"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi
Asıl ve birleşen davada taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalının istinaf başvurusunun esastan reddine, davacının asıl davaya yönelik başvurusunun ise kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmünün kaldırılması ile yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl davanın kısmen kabulüne , birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 1992 yılı Aralık ayında davalı Sendikada filen ve kesintisiz olarak çalışmaya başladığını ve hâlen profesyonel sendikacı olarak davalı Sendikanın genel mali sekreteri görevinde çalışmaya devam ettiğini, ücret, ek ödeme, ikramiye, giyim, yemek ve yakacak yardımlarının davalı tarafından banka kanalıyla ödendiğini, davacının son net ücretinin 7.218,00 TL olduğunu, ücretine ek olarak giyim, yemek ve yakacak yardımı da aldığını, 2015 yılı Ağustos, Eylül, Ekim, ..., Aralık aylarına ilişkin ücret alacakları ve 2015 yılı Ağustos, Eylül, Ekim, ..., Aralık ayları içerisinde hak etmiş olduğu ikramiye, giyim, yemek ve yakacak yardımı alacaklarının davalı tarafından haksız olarak ve sebep gösterilmeksizin ödenmediğini, davacının bu konudaki taleplerini müteaddit defa davalıya bildirmiş olmasına rağmen olumlu bir netice alamadığını, davacının ödenmeyen ücret ve diğer alacakları üzerinde olası bir haciz yahut mahsup uygulaması olması durumunda dahi yapılacak olan kesintinin ücretinin dörtte birini geçemeyeceğini, bu nedenle davacının 2015 yılı Ağustos, Eylül, Ekim, ..., Aralık aylarına ilişkin ücret alacakları ve 2015 yılı Ağustos, Eylül, Ekim, ..., Aralık ayları içerisinde hak etmiş olduğu ikramiye, giyim, yemek ve yakacak yardımı alacaklarının belirlenmesi gerektiğini iddia ederek 2015 yılı Ağustos, Eylül, Ekim, ..., Aralık aylarına ilişkin ücret, ikramiye, giyim yardımı, yemek yardımı ve yakacak yardımı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 1992 yılının Aralık ayında davalı Sendikada fiilen ve kesintisiz olarak çalışmaya başladığını, hâlen profesyonel sendikacı olarak davalı Sendikanın genel mali sekreteri sıfatı ile çalışmaya devam ettiğini, müvekkilinin 2016 yılı (toplam 12 ay) ve 2017 yılının Ocak, Şubat, Mart aylarına ilişkin ücret alacakları ile aynı döneme ilişkin hak etmiş olduğu ikramiye, giyim, yemek ve yakacak yardımı alacaklarının davalı Sendika tarafından herhangi bir sebep gösterilmeksizin haksız ve hukuka aykırı olarak ödenmediğini iddia ederek 2016 yılı 12 aylık ve 2017 yılı Ocak, Şubat, Mart aylarına ilişkin ücret, ikramiye, giyim yardımı, yemek yardımı ve yakacak yardımı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Asıl ve bileşen davada davalı vekili cevap dilekçesinde; davacı hakkında davalı Sendikanın Merkez Disiplin Kurulu tarafından, sahte rapor kullanmak ve makam aracını yönetim kurulu kararı olmaksızın şehir dışına çıkarmak yönündeki iddiaların incelenmesi ve soruşturulması sonucunda 20 ay süreyle görevden geçici olarak ihraç edildiğini ve ihraç edildiği Ocak 2016 tarihine kadar genel mali sekreterlik görevini fiilen sürdürdüğünü, davacının genel mali sekreterlik görevinde bulunduğu 2015 yılı içinde 26.01.2015 tarihli tediye makbuzuna istinaden 15.000,00 TL avans, 11.03.2015 tarihli tediye makbuzuna istinaden 25.000,00 TL avans, 28.04.2015 tarihli tediye makbuzuna istinaden 7.000,00 TL avans, 20.05.2015 tarihli tediye makbuzuna istinaden 2.100,00 TL avans, 28.05.2015 tarihli tediye makbuzuna istinaden 2.942,00 TL avans, 02.....2016 tarihli tediye makbuzuna istinaden 5.000,00 TL avans, 02.....2015 tarihli dilekçesine istinaden 14.330,00 TL avans, 25.....2015 tarihli tediye makbuzuna istinaden 1.000,00 TL avans, 22.07.2015 tarihli tediye makbuzuna istinaden 1.265,00 TL avans olmak üzere toplam 73.673,00 TL avans kullandığını, ayrıca davacının davalıya sunduğu dört adet sağlık kurulu raporu ile 05.08.2015-20.09.2015 