"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/85 E., 2022/495 K.
DAVA TARİHİ : 13.09.2019
KARAR : Davanın reddi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen işkolu tespitine itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirketin, ... enerjisi panelleri imal eden ve satan bir Şirket olduğunu, metal işkoluyla hiçbir bağlantısı ve ilişkisi bulunmadığını, enerji sektöründe faaliyet gösterdiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun) ekli (I) sayılı cetvelde müvekkili Şirketin olsa olsa 14 üncü sırada yer alan “Enerji” başlıklı işkoluna dâhil edilebileceğini; ... enerjisi panelleri üreten, satan, ... enerjisi santrali (GES) kuran ve işleten bir şirketin kendi işkolu olmayan metal işkolunda faaliyet göstermesinin kabul edilemeyeceğini, Ticaret Odası kayıtlarına göre müvekkili firmanın ... konusunun, “Şirket, ... enerjisi ile elektrik üretmek, ... panelleri ve ... pilleri, celi üretimi ve satısı, güneşten elektrik üretimi ve satısı ile ilgili her türlü malzemelerin üretimi, ithalat ve satısını yapmak, bunlarla ilgili üretim tesisi kurmak, kiralamak, işletmek, işlettirmek, elektrik enerjisi üretmek, satmak, yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili projeler geliştirmek, ortaklıklar kurmak, danışmanlık hizmetlerinde bulunmak üzere kurulmuştur. Şirket bu amaçlarını gerçekleştirmek üzere Elektrik Piyasası Kanunu ve ilgili mevzuatlar ile ilgili kurum ve kuruluşlardan gerekli izin ve lisanslar alınmak kaydıyla aşağıdaki faaliyetlerde bulunur. 1.Günes, rüzgar, su, ..., yeraltı ve yerüstü kaynakları gibi doğal kaynaklardan ısı ve elektrik elde edecek, depolayacak, kontrol edecek cihazları, sistemleri üretmek, uluslararası standartlarda yüksek, ileri teknolojileri getirmek, geliştirmek ve bunlarla ilgili her türlü parçalarının üretimini, iç ve dış ticaretini yapmak, bu cihaz ve sistemleri, fabrika, konut, işyeri gibi yapılarda montaj ve kullanımını sağlamak, ... elektrik üretim panelleri, ... modülleri, invertörler, depolama aküleri, piller, kollektör, ... kaynakları, komanda, panolar, şarj kontrol cihazları, iletken-yarı iletken devre kontrol elemanları, fiyotlar, transistörler, sayaçlar, uzaktan kontrol cihazları, sayaçlar, enerji nakli ve dağıtımı için gerekli direk, kule ve sitemleri ile kamera, görüntüleme sistemleri, rüzgar tribünü gibi doğal kaynaklardan ısı, elektrik enerjisi üretimini gerçekleştirecek her türlü cihazların, sistemlerin, yedek parçaların, üretimini yapmak, iç ve dış ticaretini yapmak, bakım-onarım atölyeleri kurmak-kurdurmak, servisler açmak-açtırmak, bayilikler, distrübütörlükler, mümmessillikler almak, vermek, ortaklık, konsorsiyum kurmak, 2.Yenilenebilir enerji kaynakları ..., ve rüzgar enerjisi ile ilgili her türlü malzemelerin, makine teçhizat, araç ve gereçlerin, ısıtma soğutma sistemlerinin, ekipmanların üretimi, biyokütle üretimi için gerekli ürünler ve tesislerin dağıtımı ve diğer elektronik ürünlerin alım-satımı, iç ve dış ticaretini yapmak, bakım-onarım atölyeleri kurmak- kurdurmak, servisler açmak-açtırmak, bayilikler, distribütörlükler, mümessillikler almak, vermek, ortaklık, konsorsiyum kurmak, 3.Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve ilgili kurum ve kuruluşlardan izin almak kaydıyla enerji kaynaklarından…” şeklinde tanımlandığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 31.08.2019 tarihli ve 30874 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 31.08.2019 tarihli ve 2019/97 Karar No.lu işkolu tespit kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; yetkili mahkemenin ... ... Mahkemeleri olduğunu, davacı tarafından Bakanlığa gönderilen 14.05.2019 tarihli yazı ile aynı işverenliğe ait 1238120.034 ve 1114530.041 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil No.lu işyerinde yapılan işlerin hangi işkoluna girdiğini belirlenmesinin istenildiğini, Bakanlıkça yapılan incelemede Mar Solar Panel İmalatı ve Elektrik üretim Dağıtım Proje Hizmetleri San. ve Tic. AŞ unvanlı işverenliğe ait 1114530.041 sicil numaralı işyerinde tamamı dışarıdan satın alınan malzemelerin makinalar ve el ile birleştirilerek elektrik üretiminde kullanılacak ... panellerinin montajının yapıldığını, yapılan bu işlerin diğer elektrikli ekipmanlarının imalâtı olarak tanımlanan ... ve bu işe yardımcı işler