"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 11.04.2017 tarihli ve 2016/33080 Esas, 2017/8234 Karar sayılı ilâmı ile Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozma kararına karşı direnilmiş; direnme kararının davalı ... vekilince temyiz edilmesi üzerine, Mahkemece 26.03.2018 tarihli ek karar ile temyiz talebinin kanuni süre geçtikten sonra temyiz edilmesi sebebi ile temyiz talebinin reddine karar verilmiştir.
Ek kararın süresi içerisinde temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 19.....2018 tarihli ve 2018/8562 Esas, 2018/15153 Karar sayılı ilâmı ile dosyanın Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.09.2021 tarihli ve 2018/(22)9-762 Esas, 2021/1079 Karar sayılı kararı ile ... Dairenin gönderme kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 4 üncü maddesi hükümleri uyarınca usulüne uygun olarak verilmiş bir karar olarak kabul edilemeyeceğinden, direnme hükmüne yönelik temyiz istemi süresinde olduğundan davalı ... vekilinin temyiz talebinin süre aşımı yönünden reddine ilişkin Mahkemece verilen 26.03.2018 tarihli ek kararın ve Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 19.....2018 tarihli ve 2018/8562 Esas, 2018/15153 Karar sayılı gönderme kararının ortadan kaldırılmasına, direnme hükmüne yönelik usulüne uygun bir gönderme kararı verilmek üzere dosyanın Yargıtay 9. Hukuk Dairesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Dairemizin 29.11.2021 tarihli ve 2021/11690 Esas, 2021/15896 Karar sayılı kararı ile; Hukuk Genel Kurulu tarafından verilen kararın gereği yerine getirilerek dosya yeniden Hukuk Genel Kuruluna gönderilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.12.2022 tarihli ve 2022/(22)9-22 Esas, 2022/1698 Karar sayılı kararı ile direnme kararının değişik gerekçe ile yerinde olduğu; ancak bozma nedenine göre hüküm altına alınan alacakların miktarlarına ilişkin temyiz incelemesi yapılmadığı gerekçesiyle bu yönde inceleme yapılmak üzere dosyanın 9. Hukuk Dairesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan gündem ve dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğunu, müvekkilinin davalılardan Eşme Belediye Başkanlığına bağlı beton işletmesinde beton pompa operatörü olarak 08.00 - 22.00 saatleri arasında pazar günü de dâhil olmak üzere çalıştığını, ... ... ve genel tatil günlerinde de çalışmasına rağmen ücretlerinin ödenmediğini, 2013 yılının Eylül ayından itibaren toplu konut inşaatı devam ettiği ve bu dönemde beton işi artış gösterdiğinden 2013 Eylül ile 2014 Nisan ayları arasında 08.00 - 00.00 saatleri arasında pazar günü de dâhil olmak üzere çalıştığını ancak fazla çalışma ile hafta tatili ücretlerinin ödenmediğini, müvekkilline bazı dönemlerde 08.00 - 17.00 saatleri arasında çalıştığına ilişkin bir kısım puantaj kayıtlarının işten çıkartılma baskısıyla zorla imzalatıldığını, çalıştığı süre içerisinde yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, ... sözleşmesinin 30.09.2014 tarihinde davalı işverenler tarafından haksız olarak feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin, fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ile hafta tatili ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davada taraf sıfatının bulunmadığını, hizmet alımına ilişkin yapılan ihaleler sonucunda ihaleyi kazanan şirketlerle belirli süreli sözleşmeler imzalandığını, davacının ... sözleşmesi de sürenin sonunda kendiliğinden sona ereceğinden kıdem ve ihbar tazminatları talebinde bulunmasının mümkün olmadığını, davacının tüm alacaklarının ödendiğini, davanın zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Yeter ... Deri Gıda Temizlik Fidancılık İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. (Yeter ... Ltd. Şti.) vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Şirkette yalnızca üç ay çalışan davacının davalı Belediyenin kadrolu işçisi gibi çalıştırıldığını, işçilerin hâkimiyetlerinin, işe alımlarının, işten çıkartılmalarının, izinlerinin ve tüm işlemlerinin davalı ... tarafından yapıldığını, bu sebeple Belediyenin sorumluluğuna gidilmesi gerektiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 31.05.2016 tarihli ve 2014/438 Esas, 2016/212 Karar sayılı kararı ile; davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu, 25.04.2009-30.09.2014 tarihleri arasında çalışan davacının ... sözleşmesi haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğinden kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazandığı, fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil ücreti alacakları yönünden davacı tanıklarının davalı işverene karşı derdest davalarının olması karşısında kendi lehlerine beyanda bulunma ihtimallerinin söz konusu olduğu dikkate alınarak hesaplanan alacak kalemlerinden %50 oranında indirim yapılmasının uygun olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 11.04.2017 tarihli ve 2016/33080 Esas, 2017/8234 Karar sayılı kararı ile; davalı Yeter ... Ltd. Şti. vekilinin temyiz talebi yönünden yapılan değerlendirmede yedi günlük kesin süre içerisinde eksik harcın yatırılmadığı gerekçesi ile temyiz talebinin reddine karar verilmiş olup davalı ... vekilinin temyizi yönünden ise davacı tanıklarının davalı aleyhine dava açtıkları ve davacı ile menfaat birliği içinde oldukları anlaşıldığından ve dosyada tanık anlatımından başka da delil bulunmadığından fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil ücreti alacaklarının somut, inandırıcı ve yeterli delillerle ispatlanamaması sebebiyle reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesi ile Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Direnme Kararı
