2017/46 Esas, 2019/475 Karar sayılı kararına yapılan istinaf başvurusunun reddine karar verilmesini talep ettiği, tüm bu hususlar ve yapılan açıklamalar dikkate alındığında; davalı THK Uçuş Akademisi AŞ’nin istinaf başvurusunun feragat nedeniyle reddine, davacının katılma yoluyla istinaf başvurusunun reddine, davalı THK Genel Başkanlığının istinaf başvuru talebinin harç yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden hüküm kurmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı THK Genel Başkanlığı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Dairemizin 16.02.2021 tarihli ve 2020/5360 Esas, 2021/3964 Karar sayılı ilâmı ile; davalı THK Genel Başkanlığı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra; davacının davalılar arasındaki hizmet alımı kapsamında çalışması bulunmadığından, eldeki uyuşmazlıkta asıl alt işveren ilişkisinin unsurlarının bulunmadığının açık olduğu, diğer taraftan dosya içeriğinden; davacının,THK Genel Başkanlığının 14...1988 tarihinde uçak bakım teknisyeni olarak atamasının yapıldığı, davalı THK ... Kuşu Genel Müdürlüğü bünyesinde 15...1988 tarihinde sigortalı giriş bildiriminin yapıldığı, THK Genel Başkanlığı'nın 31.07.2013 tarihli yazısı ile de davacının tüm hakları ve kıdemi ile birlikte 01.08.2013 tarihinden itibaren ... akdinin THK Uçuş Akademisi AŞ'ye devredildiği ve davacının bu devre ilişkin 25.07.2013 tarihli yazılı muvafakatinin olduğunun görüldüğü, yapılan bu tespitler bağlamında; davalılar ile davacı arasındaki üçlü ilişkinin hizmet akdinin devri olarak kabulü ile davalıların sorumluluğunun buna göre belirlenmesi gerektiği, netice itibariyle; davalılar arasındaki ilişkinin hukuksal nitelendirmesindeki yanılgıya dayalı olarak yazılı şekilde karar verilmesinin bozmayı gerektirdiği gerekçesiyle karar bozulmuştur.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Verilen Direnme Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin 09...2021 tarihli ve 2021/897 Esas, 2021/1606 Karar sayılı kararı ile; somut uyuşmazlıkta, davacının davalı THK Genel Başkanlığı yanında 01...2004 - 31.01.2012 tarihleri arasında THK ... Kuşu Genel Müdürlüğüne ait işyerinde, 01.12.2012 - 31.07.2013 (01.02.2012 - 31.07.2013) tarihleri arasında THK Efes ... Eğitim Merkezi Müdürlüğü’ne ait işyerinde, 01.08.2013-16.11.2016 tarihleri arasında ise davalı THK Uçuş Akademisi AŞ’ye ait işyerinde çalıştığı, 25.07.2013 tarihli “Muvafakatname” başlıklı belge ile davacının “... ... Kurumu Türkkuşu Genel Müdürlüğüne bağlı bulunan ..., ... ve ... Uçuş ve Eğitim Okullarının 01 Ağustos 2013 tarihinden geçerli olarak faaliyetlerine THK Uçuş Akademisi AŞ altında devam edecek olması nedeni ile 31 Temmuz 2013 tarihinde ... ... Kurumu ile ilişiğimin kesilerek 01 Ağustos 2013 tarihinden itibaren tüm özlük haklarım ve kıdemim ile birlikte THK Uçuş Akademisi AŞ eminde işe başlatılmam hususunda muvafakatım olduğunu kabul ve beyan ederim” şeklinde beyanda bulunduğu, 31 Temmuz 2013 tarihli ... ... Kurumu Genel Başkanlığınca “...listede bildirilen personelin muvafakatnameleri doğrultusunda 31 Temmuz 2013 tarihinde ... ... Kurumu ile ilişiği kesilerek 01 Ağustos 2013 tarihi itibariyle tüm özlük hakları ve kıdemleri ile birlikte ... ... Kurumu Havacılık Vakfına bağlı bulunan ... ... Kurumu Uçuş Akademisi AŞ emrinde işe başlamaları uygun görülmüştür.” şeklindeki yazısı ile uçuş okullarının THK Vakfına devredildiğinin görüldüğü, davalı THK Uçuş Akademisi resmî web sayfasının incelenmesinde davalının diğer davalı THK Genel Başkanlığının kuruluşu olduğunun belirtildiği, davalı THK Uçuş Akademisi AŞ'nin diğer davalı THK Genel Başkanlığı bünyesinde kurulduğu, davalıların yönetim kurulu ... ve üyeleri ile ortaklarının bir kısmının da aynı kişiler olduğu, davacının