"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2020/281 E., 2022/450 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı asılın Kemalpaşa Belediyesi ... Beldesinde 12.08.2008 tarihinde çalışmaya başladığını, işe girdiği tarihten itibaren ... işveren davalı ... olmasına rağmen kayden alt işveren Kemalpaşa-Bel İmar Teknik ve Turizm Hizmetleri İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. İşçisi olarak gösterildiğini, sendikal ayrımcılık yapıldığını, davacının üyesi olduğu Belediye-... Sendikası ile davalı ... Belediyesi arasında imzalanan toplu ... sözleşmelerinden yararlanması gerektiğini; bu iddianın kabul görmemesi hâlinde ise Belediye-... Sendikası ile davacının kayden işvereni olan dava dışı Kemalpaşa-Bel İmar Teknik ve Turizm Hizmetleri İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında bağıtlanan toplu ... sözleşmesine göre taleplerin değerlendirilmesi gerektiğini, muvazaa iddiası kabul edilmese dahi davalı ... Belediyesinin asıl işveren olduğunu ve davacı asılın tüm alacaklarından sorumlu olduğunu ileri sürerek fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacakları ile ilave tediye, sendikal tazminat ve toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan yakacak, ikramiye, yol yardımı, yemek yardımı, sorumluluk zammı altında direksiyon prim alacağı, fark ücret alacağı, giyim yardımı alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili; müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, davacının usulüne uygun yapılan hizmet alım sözleşmeleri kapsamında çalıştığını, muvazaa iddiasının gerçeği yansıtmadığını, davacının taleplerinin haksız olduğunu ve ödenmeyen işçilik alacağı bulunmadığını, Belediyenin bağıtladığı toplu ... sözleşmelerinden yararlanma hakkı bulunmadığını ve davaya konu taleplerin zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 29.....2016 tarihli ve 2014/537 Esas, 2016/408 Karar sayılı kararıyla; davacının 12.08.2008-31.03.2009 tarihleri arasında ... Belediyesinde, 01.04.2009 tarihinden itibaren davalı ... nezdinde çalıştığı, 01.10.2009 tarihinden itibaren kayıtlarda alt işveren işçisi olarak gösterilen davacının 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesi ile Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin 3 üncü maddesine aykırılık nedeniyle en başından itibaren davalı ... işçisi sayılması ve davalı Belediyenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanması gerektiği kabulü ile davanı kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 02.....2020 tarihli ve 2017/28889 Esas, 2020/5404 Karar sayılı kararıyla; davacının Kemalpaşa Belediyesine ait işyerinde bir süre çalıştıktan sonra aynı işyerinde alt işveren işçisi olarak çalıştırılmaya başlandığı sabittir. Dairemiz incelemesinden geçen emsal Mahkeme kararlarında bu döneme ilişkin hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğu sonucuna varıldığı dikkate alındığında, eldeki davada davacının 01.10.2013 tarihine kadar olan çalışmaları yönünden asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaaya dayandığının kabulünün yerinde olduğu; belirtilen tarihten sonra özellikle ihbar olunan Bel-Tur Ltd. Şti. ve ... Tem. ... Sağlık Hiz. Posta .... İnş. Tur. Oto Kiralama Teks. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. (... Temizlik Şirketi) ile davalı ... arasındaki hizmet alım sözleşmeleri ayrı ayrı incelenmek suretiyle taraflar arasında muvazaalı asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunup bulunmadığı yönünden ayrı ayrı değerlendirme yapılması gerektiği; dosyadaki delil durumu ve Dairenin emsal kararları dikkate alındığında sendikal tazminat talebinin reddi gerekirken kabulünün hatalı olduğu; davacının 08.02.2012 tarihinde sendika üyesi olduğu dikkate alındığında toplu ... sözleşmesinin imza tarihinde sendikaya üye olmadığından, davacının davalı Belediyenin bağıtladığı toplu ... sözleşmesinden faydalanmasının sendika üyeliğinin davalı Belediyeye