"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 31. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1434 E., 2023/489 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Anadolu 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/238 E., 2021/45 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı asılın davalı ... Bakanlığına bağlı işyerinde hizmet alım sözleşmesi kapsamında çalışmaktayken 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) hükümlerine göre 02.04.2018 tarihinde sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, davalı Bakanlık ile davacı arasında sürekli işçi kadrosuna geçirilirken imzalanan belirsiz süreli ... sözleşmesinde asgari ücretin %72,5 fazlasının davacının ücreti olarak öngörüldüğünü, sözleşme hükmüne göre ücretin her yıl asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlenmesi gerekmesine karşın sözleşmeye aykırı olarak davacının ücretinin asgari ücret seviyesine çekilmek ve bu ücrete %4 zam uygulanmak suretiyle eksik ödeme yapıldığını ileri sürerek davacının eksik ödemeden kaynaklı fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, kadroya geçiş sonrası Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu ... sözleşmesi dikkate alınarak ücretin belirlendiğini, hukuka aykırı bir uygulamanın söz konusu olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı tarafça 02.04.2018 başlangıç tarihli, davacının isim ve imzasını içermeyen sözleşmenin dosyaya sunulduğu, bahse konu sözleşmenin "ücret esası ve ödeme şekli" başlıklı 7 nci maddesinin "işbu sözleşme süresinde işçiye her ay brüt asgari ücretin - 72,5 el yazısı ile parafsız olarak yazılı olduğu- üzerinden günlük ödeme yapılır" şeklinde olduğu, davaya konu uyuşmazlıkta davacının kadroya alınması ile birlikte işverenle imzalanan ... sözleşmesinde asgari ücretin belli bir oranı seviyesinde ücret ödeneceğinin açıkça öngörülmediğini, davacı vekilinin dava dilekçesinde müvekkilinin sürekli işçi kadrosuna geçişi sırasında davalı ile ... ... sözleşmesi imzaladığı bu ... ... sözleşmesinde ücret kısmını boş bıraktığını beyan ettiği, davalı Bakanlık uygulamasının yerinde olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davacının sürekli işçi kadrosuna geçişte davalı ile ... ... sözleşmesi imzalandığını, bu ... sözleşmesinde ücret kısmını boş bıraktığını hiç bir dilekçelerinde beyan etmedikleri hâlde gerekçeli kararda bu açıklamaya yer verildiğini, İlk Derece Mahkeme kararının eksik incelemeye dayalı olduğu ve sadece davalı vekilinin beyanına göre karar verildiğini, kararın hukuka aykırı olduğunu, kısmi dava ile toplam 300,00 TL talep edildiğini, ıslah yapılmadığını ve dava değeri netleşmeden davanın reddedildiğini, buna rağmen davalı taraf lehine 4.080,00 TL vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu, karşı taraf lehine hükmedilen vekâlet ücretinin reddedilen kısımdan fazla olamayacağını belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin uyuşmazlık konusu hukuki ilişki ve hususları nitelemesinin, uyuşmazlık konusu hususları gerekçelendirmesinin isabetli olduğu, ancak davacı vekilinin dava dilekçesi ile toplam 300,00 TL alacağın tahsilini talep ettiği, dosyada dava değerine dair ıslah da yapılmadığı, bu durumda reddedilen toplam miktarın 300,00 TL olduğu ve davalı yararına Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca toplam 300,00 TL vekâlet ücreti hükmedilmesi gerekirken 4.080,00 TL vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle davacı tarafın istinaf başvurusunun bu yönden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir. V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf incelemesinde de dava dilekçesine bakılmadan İlk Derece Mahkemesinin kararı baz alınarak ve dava dilekçesinde olmayan bir beyandan bahsedilerek hukuka aykırı bir karar verildiğini, dava dilekçesinde ve hiçbir dilekçede ücret kısmının boş bırakıldığına dair beyanlarının bulunmadığını, dava dilekçesine bakıldığında böyle bir beyanın olmadığının ve ikinci bentte %72,5 fazlası oranının belirtildiğinin net bir şekilde görüleceğini, davanın kabulü gerektiğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçinin, kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli ... sözleşmesi hükümlerine göre ücretinin tespiti ile buna bağlı olarak dava konusu alacak kalemlerine hak kazanıp kazanmadığı hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 22, 32 ve 34 üncü maddeleri, 696 sayılı KHK ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye eklenen geçici 23 üncü madde, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 ve 53 üncü maddeleri.
3. 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi Hükümleri'nin ilgili bölümü şöyledir:
"375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23. maddesinin altıncı fıkrasında; geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin, anılan madde kapsamında yer alan idarelerce sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesinde esas alınacağı düzenlemiştir. Geçiş işlemleri tamamlanan işçilere idarelerce uygulanmak üzere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacak olan toplu ... sözleşmesinin ücret, mali ve sosyal haklara ilişkin hükümleri aşağıda yer almaktadır.
ÜCRET ZAMMI:
...
01.07.2018- 31.12.2018 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30.....2018 tarihinde almakta olduklan günlük çıplak ücretlerine 01.07.2018 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.01.2019- 30.....2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.07.2019- 31.12.2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30.....2019 tarihinde almakta olduklan günlük çıplak ücretlerine 01.07.2019 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.01.2020-30.....2020 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2020 tarihinde atmakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.07.2020- 31.10.2020 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30.....2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine 01.07.2020 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır..."
4. 696 sayılı KHK kapsamında kadroya geçen işçilerin geçiş aşamasındaki ücretlerinin tespiti ile ... ... sözleşmesinin ücrete ilişkin hükmünün ileriye etkisine ilişkin ilke ve esaslar, Dairemizin 03.05.2023 tarihli ve 2023/3001 Esas, 2023/6593 Karar sayılı kararında şu şekilde açıklanmıştır:
"...
