"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/437 E., 2022/2259 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Akhisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/394 E., 2019/798 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekilince istinaf edilmesi üzerine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 01.10.1997 tarihinden itibaren ... sözleşmesini haklı nedenle feshettiği 02.05.2019 tarihine kadar davalı Şirkette işçi olarak çalıştığını, kıdem tazminatının ödenmediğini, müvekkilinin ... Sağlık ... Sendikasına üye olduğunu ve davalı işyeri ile toplu ... sözleşmesi imzalandığını, sosyal yardımların da dâhil edilerek kıdem tazminatının belirlenmesi gerektiğini, davacının yıllık izin kullanmadığını, yıllık ücretli izinlerinin de toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre hesaplanması gerektiğini ileri sürerek kıdem tazminatı ve yıllık izin ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davayı kabul etmediklerini, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, talep edilen alacakların zamanaşımına uğradığını, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, davanın usulden reddi gerektiğini, müvekkilinin davacının işçilik alacaklarından sorumlu olmadığını, işçilere emir ve talimat verme yetkisinin olmadığını, ihale makamı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının, davalıdan ihale ile ... alan çeşitli şirketlerin sigortalısı olarak Akhisar Huzurevinde çalıştığı, husumet itirazının yerinde görülmediği, davacının, yaş şartı hariç emeklilik koşullarını taşıması nedeni ile ... sözleşmesini feshi nedeniyle davalı işverenin kıdem tazminatından sorumluluğunun bulunduğu, kıdem tazminatının hesabında toplu ... sözleşmesi hükümlerinin dikkate alınması gerektiği, davacının yıllık izinlerini kullandığının ya da karşılığının ödendiğinin davalı tarafından ispatlanamadığı, bu alacağın da toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre belirlenmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davacının talep ettiği alacaklara hak kazanmadığı, ücretine toplu ... sözleşmesinden kaynaklı sosyal hakların dâhil edilemeyeceğini, faiz başlangıç tarihlerinin hatalı olduğunu, davacının kadroya geçişte alacaklarından feragat ettiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; İlk Derece Mahkemesince taraflarca gösterilen delillerin toplanmasında, değerlendirilmesinde usul ve esas bakımından hukuka aykırılık bulunmadığı, davacının davalıya ait ... yerinde 01.10.1997-03.05.2019 tarihleri arasında çalıştığı, ... Sağlık ... Sendikası üyesi olduğu, giydirilmiş ücret hesabında toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan hakların dikkate alınması gerektiği, davacının emeklilik sebebiyle ... sözleşmesini feshettiği, hak kazanılan alacakların ödendiğinin davalı tarafça ispat edilemediği, hükmedilen alacakların faiz başlangıç tarihinde hatalı bir yön bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçinin talep ettiği kıdem tazminatı ve yıllık ücretli izin alacaklarının, kadroya geçişten önce nezdinde çalıştığı alt işverenin tarafı olduğu ve yürürlüğü sona eren toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre hesaplanıp hesaplanamayacağı ile sürekli işçi kadrosuna geçiş sırasında tanzim edilen sulh sözleşmesi ve feragat beyanının, kıdem tazminatı ve yıllık ücretli izin alacağı taleplerine etkisi noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Sözleşmeleri Kapsamında Çalıştırılmakta Olan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına veya Mahalli İdare Şirketlerinde İşçi Statüsüne Geçirilmesine İlişkin 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye (375 sayılı KHK) eklenen geçici 23 üncü maddesinde belirtilen kamu idareleri ve bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar ile ve yine maddede belirtilen idarelerin ... ve taşra teşkilatlarında, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 04.12.2017 tarihi itibarıyla çalışmakta olanların, maddede öngörülen şartları taşımaları, yazılı olarak başvurmaları ve yapılacak sınavda başarılı olmaları kaydıyla sürekli işçi kadrolarına geçirilecekleri düzenlenmiştir.