bildirildiği tarihten itibaren mümkün olacağı hususu gözetilerek davacının üyeliğinin davalı Belediyeye bildirildiği tarih ve sendika üyeliğinin devam ... etmediği araştırılarak bir değerlendirme yapılması gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının 01.10.2013 tarihine kadar olan çalışmaları yönünden alt işveren asıl işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu; ancak davacının 01.10.2013-31.12.2013 tarihleri arasında Bel-Tur Ltd. Şti.’de, 01.01.2014-28.02.2014 tarihleri arasında ... Ltd. Şti.’de, 01.03.2014 tarihinden itibaren ... Temizlik Şirketinde çalıştığı, bu dönem alt işverenlerle yapılan hizmet alım sözleşmelerinin usulüne uygun olduğu, muvazaa olgusunun ispatlanmadığı, bozma ilâmı doğrultusunda davacının üyeliğinin muvazaalı alt işverene bildirdiği tarihten (28.....2013) yalnızca muvazaa olgusunun ... olduğu 30.09.2013 tarihine kadar davalı Belediyenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanabileceği; ayrıca bozma ilâmında belirtildiği şekilde sendikal tazminata hak kazanıldığının davacı tarafça ispatlanmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; davacının 2009 yılından itibaren sendika üyesi olduğunu, bu sebeple toplu ... sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren sendika üyeliğinden yararlanması gerektiğini, davacı müvekkili tarafından davalı işveren aleyhine ... 15. ... Mahkemesinin 26.10.2015 tarihli ve 2014/79 Esas, 2015/336 Karar sayılı dosyası ile açılan işe iade davası sonucunda davalı ... ile ... Temizlik Şirketi arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kabul edildiğini, Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleşen söz konusu kararın varlığına rağmen muvazaanın ispatlanmadığının kabulünün hatalı olduğunu, davacının Belediyenin tarafı olduğu toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlandırılmamasının hatalı olduğunu ileri sürerek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; davacının sendika üyeliğinin müvekkili Belediyeye bildirilmediğini, üyeliğin alt işveren Kemalpaşa-Bel İmar Teknik ve Turizm Hizmetleri İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti.'ye 28.....2013 tarihinde bildirildiğini, asıl işverene bildirim yapılmadığından davacının davalı Belediyenin tarafı olduğu toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanmasının mümkün olmadığını ileri sürerek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, 01.10.2013 tarihinden sonraki çalışma dönemi bakımından davalı ... ile dava dışı alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaaya dayanıp dayanmadığı ile davacının Belediyenin tarafı olduğu toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanıp yararlanmayacağı, yararlanması gerektiğinin kabulü halinde de hangi tarihten itibaren yararlanması gerektiğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 ... maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı Kanun'un 2, 32, 37, 41, 44, 46, 53, 54 ve 59 uncu maddeleri, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan işçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun
'un 1 ... maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 39 uncu maddesi.
3. Dairemizin 23.02.2023 tarihli ve 2023/1782 Esas, 2023/3050 Karar; Dairemizin 18.01.2023 tarihli ve 2022/17935 Esas, 2023/841Karar.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm; davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta; davacının 01.10.2013 tarihine kadar olan çalışmaları yönünden asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaaya dayandığı hususu sabittir. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince 01.10.2013 tarihinden dava tarihine kadar geçen çalışmalar bakımından muvazaa olgusunun bulunup bulunmadığının araştırılması yönünden bozma kararı verilmiş olup Mahkemece belirtilen tarihten sonraki dönem için muvazaa olgusunun ispatlanmadığı kabul edilmiştir. Ne var ki, varılan sonuç dosya içeriği ile örtüşmemektedir.