2. 696 sayılı KHK'nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK'ya eklenen geçici 23 üncü madde çerçevesinde sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler ile işveren arasında imzalanan ... sözleşmesinin ücrete ilişkin hükümlerinin doğru değerlendirilmesi son derece önemlidir. Dairemiz uygulamasına göre kadroya geçiş sırasında düzenlenen ... sözleşmesinde ücretin sadece asgari ücretin belli bir oranda fazlası yahut geçiş öncesindeki hizmet alım sözleşmesinde öngörülen ücret veya bu ücretin katları olarak belirlenmesi hâlinde, bu ücretin işçinin kadroya geçiş aşamasındaki ilk (temel) ücreti olduğu, taraflar arasında sonraki dönemler yönünden işvereni ücret artışı yapmakla yükümlü kılan bir düzenleme olmadığı kabul edilmektedir. Diğer taraftan ... sözleşmesinde ücretin her ay için asgari ücretin belli bir oranda fazlası şeklinde ödeneceğine yönelik hükümler ileriye etkili hükümler olarak değerlendirilmeli, bu hükümlerin sonraki dönemlere ilişkin ücret artışları yönünden işvereni bağlayacağı kabul edilmelidir.
..."
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta davacı dava dilekçesinde davalı ... Bakanlığına bağlı işyerinde hizmet alım sözleşmesi kapsamında çalışmaktayken 696 sayılı KHK hükümlerine göre 02.04.2018 tarihinde sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, davalı Bakanlık ile davacı arasında sürekli işçi kadrosuna geçirilirken imzalanan belirsiz süreli ... sözleşmesinde asgari ücretin %72,5 fazlasının davacının ücreti olarak öngörüldüğünü, sözleşme hükmüne göre ücretin her yıl asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlenmesi gerekmesine karşın sözleşmeye aykırı olarak davacının ücretinin düşürüldüğünü ve eksik ödeme yapıldığını ileri sürmüştür.
2. İlk Derece Mahkemesi tarafından; söz konusu sözleşmenin "ücret esası ve ödeme şekli" başlıklı 7 nci maddesinin "işbu sözleşme süresinde işçiye her ay brüt asgari ücretin - 72,5 el yazısı ile parafsız olarak yazılı olduğu- üzerinden günlük ödeme yapılır" şeklinde olduğu, davacının işverenle imzaladığı ... sözleşmesinde asgari ücretin belli bir oranı seviyesinde ücret ödeneceğinin açıkça öngörülmediği, davacı vekilinin dava dilekçesinde müvekkilinin sürekli işçi kadrosuna geçişi sırasında davalı ile ... ... sözleşmesi imzaladığı bu ... ... sözleşmesinde ücret kısmını boş bıraktığını beyan ettiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş ve Bölge Adliye Mahkemesi tarafından bu gerekçe yerinde görülmüş ise de bu kabul dosya kapsamına aykırıdır.
3. Her şeyden önce dava dilekçesinde davacının belirsiz süreli ... sözleşmesinin ücret kısmını boş bıraktığına dair bir açıklama bulunmamaktadır. Dava dilekçesine ekli olarak sunulan belirsiz süreli ... sözleşmesinin ilgili sayfaları eksik bulunduğundan Dairemizin dosya eksiklik talebi yazısı ile davacı ile davalı İdare arasında imzalanan 02.04.2018 tarihli ... sözleşmesinin getirtilmesi istenmiş, bu yazı üzerine dosyaya gönderilen ... sözleşmesinde de ücretin işçiye her ay brüt asgari ücretin %72,5 fazlası ile ödeneceğinin kararlaştırıldığı görülmüştür. Bu durumda taraflar arasında imzalanan ... sözleşmesinin ücrete ilişkin kısmında her ay asgari ücretin belirli bir oranında ücret ödeneceğine ilişkin düzenleme bulunduğu söylenmelidir. Belirtmek gerekir ki; kadroya geçiş aşamasında işverenle imzalanan ... sözleşmesinde her ay asgari ücretin belli bir oranda fazlasının ödeneceği kararlaştırılmışsa sözü edilen kural, her asgari ücret artış dönemi için işvereni bağlar. Bu durumda ... sözleşmesi hükümlerine uygun olarak 2019 yılı için asgari ücretin %72,5 oranında fazlasının bulunması, toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre %4 zam yapılmak suretiyle ödenecek ücretin belirlenmesi ve davacının taleplerinin bu ücrete göre değerlendirilmesi gerekir. Bu nedenle İlk Derece Mahkemesince verilen davanın reddi ve Bölge Adliye Mahkemesince de İlk Derece Mahkemesi gerekçesinin yerinde görülmesi hatalıdır.
4. Ayrıca davacı tarafından fark ücret alacağının eksik ödendiği iddiasıyla dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş; sürecin anlaşamama ile sonuçlanması üzerine 02.03.2020 tarihli son tutanak dava dilekçesine eklenerek 18.03.2020 tarihinde dava açılmıştır. Dosyada bulunan denetime elverişli olmayan bilirkişi raporunda ise hesaplamalarda bu hususun dikkate alınmadığı görülmektedir. Oysa arabuluculuk faaliyeti, tarafların anlaşamadığına ilişkin düzenlenen son tutanak tarihinden önce muaccel olan alacaklar için gerçekleştirilmiştir. Buna göre arabuluculuk son tutanak tarihinden sonra muaccel hâle gelen talep dönemi için fark alacaklara yönelik arabuluculuk dava şartının yerine getirilmediği gözden kaçırılmamalıdır.
5. İlâmın İlgili Hukuk bölümünün (3) ve (4) numaralı paragrafları doğrultusunda ve denetime olanak sağlayacak şekilde hesaplama yapılması için hükmün bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.