tarihleri arasında 40 ... rapor kullandığını ve bu sürede herhangi bir ücret ya da hak ediş elde etmesinin hukuken mümkün olmadığını, davacının kullandığı avansları bizzat kendi imzalı dilekçeleri ile kullandığını, Temmuz 2015 yılı içinde birtakım asılsız iddialarla kendisi dışında kalan yönetim kurulu üyelerini usulsüz avans kullanımları iddiası da dâhil olmak üzere birtakım isnatlarla ... Cumhuriyet Başsavcılığının 2015/112053 soruşturma No.lu dosyasıyla şikâyet etmesi üzerine davalı Sendikanın Ağustos 2015 hak edişlerinden başlamak kaydıyla bu avans tutarlarını ücret ve diğer hak edişlerinden mahsup ettiğini, 73.673,00 TL avansın 67.831,00 TL’sinin 2015 yılı içinde, kalan 5.805,00 TL’sinin ise 2016 yılı hak edişlerinden kesildiğini, ücret avanslarının mevzuat gereği en geç ilk hak edilen ücret ve diğer hak edişlerden mahsup edildiğini, davacı tarafın bu avansların ödendiğini ve ilk hak edişlerinden kesileceğini herkesten daha iyi bilecek durumda olduğunu, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 61 ... maddesi gereği avans ödemesinin bir ücret ödemesi niteliğinde olduğunu ve davalının bu avansları müteakip aylarda mahsup etmese idi, çift ödeme yapmış olacağından yapılan kesintinin hukuka uygun olduğunu, davacının yararlandığı herhangi bir toplu ... sözleşmesinin bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 01.08.2015-31.03.2017 tarihleri arası ücret, ikramiye, yemek, yakacak ve giyecek bedellerinin talep edildiği, bu dönemde davacının 05.08.2015-20.09.2015 tarihleri arasında 40 ... rapor kullandığı ve yine bu dönem içinde Genel Merkez Disiplin Kurulu Kararı ile işten 20 ay süre işten el çektirilmesine karar verildiğinin görüldüğü, birleşen ... 35. ... Mahkemesinin 2017/680 Esas sayılı dosyasında bilirkişi tarafından 01.08.2015-04.02.2016 tarihleri arasında ücret bordrolarından ve 05.02.2016-31.03.2017 tarihleri arası için ücret bordroları bulunmadığından olması gerekenin tespiti ışığında davacının alması gereken ücret tahakkuklarının yapıldığı ve davacı tarafından kullanılan avansların mahsup edilerek alacakların hesaplandığı, davacı tarafından kullanılan avans miktarının ise 73.637,00 TL olduğunun anlaşıldığı, dava konusu alacaklar ücret alacağı olduğundan ve kısmi alacak niteliğinde fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla açıldığından 5 yıllık zamanaşımı süresine tâbi olduğu, ıslah tarihinden geriye dönük 5 yıl gidildiğinde 19.03.2016 tarihinin başlangıç tarihi olduğu, ıslah tarihine esas sürede tüm dünyada ve ülkemizde yaşanan sıkıntılar nedeniyle çıkan yasal düzenleme neticesinde 95 ... süreyle zamanaşımı süreleri durdurulduğundan başlangıç tarihinden geriye 95 ... gidilmek suretiyle zamanaşımına uğramayan alacaklar için başlangıcın tespit edilmesi gerektiği, buna göre 15.12.2015 tarihinden sonraki alacakların talebinin mümkün hâle geleceği, davacıya Sendika tarafından ücret bordrosu düzenlenen ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ücret ödemesi yapılan 2015 dönemi ve 2016 Ocak, Şubat dönemini kapsayan hesaplamada davacının toplam alacağından Sendikadan kullandığı avans toplamı ve davacıya bordro mukabilinde yapılan ödeme toplamları mahsup edilerek bakiye alacağının bulunduğu, bu bakiye alacak toplamının 7.416,81 TL olduğu, davacının 2015 yılı Ağustos, Eylül, Ekim, ..., Aralık ayları için ücretinin, ikramiye alacağının ve yemek ücretlerinin bu bakiyenin içinde olup sadece 2015 yılı Ağustos, Eylül, Ekim, ..., Aralık giyim yardımının bu bakiyenin içinde olmadığı, ilgili aylar için davacıya ödenmesi gereken bir giyim yardımının bulunmadığı, buna göre davacının asıl dosyadan talep ettiği 1.100,00 TL'lik alacağın 1.075,00 TL'sinin 7.416,81 TL'nin içinde olduğu, kalan 6.341,81 TL yönünden ise davacının ilk alacak hakkının Ocak 2016 tarihinde zamanaşımına uğradığının anlaşıldığı, davacının 2016 yılının tamamı ile 2017 