"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki tespit ve alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 08.02.2018 tarihli ve 2015/905 Esas, 2018/172 Karar sayılı kararı ile asıl davanın ve birleşen davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 09.07.2020 tarihli ve 2018/1925 Esas, 2020/1580 Karar sayılı kararı ile uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmadığı gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalının başvurusunun esastan reddine; davacının başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dava dilekçesinde; davalının ... Termik Santralinde alt işverenler bünyesinde 2005 yılında çalışmaya başladığını, ... sözleşmesinin 12.01.2015 tarihinde haksız olarak sona erdirildiğini ileri sürerek ihbar ve kıdem tazminatı ile yıllık izin ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen dava dilekçesinde; davalı ... (...) ile alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu ileri sürerek ücret farkı ve ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; husumet itirazı ile zamanaşımı def'inde bulunmak suretiyle Kurumun ihale makamı olduğunu, muvazaa iddiasının kabul edilemeyeceğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının yapılan özelleştirmeden etkilenmeksizin aynı işyerinde çalışmaya devam ettiği, ... işveren ... AŞ bünyesinde makul sayılabilecek süreden sonra 12.01.2015 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarında işe girişinin yapıldığı, işyeri devri yapıldığı, davacının ... sözleşmesi feshedilmediğinden talep edilen kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin ücreti alacakların reddi gerektiği, dosya kapsamındaki bilgi, belge ve tanık beyanları ile kesinleşen emsal mahkeme kararları, sözleşmeler, emsal dosyalarda yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporlarının değerlendirmesiyle; davacının yaptığı işin, işyerinde mevcut sistemin işleyişi açısından asıl işin/üretimin bir parçası olduğu, alt işveren işçilerinin asıl işin bir bölümünde kadrolu işveren işçileri ile birlikte çalıştığı ve önceleri ..., sonrasında devamı niteliğinde ... AŞ ile alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun anlaşıldığı, emsal işçi ücretleri de dikkate alınarak davacının muvaazadan kaynaklı alacaklarının hesaplandığı 15.11.2017 tarihli ek hesap raporuna itibar edildiği gerekçesiyle asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; kabul edilen ücret farkı ve ilave tediye alacağına belirsiz alacak davası olması nedeniyle birleşen dava tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerektiğini belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; davalı İdarenin ihale makamı olduğunu, anahtar teslimi ... olduğunu, alt işverenlerle aralarındaki sözleşmeye göre işçilik alacaklarından alt işverenlerin sorumlu olduğunu, muvazaa bulunmadığını belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının bantlara kömür taşıma, cüruf düşürme, değirmen dairesinde cüruf alma, kömür akışının sağlandığı makinelerde çalışma gibi işlerde çalıştığı, ... Termik Santralinde elektrik üretim işinde kömür ... sahasında bant temizleme ve vagon açma işinin davalı tarafından hizmet alımı suretiyle yaptırılmasının muvazaalı olduğunun kesinleşmiş yargı kararları ile ... olduğu, bu konudaki Mahkeme kararının isabetli olduğu, davanın belirsiz alacak davası olarak açılmış olması sebebiyle birleşen davada tüm alacağa 26.07.2016 dava tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerektiği gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun faiz başlangıcı yönünden kabulüyle İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasında, davacının çalıştığı dava dışı işverenler ile davalı arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı ve muvazaaya dayanıp dayanmadığı ile davacının talep ettiği alacakların hesabına esas alınması gereken ücretin tespiti noktasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 2 nci maddesi.
3. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 20.....2017 tarihli ve 2017/34957 Esas, 4820 Karar sayılı; 18.....2020 tarihli ve 2017/31021 Esas, 2020/7087 Karar sayılı kararları.
4. Dairemizin 16.03.2021 tarihli ve 2020/2612 Esas, 2021/6254 Karar sayılı, 13.09.2022 tarihli, 2022/8907 Esas, 2022/8966 Karar sayı ilâmları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dosyada yer ..., davalı ile dava dışı şirketler arasındaki hizmet alım sözleşmelerinde işin tanımının, “Elektrik Üretim A.Ş. ... Termik Santrali İşletme Müdürlüğü, 2 yıllık 181 kişilik kömür boşaltma, kül cüruf atma, inşaat işleri atölye temizliği ve teknik temizlik hizmetlerinin yapılması işi” şeklinde düzenlendiği anlaşılmaktadır.
3. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesi emsal kararları ile davacının çalıştığı alt işverenler ile davalı ... arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu kesinleştiğinden, dosya kapsamı gözetildiğinde, davacının başından itibaren asıl işveren olan davalı ... işçisi olduğunun kabulünde bir isabetsizlik bulunmamaktadır.
4. Dairemiz uygulamasına göre asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olması, davacı işçinin davalının taraf olduğu toplu ... sözleşmesinin tamamından faydalanması için ... başına yeterli bir kriter değildir. Davacının toplu ... sözleşmesinin tarafı olan Sendikaya üyeliği veya dayanışma aidatı ödeyerek faydalanma talebi bulunmadığından, toplu ... sözleşmesinden yararlanması olanaklı değildir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davalı ... tarafından sunulan ücret bordrolarına göre davacının yaptığı işe uyan kömür temizleme-kül cüruf atma işçisinin günlük çıplak ücretinin 92,63 TL olduğu belirtilerek dava konusu ücret farkı ve ilave tediye alacaklarının buna göre hesaplandığı anlaşılmaktadır. Davalı tarafından emsal olarak bildirilen işçinin büro işçisi ve Sendika üyesi olması karşısında davacı için emsal olamayacağı açıktır.
5. Bu itibarla, davalı işverene ait işyerinde davacı ile aynı işi yapan ve Sendika üyesi olmayan emsal işçi olup olmadığı belirlenerek emsal işçi olması hâlinde ücret farkı ve ilave tediye alacakları emsal işçi ücretine göre hesaplanıp hüküm altına alınmalı; sendikalı olmayan emsal işçi bulunmadığının anlaşılması hâlinde ise davalı ile ihbar olunanlar arasındaki sözleşme ve şartnamelerde işçiye ödenecek ücretin belirlenmiş olması ya da işçiyle yapılan ... ... sözleşmesinde ücretin gösterilmiş olması hâlinde bu ücrete göre ücret farkı ve ilave tediye alacağı hesaplanarak hüküm altına alınmalıdır. Böyle bir tespit yapılamadığı takdirde ücret farkı talebi reddedilerek davacının almakta olduğu ücreti üzerinden hesaplanacak ilave tediye alacağının tahsiline karar verilmelidir. Eksik incelemeyle karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
17.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.