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dinlenen davacı tanıklarının davalı aleyhine dava açtıkları ve davacı ile menfaat birliği içinde oldukları anlaşılmış ise de tanıkların beyanlarının ayrı ayrı şahsi olarak değerlendirilmesi gerektiği, mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 254 üncü maddesi ile 6100 sayılı Kanun'un 255 ... maddesi uyarınca aksine ciddi ve inandırıcı delil ve olaylar bulunmadıkça asıl olanın tanıkların gerçeği söyledikleri, akrabalık veya diğer bir yakınlığın başlı başına tanık beyanını değerden düşürücü bir sebep sayılamayacağı, aynı ilkelerin Hukuk Genel Kurulunca da benimsendiği, ... hukukundan ve işyerinden kaynaklanan ... durumların da değerlendirilmesi gerektiği, zira beş işçi çalıştıran bir işyerinde bu işçilerin üç tanesinin ... sözleşmesinin feshedildiği durumda genellikle her üç işçinin de işçilik alacakları istemiyle dava açmaları durumunda diğer iki işçinin tanıklığına başvurmaktan başka yol kalmadığı, aynı işyerindeki çalışma şartlarının aynı işi yapan bir başka yerde çalışan işçinin tanıklığı ile tespit edilemeyeceği, işe hâlâ devam eden işçiler ise işveren himayesinde olduklarından davacı tarafından tanık olarak gösterilemeyeceği, diğer işçilerin de bir başka dava ile davalıya karşı husumet yöneltmiş olmakla kayıt dışı birtakım çalışmaların tespitinin mümkün olmayacağı, bu durumun da hak arama özgürlüğünü işçi aleyhine kısıtlayacağı, salt davalı ile davası olduğu için bir işçiyi aynı mahiyetteki bir diğer işçinin davasında tanık olarak dinlememenin yargılamayı zorlaştıracağı gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; davacının Belediyenin işçisi olmadığını, husumet itirazında bulunduklarını, ... sözleşmesinin davalı ... tarafından feshedildiği hususunun soyut iddiadan ibaret olduğunu, davacı tarafça ispatlanmadığını, davacının belirli süreli ... sözleşmeleriyle istihdam edilmesi sebebiyle ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, davacı tanıklarının davalı Belediyeye karşı dava açtıklarını, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının bordroda yazılı miktardan fazla olduğunun yazılı belge ile ispatlanması gerektiğini, söz konusu alacakların reddi gerektiğini ileri sürerek Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. Direnme kararının davalı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya, Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmiştir.
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.12.2022 tarihli ve 2022/(22)9-22 Esas, 2022/1698 Karar sayılı kararı ile fazla çalışma yaptığını, hafta tatili ile genel tatil günlerinde çalıştığını iddia eden davacı işçinin, bu çalışmalarını ispat bakımından tanık deliline dayandığı ve dinlettiği tanıkların da kendi beyanlarından davalı aleyhine açtıkları davalarının bulunduğu anlaşılmış ise de tanık beyanlarının diğer yan delillerle birlikte değerlendirilerek sonuca gidilmesi gerektiği, dosya kapsamında, dava dilekçesi ekinde sunulan ve bir kısım işçilerin isimleri ile çalıştığı bölümlerin yazıldığı listede davacının beton ekibinde çalıştığı, arıza durumlarında işçilerin işe gelmek zorunda olduğu, hiçbir şekilde mazeretin kabul edilmeyeceğinin belirtildiği, 2012, 2013 ve 2014 yıllarına ilişkin ... sözleşmelerinde personelin istendiğinde fazla çalışma yapmayı, ... ... ve genel tatil günlerinde çalışmayı kabul ettiği, 2012 ve 2013 yıllarına ilişkin dosyaya sunulan hizmet alım sözleşmelerinde, sözleşmenin eki niteliğinde, idari şartnamelerinde de işçilere yaptırılacak fazla çalışma saatleri yazıldıktan sonra fazla çalışma ücretinin teklif fiyata dâhil giderler arasında düzenlendiği, fazla çalışmaya karşılık bir adet izin kâğıdının bulunduğu, dosya kapsamında yer ... yukarıda sözü edilen yan deliller ve yapılan işin niteliği hep birlikte değerlendirildiğinde davacının fazla çalışma yaptığını, hafta tatili ile genel tatil günlerinde çalıştığını ispatladığı, belirtilen değişik gerekçe ve nedenler ile direnme kararı yerinde olduğu belirtilmiş; ancak ... Dairece bozma nedenine göre hüküm altına alınan alacakların miktarlarına ilişkin temyiz incelemesi yapılmadığından, bu yönde inceleme yapılmak üzere dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
D. Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, Hukuk Genel Kurulu kararının mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti ile ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının ispatı ve hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 428 ve 429 uncu maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 41, 44, 46, 47 nci maddesi hükümleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş ve işyerinden çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak fazla çalışmanın bu tür yazılı belgelerle ispatlanamaması durumunda tarafların dinletmiş oldukları tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
3. Fazla çalışmanın yazılı delil ya da tanıkla ispatı imkân dâhilindedir. İşyerinde çalışma düzenini bilmeyen ve bilmesi mümkün olmayan tanıkların anlatımlarına değer verilemez.