3. 375 sayılı KHK'nın geçici 23 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
...Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu ... sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; geçişten önce toplu ... sözleşmesi bulunmadığından kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan ... ... sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu ... sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki idarelerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitiminden önce toplu ... sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesine göre belirlenir. Bu madde kapsamındaki idarelerde; 6356 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinde belirtilen mevcut işyerleri bakımından anılan Kanuna uygun olarak yetki başvurusunda bulunulabilir, ancak geçişi yapılan işçiler için yeni tescil edilen işyerlerinde, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin sona erme tarihinden sonra yetki başvurusunda bulunulabilir."
..."
4. 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 ve Geçici 24. Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar.
5. Dairemizin 17.01.2023 tarihli ve 2023/159 Esas, 2023/610 Karar sayılı Bölge Adliye Mahkemeleri kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi istemine dair ilâmı.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dosya incelendiğinde; davacının, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı Akhisar Huzurevinde alt işverenler nezdinde çalışırken 696 sayılı KHK kapsamında 02.04.2018 tarihinde sürekli işçi kadrosuna geçtiği, sürekli işçi kadrosuna geçişten önce Yüksek Hakem Kurulunun 02.08.2016 tarihli ve 2016/676 Esas, 2016/883 Karar sayılı kararı ile ... Sağlık ... Sendikası ile alt işveren ... Ltd. Şti.nin tarafı olduğu 01.11.2015-31.12.2017 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin işyerinde uygulandığı, davacının sürekli işçi kadrosuna geçtikten sonra Sosyal Güvenlik Kurumundan yaşlılık aylığı almaya hak kazandığına dair aldığı belgeyi ekleyerek 07.05.2019 tarihinde ... sözleşmesini sonlandırdığını işveren Bakanlığa bildirdiği anlaşılmaktadır. Davacı işbu dava ile kıdem tazminatı ve yıllık izin ücreti alacaklarının 01.11.2015-31.12.2017 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi hükümleri dikkate alınarak hesaplanması gerektiğini iddia etmiş olup hükme esas alınan bilirkişi raporunda talep gibi ... sözleşmesinin son bulduğu tarihte davacının belirtilen toplu ... sözleşmesinden yararlanmaya devam ettiği kabul edilerek kıdem tazminatı ve yıllık ücretli izin alacağı hesaplanmış ve İlk Derece Mahkemesince de hesaplanan tutarlar hüküm altına alınmıştır. Ne var ki varılan sonuç, dosya kapsamına uygun değildir.
3. Kural olarak sürekli işçi kadrosuna geçiş tarihinden önce alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden yararlanmakta olan işçiler, kadroya geçtikleri tarihten sonra da yürürlük süresi bitinceye kadar bu toplu ... sözleşmesinden yararlanmaya devam eder. Uygulamada sıklıkla toplu ... sözleşmesinin yürürlük tarihinin imza tarihinden geriye etkili olarak kararlaştırıldığı ve sözleşmeden yararlanma şartlarını taşıyan işçilerin de bu sebeple geriye etkili şekilde sözleşmeden yararlandıkları görülmektedir. Sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler yönünden, 375 sayılı KHK hükmü ile bu uygulama şekli birlikte değerlendirildiğinde şöyle bir sonuç ortaya çıkmaktadır: Kanun koyucu 375 sayılı KHK'nın geçici 23 üncü maddesinde yer alan "... Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; ... ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu ... sözleşmesi ..." şeklindeki ifade ile geçiş tarihinden sonraki dönemde alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden yararlanmaya devam edilebilmesi için iki ayrı şartın gerçekleşmesini öngörmektedir: Bu iki şarttan ilki, sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçinin geçiş tarihinden önce alt işverenin taraf olduğu bir toplu ... sözleşmesinden yararlanmakta olması, ikincisi ise bu toplu ... sözleşmesinin yapıldığı tarihin yani imza tarihinin geçişten önceki bir tarih olmasıdır. Bir diğer ifade ile sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçinin geçiş sonrasında da alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden yararlanmaya devam edebilmesi için bu toplu ... sözleşmesinin mutlaka geçiş tarihinden önce imzalanmış olması gerekmektedir. 