"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... Ders Aletleri Yapım Merkezinin istemi üzerine davalı Bakanlıkça, işyerinde yapılan işlerin metal işkoluna girdiğine dair kararın 30.....2021 tarihli Resmî Gazete'de yayımlandığını, kararın hatalı olduğunu, Yargıtay (Kapatılan) 7. Hukuk Dairesinin 2013/1468 Esas, 2013/2778 Karar sayılı ilâmı ile ... Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı olarak Devlet Kitapları Döner Sermaye İşletmesi bünyesinde faaliyet gösteren Devlet Kitapları Ünitesinin 10 Numaralı ticaret büro eğitim, Milli Eğitim Basımevinin ise 8 numaralı basın yayın ve gazetecilik işkolunda olduğuna karar verildiğini ve bu karar doğrultusunda toplu ... sözleşmeleri imzalandığını, uygulama bu yönde iken Milli Eğitim Bakanlığının 07.12.2020 tarihli oluru ile Milli Eğitim
Basımevi ile Devlet Kitapları Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünün Ders Aletleri Yapım Merkezine devredildiğini, ... oluru ile yapılan işlemde devredilen işletmelerin hukuki durumlarının muhafaza edileceğinin belirtildiğini, anılan işlem sonunda dava konusu Ders Aletleri Yapım Merkezi işyerinde yapılan işler
değerlendirildiğinde asıl ... olan metal işlerinin yanı sıra devredilen işletmelerde yapılan işlerinde
işyeri bünyesine katıldığını, bu durumda Ders Aletleri Yapım Merkezi işyerinde 8 numaralı basım işleri ile 10 numaralı işkoluna giren büro işleri de yapıldığını, devir sonrası davalı işyerinde
üç farklı işkolunda çalışma yapıldığını, Milli Eğitim Basımevinin Ders Aletleri Yapım Merkezine
devredilmiş olmakla basımevindeki tüm baskı makineleri ve diğer teçhizatın aynen korunduğu gibi, bu makinelerde çalışan personelin işkolu değiştirilmesine rağmen hâlen bu makinelerde
çalıştırılmakta ve baskı işleri yapmakta olduğunu, müvekkili Sendikanın çoğunluk tespiti istediğini ve yapılan inceleme sonunda
işyerinde çoğunluğunun bulunduğu belirlenerek toplu ... sözleşmesi imzalama yetkisi verildiğini iddia ederek ... Ders Aletleri Yapım Merkezi
bünyesinde bulunan Milli Eğitim Basımevi ünitesi dikkate alınmaksızın yapılan işkolu tespit kararının iptali ile Milli Eğitim Basımevinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 8 ... sırasında yer ... basın yayın gazetecilik işkoluna girdiğinin kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı vekili cevap dilekçesinde; Bakanlık Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının emri ile yapılan teftiş neticesinde işkolu tespiti talep edilen ...
Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı Ders Aletleri Yapım Merkezinde (2. Akşam Sanat
Okulu) yapılan incelemede, sigorta sicil numarasındaki ... koduna göre işyerinin metal işkolunda
işlem gördüğü belirlenmiş olup işyerinde önceki zamanlarda işkolu tespiti yapıldığına dair bilgiye rastlanmadığını, müvekkil Bakanlık müfettişlerince belirtilen konunun incelenmesi amacıyla
17.03.2021 tarihinde "... Mah. Miraç Cad. No:46 Hasanoğlan Elmadağ ..."
adresinde kurulu bulunan Ders Aletleri Yapım Merkezi (2. Akşam Sanat Okulu) Müdürlüğüne
gidildiğini, sürdürülen teftişte işyeri yetkilileri ile görüşüldüğünü, işyeri fiziki alanının işveren vekili eşliğinde gezilip görüldüğünü, ibraz edilen kayıt ve belgelerin incelendiğini ve inceleme sonunda 17.03.2021 tarihli tutanak tanzim edildiğini, işverenliğin 0012737.006 sigorta sicil numaralı işyerinin "... Mah. Miraç Cad. No:46 Hasanoğlan Elmadağ ..." adresinde kurulu idari
bina ve fabrika binalarından oluşan Ders Aletleri Yapım Merkezi (2. Akşam Sanat Okulu) Müdürlüğü olduğunu, bu sigorta sicil numaralı işyerinde çalışan işçilerin genel bütçeye dâhil genel gider kapsamında olduklarının tespit edildiğini, işyerinde çalışan işçilerin 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (696 sayılı KHK) 127 nci maddesi ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye (375 sayılı KHK) eklenen geçici 23 üncü madde kapsamında geçişi yapılan işçi
