"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece, bozma kararına direnilmiş olmakla; direnme kararının davalılardan Toroslar Elektrik Dağıtım AŞ (...) vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca, direnme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılardan ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ...'ın elektrik dağıtım şebekelerindeki arıza onarım ve bakım işlerini ihale yoluyla 24.04.2009 tarihinde davalılar Kılıçbey Elektrik İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. (Kılıçbey Şirketi) ile Baran Müh. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. (Baran Şirketi) ortaklığına verdiğini, müvekkilinin 24.04.2009 tarihinde elektrik bakım onarım teknisyeni olarak çalışmaya başladığını, 24.04.2011 tarihindeki ihaleyi davalılardan Kılıçbey Şirketinin, 24.04.2013 tarihindeki ihaleyi ise davalı son alt işveren Orintaş Ortadoğu İnşaat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.’nin (Orintaş Şirketi) aldığını, asıl işveren ...’ın özelleştirilmesi sonucunda ihale süresi dahi bitmeden 31.03.2014 tarihinde müvekkilinin iş sözleşmesinin feshedildiğini, davalı ... ile diğer davalılar arasında yapılan ihale şartnamesinin 17.1 maddesine göre “Yüklenici, 15. maddede belirtilen personele elektrik kuvvetli akım tesislerinde yüksek gerilim altında çalışma izin belgesi eğitimi (EKAT) programını tamamlatacaktır.”, 17.12 maddesine göre de “Yapılacak olan eğitimle ilgili tüm giderler yükleniciye aittir. Bu giderler ile ilgili personelinden hiçbir ücret alamaz ve ücretinden kesinti yapılamaz.” düzenlemeleri bulunduğu hâlde davalılar Kılıçbey Şirketi ve Baran Şirketinin ihale şartnamesine aykırı şekilde müvekkilinden eğitim giderini talep ettiğini, müvekkilinin de bu bedeli 2009 yılının ikinci ya da üçüncü ayında davalı Kılıçbey Şirketi veya Baran Şirketinin muhasebecisi olan N.B’nin posta çeki hesabına havale ile gönderdiğini, çalışma süresi boyunca tüm yol ve yemek giderlerini müvekkilinin karşıladığını, yıllık izinleri kullandırılmadığı gibi karşılığı ücretinin de ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin ücreti, EKAT ücreti, yol ve yemek ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkili ile diğer davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığını, davacının talep ettiği ihbar tazminatının ödendiğini, EKAT ücreti ile yol ve yemek ücretlerinden müvekkili Şirketin sorumluluğunun bulunmadığını ve bu alacakların diğer şirketlerden talep edilmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Orintaş Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacıya tüm ücretlerinin eksiksiz ödendiğini, yol ve yemek ücretleri bakımından müvekkili Şirketin davacı işçiye ödeme yapması gerektiği konusunda yükümlülüğünün bulunmadığını, müvekkilinin EKAT programından haberinin olmadığını, alt işveren Şirket olarak işçileri çalıştırdığı dönemde herhangi bir eğitim vermediğini ve işçilerden ödeme de almadığını, ihale şartnamelerine göre işçilerin giderlerinden sorumluluğunun bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı Kılıçbey Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacının ihaleyi ... ... alt işveren nezdinde çalışması devam ettiğinden kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin ücreti alacaklarına hak kazanamayacağını, EKAT ücretinin alınmadığını ve bu şekilde bir hakkının da olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı Baran Şirketi davaya cevap vermemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 27.05.2016 tarihli ve 2014/110 Esas, 2016/273 Karar sayılı kararı ile davalılardan ...’ın diğer davalılar ile arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu gerekçesiyle alacaklarının kabulüne, hakkındaki davadan feragat edilmekle davalılardan Baran Şirketi hakkında ise davanın feragat nedeniyle reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar Kılıçbey Şirketi ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 24.06.2020 tarihli ve 2017/30362 Esas, 2020/7686 Karar sayılı kararı ile; davalılar vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek, yol ve yemek ücretleri alacaklarının dayanağı herhangi bir sözleşme hükmü veya işyeri uygulamasının varlığının ortaya konulmadığı, davacı tanıklarının işe girerken kendilerine yol ve yemek yardımı yapılacağının söylenmiş olduğunu beyan etmelerinin söz konusu alacağın varlığını ispatlamaya yeterli olmadığı, zira tanıkların ifadelerinde yol ve yemek yardımı ödeyeceğini söyledikleri kişilerin işvereni temsile yetkili kişiler olup olmadığının anlaşılamadığı, ihale yolu ile verilen işlerde hak edişlerin kapsamının ihale evraklarında belirtildiği, somut olayda ihale şartname ve sözleşmelerinde çalışanlara yol ve yemek yardımı sağlanacağına ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmadığı gibi davacı ile işverenleri arasında bu yönde yazılı bir sözleşmenin de bulunmadığı, yol ve yemek ücretlerinin varlığı her türlü şüpheden uzak, tereddüte mahal bırakmayacak ve hüküm kurmaya yetecek şekilde ispatlanamadığından taleplerin reddi ile ihbar ve kıdem tazminatlarının da bu yardımlar dikkate alınmaksızın yeniden hesaplanması gerektiği, Mahkemece Elektrik Kuvvetli Akım Tesislerinde Yüksek Gerilim Altında Çalışma İzin Belgesi belgesinin alınabilmesi karşılığında ödenmesi gereken ücretin davacı tarafından ödenip ödenmediğine ilişkin araştırma yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile talebin kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğu, davalı ... vekili tarafından temyiz aşamasında sunulan 30.04.2014 tarihinde tazminat ödemesi açıklamalı 1.347,30 TL ödeme yapıldığına ilişkin dekont sureti uyarınca söz konusu ödemenin davacıya yapılıp yapılmadığı belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Direnme Kararı
