"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ....04.2004 tarihinde ... (...) Genel Müdürlüğünde daimi kadroda çalışmaya başladığını, ...'nun ... bir yapılanmaya giderek proje şirketleri kurduğunu ancak bu şirketlerin aslında sermaye, eleman, fiziki mekan dâhil ...'ya ait olduğunu, diğer davalı Turkish ... Oil Field Services ...'nin (TPOFS) 07.....2013 tarihinde kurulduğunu, ...'nun en deneyimli ... sondajı ekibinin TPOFS'ye aktarıldığını, davacının 17.12.2013 tarihinde TPOFS ile ... sözleşmesi yaptığını, ... sözleşmesinde çalışma yerinin ... olmasına rağmen istifaya zorlamak amacıyla ...'e gönderildiğini, müvekkiline zorla belirli süreli ... sözleşmesi imzalattırıldığını, ücretinin artırılacağı söylenmesine rağmen artırılmadığını, fazla çalışma ücretinin ödenmediğini, izinlerinin kullandırılmadığını ve karşılığının da ödenmediğini, davacıya kötüniyetli davranıldığını ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma, hafta tatili, yıllık izin, ödenmeyen ücret ve kötüniyet tazminatı alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının talebiyle 16.12.2013 tarihinde ikale sözleşmesi yapılarak ... sözleşmesinin sona erdirildiğini, alacaklarının da bu kapsamda ödendiğini, davacının ikale sözleşmesinden sonra diğer davalı Şirket nezdindeki alacakları için kendilerini de hasım göstererek işbu davayı açtığını, davalı Şirkete husumet yöneltilemeyeceğini, husumeti kabul etmemekle beraber iddia olunan alacaklar bakımından zamanaşımı sürelerinin dikkate alınması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı TPOFS vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Şirketin yönetim faaliyetlerine önce ...'da başladığını, ... ve işletme gerekleri doğrultusunda ... Şubesinde devam ettiğini, bu kararın tüm personele sözlü ve yazılı olarak tebliğ edildiğini, davacının da bu değişikliği ihtirazı kayıt koymadan kabul ettiğini, davacının imzaladığı ... sözleşmesinin 6 ncı maddesi gereği fazla çalışma ile ... ... ve genel tatil ücretlerinin aylık ücrete dâhil olduğunu, ...'deki çalışmasının 5 haftalık çalışma, 3 haftalık dinlenme şeklinde olduğunu, toplama bakıldığında fazla çalışma yapılmadığını, sürelerin kendi içinde denkleştiğini, ücret değişikliğinin sektördeki daralma ve davalı Şirketin ... hacminin azalması nedeniyle 25.12.2012 tarihli sözleşme ile yapıldığını, davacının sözleşme bitiminde ayrıldığını ve alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 17.12.2013 - 23.....2016 tarihleri arasında davalılara ait işyerinde en son aylık net 3.000,00 USD ücretle çalıştığı, ... sözleşmesinin haklı veya geçerli nedenle feshedildiğinin davalılarca ispatlanamadığı, dosyadaki belgeler ve tanık beyanlarına göre davacının fazla çalışmasına ve hafta tatillerinde çalışmasına rağmen karşılığının ödenmediği, yıllık izin alacağının bulunduğu, davacının ücretleri ödendiğinden bakiye ücret alacağının bulunmadığı, kötüniyet tazminatının şartlarının oluşmadığı gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili; tanık beyanları ve dosyadaki belgelere göre davacının 1. dönem çalışmasının 25 ... çalışma, 10 ... dinlenme, 2. dönem çalışmasının da 5 hafta çalışma 3 hafta dinlenme şeklinde olduğunu, bu şekildeki çalışmada denkleştirme yapılması hâlinde davacının fazla çalışmasının bulunmadığını, Mahkemece fazla çalışma hesabında denkleştirmenin yapılmamasının hatalı olduğunu, puantaj kayıtlarına göre hafta tatillerinde çalışılmadığını, hesaplamanın hatalı yapıldığını, davacının alacağının bulunmadığını beyan ederek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı TPOFS vekili; davacının çalışmasının iki dönem olup 1. dönem 25 ... çalışma 10 ... dinlenme, 2. dönem çalışmasının ise 5 hafta çalışma 3 hafta dinlenme şeklinde gerçekleştiğini, çalışma günlerinde yasal çalışma sınırının aşılmadığını, puantaj kayıtlarından da davacının fazla çalışma yapmadığı ve hafta tatillerinde çalışmadığının anlaşıldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; sondaj mühendisi olarak çalışan davacının görevinin amacı ve işinin niteliğine göre ... sözleşmesinin belirli süreli olarak yapılmasını gerektirecek objektif nedenlerin varlığı işveren tarafından ispatlanamadığından taraflar arasındaki ... sözleşmesinin belirsiz süreli olduğu, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, dosyadaki belgeler ve tanık beyanlarına göre davacının ödenmeyen fazla çalışma ve hafta tatili ücreti alacaklarının bulunduğu, denkleştirme uygulanacağına dair davalıların soyut savunması dışında herhangi bir yazılı delil sunulmadığı, ... sözleşmelerinde bu yönde bir hükme rastlanmadığından mahkemece fazla çalışma ve hafta tatili alacaklarına ilişkin verilen kararın isabetli olduğu gerekçeleriyle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçelerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı TPOFS vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçelere ek olarak ücret hesaplamasının hatalı olduğunu, davacının çalıştığı işin proje bazlı olması sebebiyle belirli süreli ... sözleşmesinin geçerli olduğunu ve belirlenen süre sonunda davacının ... sözleşmesinin sona erdiğini, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ücret tespiti, ... sözleşmesinin türü, kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma ve hafta tatili ücretinin ispatına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası, 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 11, 17, 46 ve 120 nci maddeleri ile mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun hâlen yürürlükte bulunan 14 üncü maddesi.