3. Zira; ... sözleşmesinin 31.08.2014 tarihinde sona erdirilmesi üzerine, davacı tarafça 22.09.2014 tarihinde dava dışı alt işveren olan ... Temizlik Şirketi ve davalı ... taraf gösterilmek suretiyle işe iade davası açılmış olup ... 15. ... Mahkemesinin 26.10.2015 tarihli 2014/79 Esas, 2010/336 Karar sayılı kararı ile davanın kabulü ile davacının alt işveren Şirketteki işine iadesine karar verilmiştir. Ancak kararın taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 7. Hukuk Dairesinin 11.05.2016 tarihli ve 2016/4601 Esas, 2016/10596 Karar sayılı kararı ile davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu gerekçesiyle davacının davalı ... nezdindeki işine iadesine karar verilmiştir. Dolayısıyla muvazaa olgusu söz konusu ilâm ile ... hale geldiğinden davacının en başından itibaren davalı ... işçisi olduğunun kabulü ile kural olarak, Belediyenin tarafı olduğu 18.01.2012 tarihinde imzalanan 01.01.2012-31.12.2013 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinden yararlanması gerekmektedir.
4. Ancak bir diğer mesele davacının toplu ... sözleşmesinden yararlanacağı tarihin tespitine ilişkindir. Zira bozma öncesi hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının 08.02.2012 tarihinde sendikaya üye olduğu gerekçesiyle bu tarihten itibaren toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanacağı kabul edilmiş olup, davacı tarafın bu kabule herhangi bir itirazının ve temyiz talebinin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu husus davalı lehine usuli kazanılmış hak oluşturmuştur. Dolayısıyla davacı vekilinin sendika üyeliğinin 05.05.2009 tarihli olduğu ve toplu ... sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlandırılması gerektiği yönündeki itirazı yerinde değildir.
5. Diğer yandan bozma ilâmında belirtildiği şekilde ilgili toplu ... sözleşmesinin 18.01.2012 tarihinde imzalandığı, sendika üyeliğinin 08.02.2012 tarihi olduğu dikkate alındığında, üyeliğin toplu ... sözleşmesinin imza tarihinden sonrasına ilişkin olması sebebiyle üyelik tarihinden itibaren toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanacağının kabulü de 6356 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesine aykırılık teşkil etmektedir. Zira 6356 sayılı Kanun'un 39 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer ..., "... Toplu ... sözleşmesinden, sözleşmenin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra üye olanlar ise üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanır." düzenlemesi uyarınca, davacının sendika üyeliğinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanması gerekir. Her ne kadar sendika üyeliğinin davalı asıl işverene bildirildiğine ilişkin açıklık yok ise de, Dairemiz incelemesinden geçen esas ve karar numaraları "İlgili Hukuk" kısmında belirtilen güncel tarihli aynı işyerine ait dosyalarda, alt işverene bildirim tarihi olan 28.....2013 tarihinden itibaren işçilerin Belediyenin tarafı olduğu toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanması gerektiği kabul edildiğinden, bu dosyada da söz konusu kabulden ayrılmaya gerektirecek bir durum bulunmadığı anlaşılmakla davacının 28.....2013 tarihinden itibaren davalı Belediyenin tarafı olduğu 01.01.2012-31.12.2013 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi hükümlerinden yararlanması gerektiği kabul edilmelidir.
6. Dosya içeriğine göre davalı ... tarafından bağıtlanan ve 01.01.2014-31.12.2015 tarihleri arasında yürürlükte bulunan bir toplu ... sözleşmesi daha bulunmaktadır. Bu toplu ... sözleşmesi 20.02.2014 tarihinde imzalanmıştır. Davacı, imza tarihinde toplu ... sözleşmesinin tarafı olan Belediye-... Sendikasına üye olduğuna göre bu toplu ... sözleşmesinden, 01.01.2014 tarihinden işbu dava tarihi olan ....08.2014 tarihine kadar yararlanması mümkündür.
7. Ayrıca davacının dava dilekçesindeki taleplerinin terditli olduğu dikkate alındığında; davacının davalı Belediyenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden yararlanma imkânı bulunduğu 28.....2013 tarihinden önceki hesaplamaların, dava dışı alt işveren Kemalpaşa-Bel İmar Teknik ve Turizm Hizmetleri İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şirketi ile Belediye-... Sendikası arasında bağıtlanan 13.11.2013 imza ve 01.03.2013-28.2.2015 yürürlük tarihli toplu ... sözleşmesine göre yapılması gerektiği hususu da göz önünde bulundurulmalıdır.
V. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
12.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.