başlangıçta davalı kurumun işçisi iken çalıştığı yer, yaptığı ... ve pozisyonunda herhangi bir değişiklik olmadan diğer davalı şirkette çalışmaya devam ettiği, THK Genel Başkanlığı tarafından alınan kararların diğer davalı şirket tarafından da uygulandığı değerlendirildiğinde davalılar arasında hukukî ve organik bağ bulunduğu, bu duruma göre davalıların takibe konu alacaklardan müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi THK Genel Başkanlığı vekili ve katılma yoluyla davacı vekili tarafından temyiz isteminde bulunulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; Bölge Adliye Mahkemesince duruşmalı olarak inceleme yapılmış olmasına rağmen hüküm kısmında istinaf incelemesi sırasında duruşma açılmadığından vekâlet ücreti takdirine yer almadığına dair karar verilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek temyize başvurmuştur.
2. Davalı THK Genel Başkanlığı vekili; her iki davalının tüzel kişiliklerinin ayrı olduğu, Bölge Adliye Mahkemesince bu hususun göz önünde bulundurulmadan diğer davalı Şirket ile müvekkili Kurum arasında organik bağ bulunduğuna dair yapılan değerlendirmenin yerinde olmadığı, davacının ... sözleşmesini haklı sebep olmaksızın feshetmiş olması nedeniyle kıdem tazminatına hak kazanmayacağını, davacının tüm alacaklarının ödendiğini, davacının ... sözleşmesinde davacıya ayrıca bakım primi ve ders ücreti ödeneceğine dair bir hüküm bulunmadığını, müvekkili Kurum aleyhine alacağın %20 si oranında icra inkar tazminatı hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek temyize başvurmuştur.
C. Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde ... ile katılma yoluyla davacı vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
2. Dairemizin 25.10.2021 tarihli ve 22021/10830 Esas, 2021/14830 Karar sayılı ilâmı ile; temyiz incelemesi yapılmak üzere dosyanın Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22...2022 tarihli kararı ile Bölge Adliye Mahkemesinin direnme olarak adlandırdığı kararın, usul hukuku anlamında ... bir direnme kararı olmadığı, bozmadan önceki kararda tartışılıp değerlendirilmemiş, dolayısıyla ... Daire denetiminden geçmemiş ... gerekçeye dayalı ... hüküm niteliğinde olduğu kabul edilerek bu ... hükmün temyiz incelemesinin yapılması için dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
D. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davalılar arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve buna göre hüküm altına alınan alacaklardan sorumluluklarının tespit edilmesi ile bozma sonrası yapılan istinaf incelemesi nedeniyle duruşma vekâlet ücreti takdirine yer olup olmadığı noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 6 ncı maddesi şu şekildedir:
"İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan ... sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer.
Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür.
Yukarıdaki hükümlere göre devir halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve devralan işveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalı THK Genel Başkanlığı vekilinin ise aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, davacı davalı THK Genel Başkanlığında işe başlamış olup THK Genel Başkanlığı Türkkuşu Genel Müdürlüğüne bağlı bulunan ..., ... ve ... Uçuş ve Eğitim Okullarının 01 Ağustos 2013 tarihinden geçerli olarak faaliyetlerine THK Uçuş Akademisi AŞ adı altında devam edecek olması nedeni ile 31 Temmuz 2013 tarihinde ... ... Kurumu ile ilişiğinin kesilerek 01 Ağustos 2013 tarihinden itibaren tüm özlük hakları ve kıdemim ile birlikte THK Uçuş Akademisi AŞ emrinde işe başlatılması hususunda muvafakatinin olduğunu kabul ve beyan ederek davalı THK Uçuş Akademisi AŞ ile ... sözleşmesi imzalayarak çalışmaya başlamıştır.