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23 ve Geçici 24. Maddelerinin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar'ın 6 ncı maddesi gereğince sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçilerin topluca kadroya geçirilmeleri için son gün 02.04.2018 tarihidir. Bu açıklamalara göre işçinin alt işveren ile sendika arasında 02.04.2018 tarihinden sonra geriye etkili olarak imzalanmış bir toplu ... sözleşmesinden, 02.04.2018 tarihinden önceki yürürlük dönemi için yararlanması ve bu kapsamda alt işverenden talepte bulunması mümkün ise de 02.04.2018 tarihinden sonraki dönem için bu toplu ... sözleşmesinden yararlanmaya devam etmesi mümkün değildir. İlgili KHK hükmünde açıkça "... geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği ..." ifadesine yer verilmesi, 03.04.2018 tarihinde imzalanmış bir toplu ... sözleşmesinin yürürlüğü geriye etkili (geçiş öncesindeki döneme ilişkin olacak şekilde) olsa dahi sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçilere 02.04.2018 tarihinden sonraki dönem için uygulanamayacağını göstermektedir. Dolayısıyla 02.04.2018 tarihinden sonra imzalanan alt işverenin taraf olduğu bir toplu ... sözleşmesinden yararlanma ancak 02.04.2018 tarihine kadar mümkündür. Bu tarihten sonraki dönem için tâbi olunacak toplu ... sözleşmesi, 375 sayılı KHK gereğince Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31.10.2020 tarihinde sona erecek olan toplu ... sözleşmesi olmalıdır.
4. Yukarıda açıklanan istisnai durum dışında 02.04.2018 tarihinden önce imzalanan ve yürürlüğü geçiş sonrasında da devam eden alt işverenin taraf olduğu bir toplu ... sözleşmesinin mevcudiyeti hâlinde sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçilerin, geçiş sonrasında da sözleşmeden yararlanmaya devam edeceği konusunda tereddüt bulunmamaktadır. Bazı hâllerde, sürekli işçi kadrosuna geçiş yapılan işyerinde hâlihazırda çalışmakta olan işçiler için uygulanmasına devam edilen bir toplu ... sözleşmesi yürürlükte olabilir. Sürekli işçi kadrosuna geçen ve alt işverenin taraf olduğu sözleşmeden yararlanmayı sürdüren işçilerin, geçiş sonrasında işyerinde hâlihazırda çalışmakta olan işçiler için yürürlüğü devam eden toplu ... sözleşmesi kapsamına girmeleri ve bu sözleşmeden yararlanmaları mümkün değildir. Çünkü bu kapsamdaki işçilerin, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi Hükümleri'nden 31.10.2020 tarihine kadar yararlanmaları öngörülmüştür. Aynı durum sürekli işçi kadrosuna geçiş tarihinden önce herhangi bir toplu ... sözleşmesinden yararlanmayan işçiler için de geçerlidir. Alt işverenin taraf olduğu herhangi bir toplu ... sözleşmesinden yararlanmayan işçiler, 02.04.2018 tarihinde kadroya geçtikleri andan itibaren herhangi bir sendika üyelik şartı aranmaksızın 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi Hükümleri kapsamına girerler.
5. Açıklandığı üzere Yüksek Hakem Kurulunun 02.08.2016 tarihli kararı ile işyerinde uygulanmaya başlanan 01.11.2015-31.12.2017 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi, davacının sürekli işçi kadrosuna geçirildiği 02.04.2018 tarihinden önce imzalanmış ise de 31.12.2017 tarihinde yürürlüğü sona ermiştir. Dolayısıyla 375 sayılı KHK'nın geçici 23 üncü maddesi uyarınca, davacının bu sözleşmeden kadroya geçtikten sonra yararlanması mümkün değildir. Bu durumda davacı, kadroya geçişten itibaren 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu ... Sözleşmesi Hükümleri kapsamına girmiş olup alt işverenin taraf olduğu 01.11.2015-31.12.2017 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi uygulanarak alacakların hesaplanması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
6. Ayrıca davacının ... sözleşmesini emeklilik nedeniyle sona erdirdiğine ilişkin 03.05.2019 tarihli ihtarname, davalı Bakanlığa 07.05.2019 tarihinde tebliğ edilmiş olmasına rağmen İlk Derece Mahkemesince kıdem tazminatında faiz başlangıç tarihinin 03.05.2019 olarak kabul edilmesi de doğru olmamıştır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.