Ocak, Şubat, Mart ayı ücret alacağı, yemek ücreti alacağı, ikramiye alacağı, yakacak yardımı alacağı ve giyim yardımı alacağının bilirkişi tarafından hesaplandığı ve bilirkişi ek raporunun hükme esas alındığı gerekçesiyle asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; asıl dava tarihi 16.12.2015 tarihi olup talep edilen ve bilirkişi tarafından hesaplanan alacaklar bakımından ıslah yoluna gidilmediği gibi ilk dava ikame tarihinde talep edilen alacak kalemlerine ilişkin dava dilekçesi ile talep edilen miktarlar yönünden zamanaşımı kesileceğinden asıl davanın da kabulüne karar verilmesi gerektiğini, gerekçeli kararın hüküm kısmında "birleşen davada taraflar yargılama gideri yapmadığından bu konuda karar verilmesine yer olmadığına" ilişkin hüküm fıkrasının istinaf incelemesi neticesinde yeniden yargılama yapılarak müvekkili lehine ortadan kaldırılması ile hem asıl dava hem birleşen dava yönünden müvekkili tarafından yapılan yargılama giderlerinin davalıdan tahsili ile müvekkiline ödenmesine dair hüküm tesis edilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak asıl davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taleplerin zamanaşımına uğradığını, davacının ... Haber-... Sendikası Merkez Disiplin Kurulunun hakkında sahte rapor kullanmak ve makam aracını yönetim kurulu kararı olmaksızın şehir dışına çıkartmak iddiası yönünden yaptığı inceleme ve soruşturma sonucunda 20 ay süreyle görevden geçici olarak ihraç edildiği Ocak 2016 tarihine kadar davalı müvekkili Sendikanın genel mali sekreterlik görevini fiilen sürdürdüğünü, ... Haber-... Sendikası Merkez Disiplin Kurulu kararına konu olan sahte rapor kullanmakla ilgili olarak yargılanan davacı hakkında ... 10. Ağır Ceza Mahkemesi ....11.2018 tarihli ve 2018/191 Esas, 2018/425 Karar sayılı kararı ile mahkumiyet kararı verildiğini, ... 10. Ağır Ceza Mahkemesinin kararı ile de davacının sahte rapor kullandığının ... hâle geldiğini, bu nedenle 20 ay süreyle görevden ihraç edilen ve bu süre zarfında fiili çalışması bulunmayan davacının talep ettiği alacaklara hak kazanmasının hukuken mümkün olmadığını savunarak İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak birleşen davanın da reddine karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosyaya sunulan bilgi ve belgelerden davacının Ocak 2016 - Mart 2017 aylarına ait ücretlerinin ödendiğinin davalı tarafça ispatlanamadığı, Mahkemece ücret alacağı ile sunulan ücret bordrolarına göre ödenmeyen ikramiye, giyim yardımı, yemek yardımı ile yakacak yardımının hüküm altına alınmasının dosya kapsamına uygun olduğu, ancak karar gerekçesinden davacının 2015 yılı Ağustos - Aralık ayı ücret isteklerini içeren asıl davanın hangi gerekçe ile reddedildiğinin anlaşılamadığı, dosya kapsamından davacının bu döneme yönelik giyim yardımı alacağı bulunmadığından bu alacak yönünden verilen ret kararı yerinde olmakla birlikte ispat yükü üzerinde bulunan davalı tarafından ödendiği ispatlanamayan ve davalının ıslaha karşı süresinde sunduğu zamanaşımı def'i gözetildiğinde ilk dava ile zamanaşımına uğramadığı anlaşılan 2015 yılı Ağustos - Aralık ayları için ücret alacağı 1.000,00 TL, yemek ücreti 25,00 TL, ikramiye ücreti 25,00 TL ile yakacak ücreti 25,00 TL'nin hüküm altına alınması gerektiği gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine, davacının asıl davaya yönelik istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmünün bu yönden kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; davacı taleplerinin hepsinin zamanaşımına uğradığını, davacının bu tarihler arasında hiç işe gelmediğini ve müvekkili Sendikada hiç çalışmadığından bu sebeple dahi davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, davacının sahte rapor kullandığı ... hâle geldiğinden bu nedenle 20 ay süreyle görevden ihraç edilen ve bu süre zarfında fiili çalışması bulunmayan davacının talep ettiği alacaklara hak kazanmasının hukuken mümkün olmadığını, müvekkili Sendikaya sunduğu dört adet sağlık raporu ile 05.08.2015-20.09.2015 tarihleri arasında 40 ... rapor kullandığını, bu sürelerde herhangi bir ücret ya da hak ediş elde etmesi hukuken mümkün olmadığından hiçbir alacağının bulunmadığını, kaldı ki davacının müvekkili Sendikaya sunduğu ... Devlet Hastanesince 10.09.2015 tarihli ve 13.22 düzenleme saatli 2106294 rapor (protokol) No.lu "L50-Ürtiker,Diğer" tanılı 10 ... süreli sağlık raporunun sahteliğinin ... 