3. Öncelikle belirtmek gerekir ki davalılar arasında organik bağ bulunması ve bir kısım yöneticilerinin aynı kişiler olması, davalıların davacının tüm alacak ve tazminatlarından birlikte sorumlu tutulmalarını gerektirmez.
4. Diğer yandan, daha önce davalı THK Genel Başkanlığına ait işyerinin diğer davalı Şirkete devredilmesi ve davacının ara vermeden devredilen işyerinde, ... sözleşmesinin sona erdiği tarihe kadar çalışması karşısında davalılar arasında işyeri devrinin gerçekleştiğinin kabulü gerekir. Bu durumda Dairemizin önceki bozma kararında davalılar ile davacı arasındaki hukuki ilişkinin ... sözleşmesinin devri olarak nitelendirilmesine ilişkin yapılan değerlendirmenin yerinde olmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle uyuşmazlığın işyeri devri hükümlerini düzenleyen 4857 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi ile mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun ( mülga 1475 sayılı Kanun), 4857 sayılı Kanun'un 120 nci maddesi uyarınca yürürlükte 14 üncü maddesi hükümleri çerçevesinde çözümlenmesi gerekmektedir.
5. İşyeri devrinin esasları ve sonuçları 4857 sayılı Kanun’un 6 ncı maddesinde düzenlenmiştir. Sözü edilen hükümde, işyerinin veya bir bölümünün devrinde devir tarihinde mevcut olan ... sözleşmelerinin bütün hak ve borçlarıyla devralan işverene geçeceği öngörülmüştür. Devir tarihinden önce doğmuş ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlar açısından, devreden işverenle devralan işverenin birlikte sorumlu oldukları aynı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilmiş, devreden işverenin sorumluluğunun devir tarihinden itibaren iki yıl süreyle sınırlı olduğu hükme bağlanmıştır.
6. Değinilen Kanun'un 120 nci maddesi hükmüne göre, mülga 1475 sayılı Kanun'un14 üncü maddesi hâlen yürürlükte olduğundan, işyeri devirlerinde kıdem tazminatına hak kazanma ve hesap yöntemi bakımından belirtilen madde hükmü uygulanmalıdır. Anılan maddeye göre işyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli hâlinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki ... sözleşmelerinin sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanmalıdır. Bununla birlikte, işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları, işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlıdır.
7. İşyerinin önceleri ... kişi ya da kişilerce işletilmesinin ardından şirketleşmeye gidilmesi durumunda, bu işlem de bir tür işyeri devri sayılmalıdır. Önceki ... kişi olan işverenlerin devralan tüzel kişinin ortakları olması bu devir ilişkisini ortadan kaldırmamaktadır. Aynı şekilde daha önce tüzel kişi şirket olan işverenin işyerini bir ... şahsa devretmesi de mümkündür. Devralanın, şirketin hissedarlarından biri olması da sonucu değiştirmeyecektir. Adi ortaklardan bir ya da bazılarının hisselerini devri de sorumlulukların belirlenmesi noktasında işyeri devri olarak işlem görmelidir.
8. Bu açıklamalar ışığında; davalı THK Genel Başkanlığının kıdem tazminatından sorumluluğu davacıyı çalıştırdığı süre ve devir tarihindeki ücret üzerinden hesaplanacak miktar ile sınırlı olarak belirlenmelidir. Diğer alacaklar bakımından; anılan davalının devir tarihinde doğmuş ve muaccel olan alacaklardan sorumluluğu bulunmakta ise de 4857 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesinde öngörülen iki yıllık süre geçtikten sonra somut davanın açıldığı anlaşılmakla; kıdem tazminatı dışındaki alacaklardan davalı THK Genel Başkanlığının sorumluluğuna karar verilmesi hatalıdır.
9. Mahkemece belirtilen hususlar incelenmeksizin yapılan değerlendirme hatalı olup kararın bozulmasını gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.