3. 4857 sayılı Kanun'un "Çalışma süresi" kenar başlıklı 63 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkraları şöyledir:
" Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/7 md.; Değişik cümle: 4/4/2015-6645/36 md.) Yer altı ... işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak ... ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz.
Denkleştirme süresi toplu ... sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir. (Ek cümle: 6/5/2016-6715/3 md.) Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu ... sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir."
4. 4857 sayılı Kanun'un "Fazla çalışma ücreti" kenar başlıklı 41 ... maddesinin birinci fıkrası ise şu şekildedir:
" Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık ... süresini aşmamak ... ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 4857 sayılı Kanun'un 63 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca haftalık çalışma süresi 45 saattir. Aynı Kanun'un 41 ... maddesinde Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmaların fazla çalışma olduğu ifade edilmiştir. Ancak tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak ... ile farklı şekilde dağıtılabilir. Denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık ... süresini aşmamak ... ile, bazı haftalarda toplam 45 saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.
3. Somut olayda davacının ... ve ...'taki çalışmalarına ilişkin fazla çalışma iddiasının bu ilke ve esaslar bakımından değerlendirilmesi gerekmektedir. Tüm dosya kapsamı ve tanık beyanlarından davacının ...'de çalıştığı 17.12.2013-12.04.2015 tarihleri arasındaki dönemde 25 ... 12 saatlik ... vardiyasında çalışıp 10 ... izin kullandığı; ...'ta çalıştığı 24.12.2015-23.....2016 tarihleri arasındaki çalışma şeklinin ise 5 hafta 08.00-18.00 saatleri arasında çalışma, 3 hafta izin kullanma şeklinde olduğu anlaşılmaktadır. Bu iki dönemi ayrı ayrı ele almakta yarar vardır.
4. Davacının ...'de çalıştığı dönem bakımından, davacının denkleştirme dönemindeki haftalık ortalama çalışma süresi 45 saati aştığından bu dönemin denkleştirmeye tâbi tutulması mümkün değildir. Bu bakımdan anılan dönemde, fazla çalışma ücretinin ücrete dâhil olduğuna dair ... sözleşmesi hükmü de dikkate alınarak hesaplanan fazla çalışma ücretinin hüküm altına alınmasında isabetsizlik bulunmamaktadır.
5. Diğer taraftan davacının ...'ta çalıştığı sürede, 5 hafta çalışma 3 hafta izin kullanma şeklinde geçen 8 haftalık dönemdeki haftalık ortalama çalışma süresinin 45 saati aşmadığı anlaşılmaktadır. Aynı şekilde günlük çalışma süresinin 09.00-18.00 saatleri arasında olduğu dikkate alındığında, denkleştirmeye tâbi dönemde günlük 11 saati geçen çalışmanın bulunmadığı da açıktır. Belirtilen sebeple davacının ...'ta çalıştığı 24.12.2015-23.....2016 tarihleri arasındaki dönemde taraflar arasında örtülü bir denkleştirme bulunduğu kabul edilmeli ve davacının anılan döneme yönelik fazla çalışma ücreti talebinin reddine karar verilmelidir. Mahkemece yazılı gerekçe ile karar verilmesi hatalı olup hükmün bu sebeple bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.