10. Ağır Ceza Mahkemesinin ....11.2018 tarihli ve 2018/191 Esas, 2018/425 Karar sayılı kararında açıkça belirtildiğinden davacı bu sahte raporu talep ... almakla ve Sendikaya ibraz etmekle resmî evrakta sahtecilik suçunun asli faili olduğundan bu eylemi ile müvekkili Sendikaya karşı doğruluk ve bağlılık kuralına aykırı hareket etmiş olup işverenin güvenini kötüye kullandığından işverene karşı bu suçu işleyen davacının bu alacakları talep etmesinin hakka ve hukuka aykırı olduğunu, aksi kanaat hasıl olur ise de bu alacaklardan % 90'lara varan takdiri indirim uygulanarak karar verilmesi gerektiğini, ayrıca Sendikanın avans ödemelerini müteakip aylarda mahsup etmese idi çift ödeme yapmış olacağından bu nedenle yapılan kesintinin hukuka uygun olduğunu, Derece Mahkemelerince davacı hakkında verilen mahkumiyet kararları ve bu kararlara ilişkin olarak tüm beyanlarının görmezden gelindiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının ücret, ikramiye, giyim, yemek, yakacak yardımı alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı, davalı tarafça davacıya yapılan avans ödemeleri ile davacı hakkındaki kesinleşen ceza yargılamasındaki kararın talep konusu alacakların belirlenmesinde dikkate alınıp alınamayacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Knunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun ilgili hükümleri, 4721 sayılı ... Medeni Kanunu’nun (4721 sayılı Kanun) 2 nci maddesi ile Sendika Ana Tüzüğü'nün ilgili hükümleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, davalı vekili davacının bir kısım usulsüzlükleri nedeniyle 20 ay ihraç edildiğini savunarak çalışmadığı bu dönem için herhangi bir hak ve alacak talep edemeyeceğini ileri sürmüştür. Yargılama safhasında da talep konusu döneme ilişkin davacının sunduğu sağlık raporlarına ilişkin davacı hakkında yapılan yargılama ile de davacının sahtecilik faaliyetinin sübuta erdiğini açıklayarak davacının bu eylemi ile müvekkili Sendikaya karşı doğruluk ve bağlılık kuralına aykırı hareket ettiği ve bu bağlamda işverenin güvenini kötüye kullandığı ... olan, kendi kusurlu davranışı ile işverene karşı bu suçu işleyen davacının bu alacakları talep etmesinin hakka ve hukuka aykırı olduğunu savunmuştur.
3. Dosya kapsamından ... Devlet Hastanesince 10.09.2015 tarihli ve 13.22 düzenleme saatli 2106294 rapor (protokol) No.lu "L50-Ürtiker,Diğer" tanılı 10 ... süreli sağlık raporunun sahteliğinin, ... 10. Ağır Ceza Mahkemesinin ....11.2018 tarihli ve 2018/191 Esas, 2018/425 Karar sayılı kararı ile ... olduğu görülmektedir. Yine davacının toplamda dört adet sağlık raporu ile toplam 40 ... rapor kullandığı anlaşılmaktadır.
4. Davacının, sahteliği ... olan sağlık raporu ile çalışmadığı dönem için alacak talebinde bulunmasının dürüstlük ilkesine aykırı olacağı şüphesizdir. Her ne kadar dürüstlük kuralı, 4721 sayılı Kanun'da yer ... bir ilke olsa da hukukun tüm alanlarında uygulanan ... bir ilke olduğu kabul edilmektedir.
5. Bu durumda yapılması gereken ..., Ceza Mahkemesi kararı ile sahteliği ... olan sağlık raporlarına dayanarak davacının çalışmadığı dönem için talepte bulunması dürüstlük ilkesine aykırı olduğundan, bu dönemlerin araştırılıp dışlanması ile talep konusu hak ve alacakların buna göre belirlenip hüküm altına alınmasından ibarettir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.