4. Aynı ispat kuralları, hafta tatili ile ... ... ve genel tatil ücreti alacakları için de geçerlidir.
5. Çalışma sürelerinin ispatı noktasında işverene karşı dava açan tanıkların beyanlarına ihtiyatla yaklaşılması gerekir. Fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil alacaklarının ispatında salt davacı ile menfaat biliği içinde olan tanık beyanlarıyla sonuca gidilemez. Bununla birlikte yan delil ya da olgularla desteklenen bu tanık beyanlarına itibar edilmelidir. Bu çerçevede; işin ve işyerinin özellikleri, davalı tanıklarının anlatımları, ... müfettişinin düzenlediği tutanak veya raporlar ve aynı çalışma dönemi ile ilgili olarak söz konusu alacakların varlığına ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararları gibi hususlar yan delil ya da olgular olarak değerlendirilebilir.
6. Somut uyuşmazlıkta; davacı işçi davalılardan Eşme Belediye Başkanlığına bağlı beton işletmesinde beton pompa operatörü olarak 08.00 - 22.00 saatleri arasında pazar günü de dâhil olmak üzere çalıştığını, ... ... ve genel tatil günlerinde de çalışmasına rağmen ücretlerinin ödenmediğini, 2013 yılının Eylül ayından itibaren toplu konut inşaatı devam ettiği ve bu dönemde beton işi artış gösterdiğinden 2013 Eylül ile 2014 Nisan ayları arasında 08.00 - 00.00 saatleri arasında pazar günü de dâhil olmak üzere çalıştığını ancak fazla çalışma ile hafta tatili ücretlerinin ödenmediğini ileri sürmüştür.
7. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda, 2013 yılı Eylül ve 2014 yılı Nisan ayı arasındaki çalışma dönemi hariç, davacının hesap konusu dönemdeki çalışmalarının davacı talebi gibi 08.00 - 22.00 saatleri arasında olduğu, günlük iki saat ara dinlenme tenzili ile haftalık 27 saat fazla çalışma yaptığı; 2013 yılı Eylül ve 2014 yılı Nisan ayı arasındaki çalışma dönemi bakımından ise davacının 08.00-00.00 saatleri arasında çalıştığı, günlük iki saat ara dinlenme tenzili ile haftalık 39 saat fazla çalışma yaptığı; ayrıca çalıştığı süre boyunca tüm hafta tatilleri ile dinî bayramlar hariç diğer tüm genel tatillerde çalışmaya devam ettiğinin kabulü ile fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti ile ... ... ve genel tatil ücreti alacakları hesaplanmıştır.
8. Davacı, talep ettiği fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarına dair iddiasını ispat amacıyla tanık deliline dayanmıştır. Dinlenen davacı tanıklarının ise davalı işverene karşı işçilik alacakları ile ilgili dava açtıkları anlaşılmakta ise de Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.12.2022 tarihli ve 2022/(22)9-22 Esas, 2022/1698 Karar sayılı ilâmında belirtildiği üzere yan deliller, dinlenen tanık beyanları ve tüm dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, davacının tüm çalışma süresi boyunca ayda iki hafta tatilinde çalıştığı; ayrıca 2013 yılı Eylül ve 2014 yılı Nisan ayı arasındaki çalışma döneminde 08.00 - 23.00 saatleri arasında çalışma yaptığının kabulü ile fazla çalışma ücreti ile hafta tatili ücreti alacaklarının hesaplanmasının dosya kapsamı ve yapılan işin niteliğine uygun düşeceği anlaşılmaktadır.
9. Diğer yandan, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.12.2022 tarihli ve 2022/(22)9-22 Esas, 2022/1698 Karar sayılı ilâmında belirtildiği üzere davacının 07-08.01.2013 tarihlerinde iki günlük izni fazla çalışmalarına karşılık kullandığı anlaşıldığından söz konusu izin belgesinin de fazla çalışma ücreti alacağının hesabında değerlendirilmesi gerektiği hususu da göz önünde bulundurulmalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
03.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.