olduğunu, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 12 sıra numaralı metal işkolunda yer aldığını, davacı işyerinde enerji üretimi değil enerji panellerinin montajının yapıldığını, davacı işyerinde üretilen montajı gerçekleştirilen ürünün metal aksamı yoğunlukta, elektrik ile çalışan ... enerjisi paneli olduğunu savunarak ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 16.09.2021 tarihli ve 2019/366 Esas, 2021/315 Karar sayılı kararı ile; işyerinde teknik amacın enerji üretmek olmadığı, enerji üretiminde kullanılabilecek ... paneli üretildiği, üretimin montaj suretiyle imalât olduğu, işyerindeki asıl işe İşkolları Yönetmeliği'nde metal işkolu altında sayılan işlerden daha yakın bir işe de rastlanmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 01.12.2021 tarihli ve 2021/2796 Esas, 2021/2241 Karar sayılı kararı ile; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 17.02.2022 tarihli ve 2022/940 Esas, 2022/1969 Karar sayılı kararı ile; dava konusu birimlerde yapılan işin niteliği, yürütülen faaliyetin kapsamı, ... müfettişi raporu ile keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde yapılan tespitler karşısında, İlk Derece Mahkemesince yetersiz bilirkişi raporu ile sonuca gidilmesinin isabetsiz olduğu, işkolu tespitine konu işyerinde yürütülen faaliyetin kapsamı ve itiraz konusu hususlar dikkate alındığında, İlk Derece Mahkemesince elektrik mühendisi, endüstri mühendisi ve makine mühendisi bilirkişilerin içinde yer aldığı teşkil edilecek heyet aracılığı ile tespit konusu işyerinde yeniden keşif icra edilmesi, işyerinde imal edilen nihai ürünlerin bileşiminde yer alan malzemelerin nitelik ve nicelik olarak ağırlığının somut verilere istinaden belirlenmesi, üretim sürecinde kullanılan yöntemlerin değerlendirilmesi, bu tespitler bağlamında imal edilen nihai ürünlerin kullanım amacı da gözetilerek İşkolları Yönetmeliği’nde yer alan düzenlemeler çerçevesinde işyerinde yürütülen ağırlıklı faaliyetin belirlenmesi, özellikle İşkolları Yönetmeliği'ne ekli listede enerji işkolu başlığı altında yer alan “Enerji projelerine yönelik mühendislik ve danışmanlık faaliyetleri (kömür, ... ve ... gibi enerji yakıtları kullananlar ile nükleer, su, ..., rüzgar ve diğer enerjiler için santrallere ve enerji iletim ve dağıtım hatlarına yönelik hizmetler)” açıklamalı 71.12.09 işkolu kodu bakımından somut, denetime elverişli ve dayanakları açıklanacak şekilde inceleme gerçekleştirilmesi ve oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyulan bozma kararı doğrultusunda Yargıtay bozma kararı gereğince bir elektrik mühendisi, bir makine mühendisi, bir endüstri mühendisi bilirkişiden oluşan heyet marifeti ile işyerinde keşif yapıldığı, bilirkişi heyeti tarafından düzenlenen 07.10.2022 tarihli rapordan işyerinde amacın enerji üretmek olmadığı, enerji üretiminde kullanılacak olan ... panelinin montajı yapılarak üretildiği, işyerindeki faaliyetin enerji işkolunda sayılan işlerden olmadığı, İşkolları Yönetmeliği'nde az miktarda metal kullanılan bir takım imalat faaliyetlerinin de metal işkolunda kabul edildiği, işyerindeki faaliyetin metal işkolu kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, dava konusu işkolu tespit kararındaki sonuçtan uzaklaşmayı gerektirecek bir yön bulunmadığı, raporda alanında uzman kişilerce gerekçeli olarak ortaya konulan kanaatin benimsendiği, Bakanlık tespitinin yerinde olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; yeniden bilirkişi incelemesi yapılsa da hükme esas alınan raporun, Yargıtay tarafından eksik bulunarak kararın bozulmasına sebep olan raporun tekrarı niteliğinde olduğunu, ... enerjisi panelleri üreten, satan, ... enerjisi santrali kuran ve işleten müvekkili Şirketin kendi işkolu olmayan metal işkolunda faaliyet gösterdiğinin kabulünün son derece hatalı olduğunu, işkolunun işyerinde yürütülen faaliyet kapsamındaki ağırlıklı işin niteliğine göre tespit edilmesi gerektiğini, nitekim Yargıtayın da bu hususa dikkat ettiğini, müvekkili Şirketin, ... enerjisi panelleri imal eden ve satan bir Şirket olduğunu, metal işkoluyla hiçbir bağlantısı ve ilişkisi bulunmadığını, enerji sektöründe faaliyet gösterdiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şu şekildedir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
24.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.