bulunmadığını ve alt işveren eliyle yürütülen işlerin bulunmadığını, işyerinin fiziki ... itibarıyla yaklaşık 250.000 m2 açık ... ve 100.000 m2 kapalı alanda kurulu idari bina, fabrika binasında bulunan kalıp atölyesi, talaşlı üretim atölyesi, plastik rotasyon fırını, mülaj atölyesi, ... baskı atölyesi, matbaa atölyesi, metal işleri atölyesi, galvona atölyesi, optik cam atölyesi, ağaç işleri
atölyesi, boya atölyesi, elektrik montaj atölyesi ve AR-GE bölümlerinden oluştuğunun belirlendiğini, işyerinde ders aletleri üretimine ilişkin işlerin gerçekleştirildiğini, İdari binada çalışan işçilerin
muhasebe, satış pazarlama, satınalma işlemleri, personel özlük gibi işleri icra ettiğini, kalıp atölyesi, talaşlı üretim atölyesi, plastik pres atölyesi, mülaj ve ... baskı atölyesi, matbaa atölyesi, metal
işleri atölyesi, galvona atölyesi, optik-cam atölyesi, ağaç işleri atölyesi, boya atölyesi, elektrik montaj atölyesi bulunduğunu, işyerinde çalışan işçilerin fiilen marangoz, toz boyama, ... asma, cam
şekillendirme, mekanik ve elektrik montaj, metal yüzey kaplama, kalite kontrol, matbaa baskı, bıçak
ve kırım işleri, ..., metal şekillendirme, pres ve ... işleri, plastik enjeksiyon, erozyon, freze, torna ve taşlama işleri, talaşlı imalat ve matkap işlerinde çalıştıklarını, işyerinin kombine bir tesis
olduğunu, farklı bileşenleri bir araya getirmek suretiyle ders aletleri üretiminin gerçekleştirildiği
belirlenmiş olup bu çerçevede işkolu tespitinin insan kaynakları, makine, teçhizat ve üretilen nihai
mallardaki bileşen oranı gibi kriterler dikkate alınmak suretiyle işyerindeki ağırlıklı işe göre işkolu tespiti yapılmasının yerinde olacağının değerlendirildiğini, 0012737.006 sigorta sicil numarası nezdinde çalışan işçiler ağırlıklı olarak metal ve talaşlı üretim tesviye atölyelerinde metal şekillendirme, pres,
..., torna, freze gibi işlerini sürdürmekte olduklarını, işyerinde ağırlıklı olarak torna, freze,
matkap, giyotin, makas gibi, makine ve teçhizatın kullanıldığını, işçilerin büyük bir kısmının özellikle metal işleri atölyesi, plastik pres kalıp atölyesi ve talaşlı üretim tesviye atölyesinde çalışan işçilerin metal şekillendirme, kesme, baskılama, pres, torna ve taşlama gibi işleri yaptıkları anlaşıldığından işyerinde ağırlıklı olarak metallerin dövülmesi, preslenmesi, baskılanması gibi işlerin icra edildiğinin değerlendirildiğini, bu hâliyle işyerinde sürdürülen işlerin ve bu işe yardımcı işlerin İşkolları
Yönetmeliği'ne ekli listede 25.50 sınıf kodu ile ifade edilen "Metallerin Dövülmesi, Preslenmesi, Baskılanması ve Yuvarlanması; Toz Metalürjisi" tanımına uygun olduğu, dolayısıyla işyerinde
sürdürülen faaliyetin ve bu faaliyetin gerektirdiği yardımcı işlerin anılan Yönetmeliğin eki
listede 12 sıra numaralı metal işkoluna girdiği sonucuna ulaşıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığının 2021/89 sayılı İşkolu Tespit Kararında, M.E.B. Ders Aletleri Yapım Merkezi (2. Akşam Sanat Okulu) Müdürlüğü unvanlı işverenliğe ait 0012737.006 ve 1313724.006
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil No.lu işyerlerinde metallerin dövülmesi, preslenmesi ve baskılanması gibi işlerin yapıldığını, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 12 sıra numaralı metal
işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, ilgili Bakanlıkça yapılan işkolu tespit kararının isabetli olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
3.
