"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3207 E., 2023/41 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 11. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/1053 E., 2022/247 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 2010 yılından itibaren davalı Üniversitenin Çapa Tıp Fakültesi yerleşkesinde veri giriş kayıt elemanı olarak çalıştığını, davacının tüm çalışmalarını davalı Üniversite bünyesinde yapmasına rağmen Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı kayıtlarında işe giriş tarihinden bu yana çalıştığı yerlerin çeşitli alt işveren firmalar olarak gösterildiğini, yapılan uygulamanın muvazaalı olduğunu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (...) ... müfettişlerince düzenlenen 30.01.2009 tarihli raporda ... ile personel hizmet alım ihalelerini alan yükleniciler arasındaki ilişkilerin muvazaalı olduğunun tespit edildiğini, işbu muvazaa tespitinin ... 4. ... Mahkemesinin 2009/249 Esas, 2010/45 Karar sayılı kararı ile kesinleştiğini, davacının davalı Üniversite tarafından muvazaalı şekilde alt işveren şirketin çalışanı olarak gösterildiğini ileri sürerek fark ücret alacağı, toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklar, yıllık izin, ilave tediye, yol ücreti alacağı, ayrımcılık tazminatı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını, davalının ihale makamı olduğunu, sorumluluğunun bulunmadığını, davalı Üniversitenin asıl işveren sıfatı taşımadığını, davacının herhangi bir alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1.İlk Derece Mahkemesinin 10.04.2018 tarihli ve 2015/441 Esas, 2018/277 Karar sayılı kararıyla; toplanan kanıtlar ve alınan bilirkişi raporuna dayanılarak kesinleşmiş muvazaa tespiti nedeniyle davacının dava dışı alt işveren şirketlerde geçen çalışmaları yönünden başlangıçtan itibaren davalı ... Üniversitesinin işçisi olarak kabul edilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, hükmün davalı tarafından istinaf edilmesi üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesinin 17.11.2021 tarihli ve 2020/1137 Esas, 2021/2243 Karar sayılı ilâmıyla muvazaanın varlığı açısından her bir ihale döneminin ayrı ayrı değerlendirilmesi ve kesinleşen kararların irdelenerek asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığının araştırılması için İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen ilâmı ile gönderme kararı üzerine tüm ihale sözleşmeleri ve kesinleşmiş mahkeme kararları celbedilerek yapılan bilirkişi incelemesi sonucunda; davalı Üniversite ile yüklenici firmalar arasında personel hizmeti alımı ile ilgili 30.01.2009 tarihli ... ... müfettişleri inceleme raporunda; taraflar arasındaki ... ilişkisinin muvazaalı olduğu kanaatine varıldığı, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 21.04.2010 tarihli ve 2010/14291 Esas, 2010/11853 Karar sayılı kararı ile onanan ... 4. ... Mahkemesinin 04.02.2010 tarihli ve 2009/249 Esas, 2010/45 Karar sayılı kararında: personel hizmeti alımı ilişkisinin asıl işveren alt işveren ilişkisi değil, muvazaaya dayalı bir ilişki olduğu kanaatine varılarak davanın reddine karar verildiği, keza ... ... müfettişlerinin 03.....2011 tarihli kontrol raporunda da muvazaa ile ilgili hususların aynen devam ettiğinin tespit edildiği, başka bir anlatımla, ... ... müfettişlerinin tespit ve kontrolü ile birlikte kesinleşen ... 4. ... Mahkemesinin 04.02.2010 tarihli ve 2009/249 Esas, 2010/45 Karar sayılı kararı sonrasında muvazaa kabul edilen işlerin; yapılan tüm döneme ilişkin hizmet alım sözleşmelerinde de aynen ve tekrar devam ettiği, ihale sözleşmeleri/şartnameleri birbiri ile benzer düzenlemeler içerdiğinden bu tespitlerin tüm ihale dönemleri için geçerli olduğu, ayrıca davacı vekilinin dosyaya sunduğu davalı İdareye bağlı ... Tıp Fakültesinde ve aynı hizmet alımı sözleşmeleri kapsamında 19.08.2011 tarihinden beri tıbbi sekreter olarak çalışan emsal işçinin açtığı dava ile ilgili olarak, ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 07.02.2019 tarih ve 2018/216 Esas, 2019/582 Kararı ile onanan emsal ... 5. ... Mahkemesinin 13.07.2017 tarihli ve 2015/888 Esas, 2017/391 Karar sayılı kararında; yüklenici firmalar ile davalı İdare arasındaki ... ilişkisinin muvazaalı olduğuna karar verildiği, kararın Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 25.01.2021 tarihli ve 2019/3391 Esas, 2021/2003 Karar sayılı kararı ile onandığı, tüm bu açıklamalar ışığında davalı İdare ile yüklenici firmalar arasındaki ... ilişkisinin muvazaaya dayandığı kanaatine varıldığı, buna göre de davacının yüklenici firmalar uhdesindeki tüm çalışma süresi bakımından işe başladığı tarihten itibaren davalı İdarenin işçisi sayılması gerektiği sonucuna varılmakla davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; ihale makamı olduklarını, davacının özlük haklarına dair Üniversitenin sorumluluğunun bulunmadığını, davacının yaptığı işin asıl ... kapsamına girmediğini, yardımcı işlerden olduğunu, 4924 sayılı Eleman Temininde Güçlük Çekilen Yerlerde Sözleşmeli Sağlık Personeli Çalıştırılması Hakkındaki Kanun'un 11 nci maddesine binaen 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36 ncı maddesine eklenen fıkra ile davaya konu işte olduğu gibi sağlık hizmetlerinin satın alma usulü ile gördürülmesine de kanunen cevaz verildiğini, bu nedenle muvazaa yorumunun hukuki olmaktan uzak olacağını, ilave tediye alacağının da doğmadığını, Yargıtayın emsal kararlarında hastane destek hizmetlerinin (sekreterya, teknik destek ve kalorifer hizmeti, yük taşıma, bahçıvanlık, hasta karşılama, yönlendirme, bilgilendirme, santral hizmeti ve evrak transportu) tamamının yardımcı işler kapsamında olduğuna yönelik kararlar verildiğini, yol ücreti bakımından, davacının iddia ettiği kesintiye uzun bir süre itiraz etmemesinin bir ... koşulunun doğumuna yol açtığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 19.01.2023 tarihli ve 2022/3207 Esas, 2023/41 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf talebinin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davacının belirsiz alacak davası açmakta hukuki yararı olmadığını, alacakların zamanaşımına uğradığını, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, veri giriş işinin yardımcı ... olduğunu, İlk Derece Mahkemesinin sonraki tarihli bir kararında muvazaanın bulunmadığı yönünde karar verildiğini, davacının ücret farkı ve ilave tediye alacağı bulunmadığını, Sağlık ve Yardımcı Personel Tarafından Yerine Getirilmesi Gereken Hizmetlerin Satın Alma Yoluyla Gördürülmesine İlişkin Esas ve Usuller'in "Amaç" başlıklı 1 inci maddesi kapsamında eleman temininin yasallaştığını, yol ücretine ilişkin sözleşme ve şartnamade düzenleme olmadığını, davacının mükerrer taleplerde bulunduğunu, tanıkların davalıya karşı davaları bulunduğunu, bu sebeple beyanlarına itibar edilemeyeceğini, faiz türü ve harç yönünden de kararın hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; kesinleşen muvazaa tespitinin bulunduğu dönemden sonrası için davalı İdare ile yüklenici firmalar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı ve muvazaaya dayanıp dayanmadığı noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesinin yedinci ve sekizinci fıkraları, 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun 19 uncu maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 ve 4 üncü maddeleri, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun (4734 sayılı Kanun) 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun (4735 sayılı Kanun) 8 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta, İlk Derece Mahkemesince Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yapılan araştırma sonucunda, tüm hesaplama dönemine ilişkin hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğu gerekçesiyle öncesinde olduğu gibi davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
3. ... ... müfettişlerinin 30.01.2009 tarihli inceleme raporunda; davalı Üniversite ile yüklenici firmalar arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu tespit edilmiş; sözü edilen tespit kararı temyiz incelemesinden geçerek kesinleşmiştir. Dolayısıyla muvazaa tespiti yapılan dönem bakımından muvazaanın varlığının kabul edilmesinde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Ne var ki 30.01.2009 tarihli ... ... müfettişleri inceleme raporu ile muvazaalı olduğu tespit edilen dönemden sonrası için varılan sonuç dosya kapsamı ile örtüşmemektedir.
4. Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; hizmet alım sözleşmelerine göre yapılacak işin yardımcı ... olduğu ve davacının ... Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı Çapa Tıp Fakültesi Hastanesinin çeşitli birimlerinde hizmet alım sözleşmesi ve eki şartnamelerin kapsamına uygun şekilde veri giriş elemanı olarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Ayrıca 11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6552 sayılı Kanun ile 4734 sayılı Kanun'un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile 4735 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinde yapılan değişiklikler ile personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin yapılabilmesine imkân tanındığı dikkate alındığında; düzenlemenin yürürlüğe girdiği 11.09.2014 tarihinden sonraki çalışma dönemi için yapılan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğunun kabulü zaten mümkün değildir.
5. Şu hâlde 30.01.2009 tarihli ... ... müfettişleri inceleme raporu ile muvazaalı olduğu tespit edilen dönem dışındaki hesaplama dönemi bakımından; 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesine uygun şekilde kurulan bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu ve davalı İdare ile yüklenici firmalar arasındaki bu ilişkinin muvazaalı olmadığı kabul edilerek sonuca gidilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.