Mahkemenin 17.12.2020 tarihli ve 2020/207 Esas, 2020/289 Karar sayılı kararı ile; temyiz konusu yapılmayan ve kanunun açık hükmüne aykırı bulunmayan bir hususta karşı taraf lehine usuli kazanılmış hak oluştuğu gözetilmeksizin yol ve yemek ücretinin bozma konusu yapıldığı, bu durumun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na (6100 sayılı Kanun) aykırı olduğu, bir diğer bozma sebebi yapılan EKAT ücretinin davalı alt işverenler Baran Şirketi ve Kılıçbey Şirketi adi ortaklığının davalı ... ile hizmet alımı sözleşmesi yaptığı 2009 yılı Nisan ayı/2011 yılı Mart ayı dönemine ilişkin adi ortaklığın muhasebecisi olan N.B. hesabına davacı tarafından yatırıldığı, bu konuda tarafların bir itirazının bulunmadığı, EKAT ücretine ilişkin davalılarca Mahkeme hükmüne aksi yönde etki edecek eşdeğer bir delilin temyiz aşamasında da sunulmadığı, diğer taraftan yol ve yemek ücreti ile EKAT ücreti alacaklarının kabulü yönünde verilen kararların Yargıtay tarafından onanarak kesinleştiği, benzer mahiyette açılan davalarda farklı karar verilmesinin yargıda teklik ilkesine aykırı olacağı gerekçesiyle bozma kararına direnilmesine karar verilmiştir.
C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. Direnme kararı süresi içinde davalılardan ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2. Dairemizce yapılan incelemede, Daire kararının yerinde olduğu belirtilerek temyiz incelemesi yapılmak üzere dosyanın Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 17.02.2022 tarihli ve 2021/(22)9-518 Esas, 2022/153 Karar sayılı kararı ile; yol ve yemek ücreti konusundaki alacak talebinin reddi ile ihbar ve kıdem tazminatlarının bu yardımlar dikkate alınmaksızın yeniden hesaplanması gerektiği, ... Daire bozma kararına bu hususta uyulması gerekirken önceki kararda direnilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu, N.B. adlı kişinin hizmet döküm cetveli, işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri getirtilerek bu kişinin EKAT ücretinin ödendiği iddia edilen tarihte davalı işverenlerden herhangi birinin işçisi olup olmadığının belirlenmesi gerektiği, ayrıca davalı işyerinden EKAT belgesi ile ilgili eğitimi vermek ile sorumlu olan kurum ve kuruluşlardan, yapıldığı iddia edilen ödeme ile ilgili bilgi belge temini yapılarak ödemenin kimin tarafından yapıldığının da araştırılması gerektiğine ilişkin değişik gerekçe ile direnme kararının bozulması gerektiği, davalı ... vekili tarafından ilk kararın temyizi aşamasında sunulan 30.04.2014 tarihinde tazminat ödemesi açıklaması ile 1.347,30 TL ödeme yapıldığına ilişkin dekont suretini davanın en başından beri var olduğu hâlde yargılama aşamasında ileri sürmeyen davalının, kararın temyizi aşamasında ... delil dosyaya sunarak bu delil doğrultusunda değerlendirme yapılmasını talep etmesinin mümkün olmadığı bu nedenle bu uyuşmazlık yönünden direnme kararının onanması gerektiği yönünde karar verilmiştir.
D. Mahkemece Hukuk Genel Kurulu Kararı Üzerine Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun bozma ilâmı doğrultusunda yol ve yemek ücreti dışlanmak sureti ile kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarının hesaplandığı, bu alacak talepleri bakımından davalılardan Baran Şirketi yönünden feragat edildiğinden, diğer davalılar için sorumlu oldukları dönem yönünden brüt rakamlar üzerinden hesaplama yapıldığı, yol ve yemek ücreti alacağı taleplerinin reddine karar verilmesi gerektiği, EKAT ücretinin posta çeki ile ödendiğinin görüldüğü, posta çeki hesap dökümünde davacının da isminin bulunduğu, bu nedenle bu alacak talebinin kabulüne karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili; ihale makamı olan müvekkili Şirkete husumet yöneltilemeyeceğini, davacının ihbar tazminatının ödendiğini, kıdem tazminatına ise hak kazanamayacağını, yol ve yemek ücretine ilişkin taleplerin yerinde olmadığını, EKAT ücretinin davacı tarafından ödenip ödenmediğine ilişkin bir araştırma yapılmadan talebin kabulünün hatalı olduğunu belirterek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının yol ve yemek ücreti alacağı talep ... edemeyeceği, buna göre davacının kıdem ve ihbar tazminatlarının hesabında yol ve yemek ücretinin dikkate alınması gerekip gerekmediği ve davacının EKAT ücreti alacağı bulunup bulunmadığı noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 ... maddesi, 438 ... maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 ... maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.