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu işkolu
tespitinin Milli Eğitim Basımevi Müdürlüğü ve Devlet Kitapları Döner Sermaye İşletmesi
Müdürlüğünün işçi personelinin, Ders Aletleri Yapım Merkezi (2. Akşam Sanat Okulu) Müdürlüğü sürekli işçi kadrolarına nakledilmelerinden sonra Ders Aletleri Yapım Merkezi (2. Akşam Sanat
Okulu) Müdürlüğünce istendiğini, dava konusu işkolu tespiti kararı 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu (6356 sayılı Kanun) hükümleri
gereği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Ders Aletleri Yapım Merkezi (2. Akşam Sanat
Okulu) Müdürlüğünde yapılan inceleme sonucunda alınmış karar olduğunu, MEB Devlet Kitapları
Döner Sermaye İşletmesi ve Milli Eğitim Basımevi Müdürlüğünün Ders Aletleri Yapım Merkezi
Müdürlüğüne devredilmesi işleminin iptal edilmesi talepli davada, ... 16. İdare Mahkemesinin
31.03.2021 tarihli ve 2021/215 Esas sayılı kararı ile "yürütmenin durdurulması isteminin
reddine" karar verildiğini, Devlet Kitapları Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünde uygulanmakta
olan toplu ... sözleşmesinin 31.12.2020 tarihi itibarıyla sona erdiğini, 31.12.2020 tarihi itibarıyla gerçekleşen işçi nakilleri sonucunda Devlet Kitapları Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünün
çalışan işçisinin bulunmadığını, açıklanan nedenlerle dava edilen işlemin mevzuat dâhilinde tesis edilmiş olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Diğer davalı davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bilirkişi heyetinin değerlendirmelerine karşı davacı tarafça yapılan itirazları soyut olduğu, emsal olarak dosyaya sunduğu Yargıtay kararının İşkolları Tüzüğü'ne atıf yaptığı, bahsi geçen mevzuatın yürürlükten kaldırıldığı, işyerindeki asıl işin metal işkoluna girdiği, yardımcı ... olarak tespit edilen işlerin de asıl işin girdiği metal işkoluna girmesi gerektiği anlaşılmakla işkolu tespitinde bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; Milli Eğitim Basımevinin ... Ders Kitapları İşletme Müdürlüğüne bağlandığını, ... yıllar Milli Eğitim Bakanlığının Hasanoğlan yerleşkesinde hem Ders Aletleri İşletmesi ve hem de Ders Kitapları İşletmesi ile bu İşletmeye bağlı ... Basımevinin birlikte faaliyette bulunduğunu, yerleşkede bulunan Ders Aletleri İşletmesinde çalışan işçilerin metal işkolunda, Ders Kitapları bölümünde çalışan işçilerin büro işkolunda ve Basımevinde çalışan işçilerin ise basın işkolunda bulunduğunun kabul edildiğini, 2021 yılı sonunda ... kararıyla, hukuki durumu korunmak kaydıyla Ders Kitapları İşletmesinin Ders Aletleri İşletmesine bağlandığını, anılan karardan sonra davalı ... Bakanlığının yeniden yaptığı başvuru sonucunda ... tarafından Milli Eğitim Basımevinin de metal işkolunda bulunduğuna karar verildiğini, ... Hasanoğlan tesisinde yürütülen işler için daha önce de işkolu uyuşmazlığı olduğunu ve ... 9. ... Mahkemesinin örneği ekte sunulan 29.07.2010 tarihli ve 2010/638 Esas, 2011/1058 Karar sayılı kararıyla “…Devlet Kitapları işletme Müdürlüğündeki Hasanoğlan Milli Eğitim Müdürlüğünün tesislerinde yer ... … üretim planlama şefliğindeki CPT, mücellit atölyesi, elektrik ve elektronik atölyesi ve tefsiye atölyesi, foto dizgi atölyesi, baskı ofset atölyesi, kalıp montaj atölyelerini kapsayan işyerinin 10 sıra nolu basın ve yayın işkoluna girdiğinin tespitine” karar verildiğini ve bu kararın Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 22.11.2011 tarihli ve 2011/45508 Esas, 2011/45202 Karar sayılı kararı ile onanarak kesinleştiğini, Milli Eğitim Basımevinin Devlet Kitapları işletmesine bağlı olarak çalışmakta iken Devlet Kitapları İşletmesinden ayrı bir işkolunda faaliyet gösterdiğinin kabul edildiğini, Basımevinde yapılan işlerin Ders Aletleri İşletmesinde yapılan işler ile hiçbir ilgisi bulunmadığını, Milli Eğitim Basımevi işyeri, Devlet Kitapları İşletmesine bağlı iken ve bu işyerinde işkoluna yardımcı işlerin yapıldığı kabul edilmezken, anılan işyerinin Ders Aletleri İşletmesine bağlanması sonrasında, bu işletmede yapılan işlere yardımcı işlerin yapıldığının hiç kabul edilemeyeceğini, ayrıca Basımevi ünitesinde yapılan işlerin diğer ünitelerde yapılan işlerle hiçbir ilgisinin olmadığını, işyerindeki çalışma koşullarında 2021 Aralık ayı öncesi ile sonrası arasında hiçbir farklılık bulunmadığını, basın ve yayın işlerinin yapıldığı atölyede çalışan işçilerin işkollarının değiştirilmesi nedeni ile prim ödemesinden de mahrum bırakıldıklarını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; gerek uzman bilirkişilerce işyerinde yapılan incelemede yapılan tespitler gerekse Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının işkolu tespiti talebi üzerine düzenlediği inceleme raporu dikkate alındığında, bahsi geçen işyerinde yürütülen asıl işin metal işkoluna girdiği, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasında öngörülen, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılacağı kuralı ve davacının bahsettiği yargı kararlarının farklı tarihlerdeki işkolu tespiti kararlarına ilişkin olduğu dolayısı ile kesin hükümden söz edilemeyeceği gibi her davanın kendi delil durumuna göre değerlendirilmesi gerektiği dikkate alındığında, istinaf nedenlerinin yerinde olmadığının anlaşıldığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava dilekçesi ve istinaf nedenleri yinelenerek ... Basımevinde çalışan işçilerin işin bağlı bulunduğu işkolunun belirlenmesi ile ilgili olarak yapılan yargılama sonunda, konu ile ilgili olarak anılan işyerinde yapılan işin basın işkolunda olduğuna dair kesin hüküm bulunduğu yolunda yaptıkları itirazın dikkate alınmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 ... maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 ... maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş ... içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) ... bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 ... maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş ... içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.